Iskrzenie:  Glosy do „Mityzacji rzeczywistości”

Paweł Próchniak

doi:10.36744/k.4687

Iskrzenie

Glosy do „Mityzacji rzeczywistości”

Artykuł nierecenzowany, Zgłoszenie 16.10.2025, Decyzja redakcji 10.10.2025

Paweł Próchniak

pawel.prochniak@uken.krakow.pl
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-2003-7236

DOI: https://doi.org/10.36744/k.4687

Abstrakt

Szkic jest interpretacyjnym wglądem w główny wątek eseju Mityzacja rzeczywistości, w którym Bruno Schulz z właściwą sobie przenikliwością wskazuje te cechy poezji jako sztuki słowa, które czynią z niej formę oraz narzędzie poznania zorientowanego metafizycznie i zarazem antropologicznie. Sformułowana przez Schulza definicja poezji zostaje przez autora szkicu rozwinięta (na zasadzie pasażu analogonów) i osadzona w kontekście rozpoznań dotyczących poznawczej siły metafor formułowanych przez pisarzy i myślicieli należących do tej samej formacji kulturowej, do której należał autor Sklepów cynamonowych (Lucian Blaga, José Ortega y Gasset, Wallace Stevens).

Słowa kluczowe:

poezja, Bruno Schulz, Mityzacja rzeczywistości, metafora jako narzędzie poznania

Bibliografia

L. Blaga, Trilogia culturii, București 1985.
Google Scholar

F. Nietzsche, O prawdzie i kłamstwie w sensie pozamoralnym, w: idem, Pisma pozostałe. 1862–1875, przeł. B. Baran, Kraków 1993.
Google Scholar

J. Ortega y Gasset, Dehumanizacja sztuki, w: idem, Dehumanizacja sztuki i inne eseje, przeł. P. Niklewicz, wybrał i wstępem opatrzył S. Cichowicz, Warszawa 1960
Google Scholar

W. Panas, „Regiony czystej poezji”. O koncepcji języka w prozie B. Schulza, „Roczniki Humanistyczne” 1974, z. 1.
Google Scholar

P. Ricoeur Meta-foryczne i meta-fizyczne, przeł. T. Komendant, „Teksty” 1980, nr 6.
Google Scholar

B. Schulz, Mityzacja rzeczywistości, w: idem, Opowiadania. Wybór esejów i listów, oprac. J. Jarzębski, Wrocław 1989.
Google Scholar

J. Sławiński, Wokół teorii języka poetyckiego, w: idem, Dzieło. Język. Tradycja, Warszawa 1974.
Google Scholar

W. Stevens, From Miscellaneous Notebooks, w: idem, Opus Posthumous. Poems. Plays. Prose, ed. by M. J. Bates, New York 1989.
Google Scholar

A. Zawadzki, Metafora: życie czy śmierć filozofii?, „Ruch Literacki” 2024, z. 4.
Google Scholar

Pobierz

Opublikowane

2025-12-17

Cited By / Share

Próchniak, P. (2025) „Iskrzenie: Glosy do «Mityzacji rzeczywistości»”, Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, 350(3), s. 97–99. doi: 10.36744/k.4687.

Autorzy

Paweł Próchniak
pawel.prochniak@uken.krakow.pl
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie Polska
https://orcid.org/0000-0002-2003-7236

Paweł Próchniak – literaturoznawca, antropolog literatury, krytyk literacki, eseista. Laureat Nagrody im. Kazimierza Wyki. Członek prezydium Polskiego PEN Clubu, przewodniczący Komitetu Nauk o Literaturze PAN oraz Rady Dyscypliny Literaturoznawstwo UKEN, zasiada też w Radzie Fundacji im. Zbigniewa Herberta. Członek zarządu Sekcji Autorów Dzieł Naukowych ZAiKS. Członek redakcji „Kontekstów”, redaktor serii wydawniczej „Granice wyobraźni” (Pasaże). Juror i przewodniczący Nagrody Literackiej Nike oraz Nagrody Poetyckiej Silesius. Wieloletni współpracownik Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN”, gdzie kieruje Pracownią Antropologii Słowa, oraz Ośrodka „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów”. Pomysłodawca licznych konferencji naukowych, a także Miasta Poezji w Lublinie i Warszawy Wierszy oraz kierunku studiów Teksty kultury i animacja sieci (KUL). Współorganizator SchulzFestu i Drugiej Jesieni w Drohobyczu. Autor dziesięciu książek poświęconych literaturze i jej kontekstom. Ostatnio opublikował W prześwicie. Szkice z Bramy (2023).