The New Witness of the Text ‘Gaude, mater Polonia’ in a Fragment of a Manuscript from Płock, Discovered in Berlin

Peer-reviewed

Paweł Figurski


Institute of Art, Polish Academy of Sciences (Poland)
https://orcid.org/0000-0002-4348-3781

Abstract

The aim of this text is to describe a fragment of a late medieval manuscript found in Berlin, Staatsbibliothek, which contains on fols. 1r and 4v the pre-war stamps of the Seminary Library in Płock. The destroyed parchment leaves are a hitherto unknown witness of the text of the medieval hymn Gaude, mater Polonia. The text preserved in the Berlin fragment has several different variants than the oldest manuscript with the complete text and music notation of the hymn, known from the antiphonary of Kielce (Chapter Library, MS 1).

Supporting Agencies

The text was published during the implementation of the grant "Liturgica Poloniae. Catalog of Polish liturgical manuscripts. Part 1: to about 1300" (Liturgica Poloniae. Katalog polskich rękopisów liturgicznych. Cz. 1: do około 1300 r.), co-financed from the state budget under the program implemented by the Minister of Education and Science under the name "National Program for the Development of Humanities", project number NPRH/DN/SP/495426/2021/10, total value of the project PLN 1,457,924.00, without financial contribution from the project budget to the conducted research and publication.

Keywords:

Gaude, mater Polonia, Seminar Library in Płock, breviary, hymnary, wartime losses, Gratuletur ecclesia oua meli praeconia

Bersohn, Mathias. Księgozbiór katedry płockiej. Warszawa: Druk P. Laskauera i W. Babickiego, 1899.
  Google Scholar

Bracha, Krzysztof, red. Antiphonarium Kielcense. Antyfonarz kolegiaty kieleckiej (ok. 1372 r.). Wydanie fototypiczne z komentarzem. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, Wydawnictwo Jedność, 2020.
  Google Scholar

Derolez, Albert. The Palaeography of Gothic Manuscript Books: From the Twelfth to the Early Sixteenth Century. Cambridge: Cambridge University Press, 2003.
  Google Scholar

Dreves, Guido Maria. „De sancto Stanislao. no. 448”. W: Analecta Hymnica Medii Aevi. T. 4, 237–238. Leipzig: Fues, 1888.
  Google Scholar

Fedorowicz, Szymon. „Oficjum o świętym Florianie w średniowiecznych brewiarzach krakowskich”. Ruch Biblijny i Liturgiczny 61, nr 4 (2008): 257–275.
DOI: https://doi.org/10.21906/rbl.366   Google Scholar

Gołdys, Norbert. „Odzyskana perła płockiego średniowiecza? O losach niezwykłej biblioteki”. W: Histmag. 1 XI 2015, https://histmag.org/odzyskana-perla-plockiego-sredniowiecza-o-losach-niezwyklej-biblioteki-12129, dostęp 11 V 2024.
  Google Scholar

Gałuszka, Tomasz. ,,Mater Polonia. Z badań nad oficjum brewiarzowym ku czci św. Stanisława ze Szczepanowa Dies adest celebris autorstwa Wincentego dominikanina”. Roczniki Historyczne 85 (2019): 7–25.
DOI: https://doi.org/10.12775/RH.2019.01   Google Scholar

Graczyk, Waldemar, Jolanta M. Marszalska. Księgi rękopiśmienne i stare druki w zbiorach Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego w Płocku. Z dziejów kultury polskich bibliotek kościelnych w dawnych wiekach. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Teologicznego Księży Misjonarzy, 2010.
  Google Scholar

Kalicki, Włodzimierz, Monika Kuhnke. Sztuka zagrabiona 2. Madonna znika pod szklanką kawy. Warszawa: Agora, 2021.
  Google Scholar

Kętrzyński, Wojciech, wyd. „Hymni de sancto Stanislao”. W: Monumenta Poloniae Historica. T. 4, 355–356. Lwów: Polska Akademia Umiejętności, 1884.
  Google Scholar

Kętrzyński, Wojciech, wyd. „Calendarium Plocense”. W: Monumenta Poloniae Historica. T. 5, 444–461. Lwów: Polska Akademia Umiejętności, 1888.
  Google Scholar

Knapiński, Ryszard. „Nieznana odyseja płockich zabytków”. Roczniki Humanistyczne 41, nr 4 (1993): 41–60.
  Google Scholar

Kowalewicz, Henryk, Jerzy Morawski, wyd. „De sancto Stanislao, no. 45”. W: Musica Medii Aevi. T. 8, 110–115. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1991.
  Google Scholar

Knapiński, Ryszard. Iluminacje romańskiej Biblii Płockiej. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1993.
  Google Scholar

Kubieniec, Jakub, wyd. Wincenty z Kielczy. Oficjum o św. Stanisławie. Kraków: Musica Iagiellonica, 2015.
  Google Scholar

Looted Cultural Assets, https://db.lootedculturalassets.de/index.php/Detail/objects/243730, dostęp 11 V 2024.
  Google Scholar

Majewski, Dariusz, wyd. Pontyfikał. Odzyskana perła płockiego średniowiecza. Płock: Płocki Instytut Wydawniczy, 2016.
  Google Scholar

Marszalska, Jolanta, Waldemar Graczyk. The Lost Collection of Incunabula of the Seminary Library in Płock. Warszawa: Biblioteka Narodowa, 2023.
  Google Scholar

Meumann, Ernst. Vorlesung zur Einführung in die Experimentelle Pädagogik und ihre psychologischen Grundlagen. T. 1–2. Leipzig: Engelmann, 1916–1920.
  Google Scholar

Misiarczyk, Leszek, wyd. Pontificale Plocense I. T. 1–2. Pelplin: Bernardinum, 2020.
  Google Scholar

Nowowiejski, Antoni Julian. Płock. Monografia historyczna. Płock: Bracia Detrychowie, 1930.
  Google Scholar

Podleś, Antoni, wyd. Pontyfikał płocki z XII wieku. Bayerische Staatsbibliothek München Clm 28938, Biblioteka Seminarium Duchownego Płock Mspł. 29. Studium liturgiczno-źródłoznawcze. Edycja tekstu. Płock: Płockie Wydawnictwo Diecezjalne, 1986.
  Google Scholar

Sala, Anna. „Z Jeny do Płocka. Powrót szczątków trzynastowiecznego kodeksu zrabowanego z Biblioteki Seminaryjnej”. W: Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej. T. 14, red. Wojciech Walczak, Katarzyna Wiszowata-Walczak, 199–230. Białystok: Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, 2020.
  Google Scholar

Sawicka, Stanisława. ,,Les principaux manuscrits a peintures de la Bibliotheque Nationale de Varsovie, du Château Royal et des Bibliotheques: des Zamoyski a Varsovie, du Seminaire de Płock et du Chapitre de Gniezno”. Bulletin de la Société Française de Reproductions de Manuscrits a Peintures 19 (1938): 1–321.
  Google Scholar

Seweryniak, Henryk, Weronika Liszewska, wyd. Pontificale Plocense I. T. 3. Pelplin: Bernardinum, 2020.
  Google Scholar

Spandowski, Michał. „Polskie zbiory inkunabułów zniszczone, rozproszone i przemieszczone w czasie i w wyniku II wojny światowej”. Rocznik Biblioteki Narodowej 44 (2013): 5–36.
  Google Scholar

Szymonik, Kazimierz. Oficjum rymowane o św. Stanisławie: „Dies adest celebris” i hymn „Gaude Mater Polonia” w polskich antyfonarzach przedtrydenckich: studium muzykologiczne. Niepokalanów: Wydawnictwo Ojców Franciszkanów, 1996.
  Google Scholar

Vetulani, Adam. „Średniowieczne rękopisy płockiej biblioteki katedralnej”. Roczniki Humanistyczne 7 (1963): 313–443.
  Google Scholar


Published
2024-10-07

Cited by

Figurski, P. (2024). The New Witness of the Text ‘Gaude, mater Polonia’ in a Fragment of a Manuscript from Płock, Discovered in Berlin. Muzyka, 69(3), 127–144. https://doi.org/10.36744/m.3423

Authors

Paweł Figurski 

Institute of Art, Polish Academy of Sciences Poland
https://orcid.org/0000-0002-4348-3781

Statistics

Abstract views: 227
PDF downloads: 242


License

Copyright (c) 2024 Paweł Figurski

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

The author grants the publisher a royalty-free nonexclusive licence (CC BY 4.0) to use the article in Muzyka, retains full copyright, and agrees to identify the work as first having been published in "Muzyka" should it be published or used again (download licence agreement). By submitting an article the author agrees to make it available under CC BY 4.0 license.

Articles from 2018/1 to 2022/3 were published under a Creative Commons license CC BY-NC-ND 4.0. During this period the authors granted the publisher a royalty-free nonexclusive license (CC BY-ND 4.0) to use their article in "Muzyka", retained full copyright, and agreed to identify the work as first having been published in our journal should it be published or used again.