Muzyka w dawnym Żywcu. Unikatowa wartość „Chronografii” Andrzeja Komonieckiego

Jerzy Rajman

Abstrakt

Głównym celem badawczym, jaki postawił autor, była analiza dzieła Andrzeja Komonieckiego, wójta miasta Żywiec w Małopolsce zatytułowanego Chronografia albo Dziejopis Żywiecki. Kronika ta została doprowadzona do 1728 r. i stanowi niezwykle cenne źródło do badań nad kulturą miejską Żywca w okresie staropolskim. Dokładna analiza dzieła ujawniła bardzo liczne i cenne informacje, opatrzone zazwyczaj konkretnymi datami rocznymi, dotyczące muzyki. Stanowią one uzasadnienie dla podjęcia tematu muzyki w dawnym Żywcu. W artykule zebrano wszystkie informacje o muzyce, prezentując je w trzech grupach – muzyka ludowa, kościelna i dworska. W pierwszej grupie informacji jest relatywnie mało, ale na podkreślenie zasługują wzmianki o tańcach i muzyce w karczmie, o pieśni śpiewanej przez skazańca, zaś najcenniejszy jest stosunkowo dokładny opis tańca i muzyki góralskiej z 1716 roku. O żywo się rozwijającej muzyce kościelnej świadczą liczne wzmianki o altarystach, kantorach, nauczycielach szkoły parafialnej (niekiedy bywali oni instrumentalistami) i organistach. Dzieło Komonieckiego dostarcza niezwykle szczegółowych wiadomości na temat organów w kościele parafialnym. Do bardzo cennych należy także opis nieistniejącego już fresku z 1542 r. przedstawiającego postacie grające na różnych instrumentach. Fresk ten dowodzi ścisłych związków właścicieli miasta z kościołem parafialnym. Prawdopodobnie już w XVI w. istniała kapela dworska na zamku żywieckim. W artykule zebrano wszystkie informacje na temat muzyki dworskiej w Żywcu. Na szczególne podkreślenie zasługują wzmianki o koncertach w kościele, w których muzykami byli członkowie rodziny właścicieli miasta, jak również wielokrotnie odnotowywana muzyka grana przez trębaczy dworskich z wieży kościoła.