O muzyce w kręgu Aleksandra Józefa Sułkowskiego (1695–1762)
Abstrakt
Artykuł stanowi pierwszą w muzykologii próbę przedstawienia podstaw mecenatu muzycznego Aleksandra Józefa Sułkowskiego (1695-1762) – do roku 1738 ministra gabinetowego króla Augusta III, po roku 1738, po opuszczeniu dworu drezdeńskiego w roku 1738 – pana na zamku w Rydzynie, właściciela Leszna i ogromnego majątku przejętego po Stanisławie Leszczyńskim, od roku 1752 – księcia Świętego Cesarstwa Rzymskiego. W artykule podjęto następujące wątki: negatywny udział Sułkowskiego w procesie angażu śpiewaka kapeli króla Augusta II Giovanniego Bindiego (zwanego Porporinem) do londyńskiego zespołu Georga Friedricha Händla w roku 1731, działalność drezdeńskiego kompozytora Tobiasa Butza jako sekretarza Sułkowskiego w latach jego aktywności w roli ministra saskiego Tajnego Gabinetu (1733-1738), udział Sułkowskiego w organizacji życia muzycznego dworu w Dreźnie i w Warszawie, muzyka wokół Sułkowskiego po jego wyjeździe z Drezna do Rydzyny. Podjęta też została próba rekonstrukcji składu osobowego zespołu muzycznego utrzymywanego przez Sułkowskiego na zamku rydzyńskim oraz składu zespołów oboistów w regimentach wojskowych dowodzonych przez Sułkowskiego w Saksonii i w Polsce.
Słowa kluczowe:
Aleksander Józef Sułkowski, August II, August III, dwór polsko-saski, Drezno, Warszawa, Rydzyna, George Frideric Handel, Giovanni Bindi (Porporino), Johann Heinrich Heucher, Jan Dismas Zelenka, serenata, cantata, patronat muzycznyBibliografia
Ágústsson, Jóhannes. „Zelenka’s Serenata ZWV 177: A New Source Discovered”. Hudebni věda 66, nr 1–2 (2009): 207–210.
Google Scholar
Boksa, Michał. „Archiwum Sułkowskich w zbiorach Biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk”. Kronika Miasta Poznania 26, nr 1 (2017): 249–256.
Google Scholar
Baumgart, Jan. „Historia i zawartość Archiwum Książąt Sułkowskich w Poznańskim Towarzystwie Przyjaciół Nauk”. Roczniki Historyczne. Organ Towarzystwa Miłośnikow Historii w Poznaniu 15, nr 1 (1939): 116–147.
Google Scholar
Baumgart, Jan. Bibliotekarstwo, biblioteki, bibliotekarze. Warszawa: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, 1983.
Google Scholar
Cathalogus der Auctionis lege den 24ten October & segg. A.c. allhier zu Lissa zu verausernden zur Furstl. Von Sulkowskischen Majorats Nachlassenschaft gehorigen Bibliotheque. Lissa [Leszno]: [bez wyd.], 1799.
Google Scholar
Das frolockende Lissa. Oder umstandliche Beschreibung der Lisnischen Freuden Bezeugungen als Ihro Hoch Reichs Grafliche Excellence Alexander Joseph von Sułkowo Sułkowski, des Heil. Rom. Reichs- und zur Lissa Graff etc. das erste mahl als wurklich declarirter Erbherr nebst dero Hochgraffl. Gemahlin Excellence Anna Marianna geb. Baronessin von Stein im Jahr 1738, den 9. September der Stadt die Gnade dero hohen Gegenwart gonnten und dem Konigs-Schuffen beyzuwohnen gnadigst geruheten worinnen die aufgerichtete Ehren-Pforte und vornehmste Illuminationes nebst allem was vorher, und dabey vorgegangen, vorgestellet worden von Samuel Hartmann. Notario Jur. Lesnensi. Lissa [Leszno]: Michael Lorenz Pressen, 1738.
Google Scholar
Das ietztlebende Konigliche Dresden in Meisen. Dresden: Christian Robringen, 1738.
Google Scholar
Das ietztlebende Konigliche Dresden. Dresden: Christian Robringen, 1740.
Google Scholar
Dean, Winton. Handel’s Operas 1726–1741. Rochester NY: The Boydell Press, 2006.
Google Scholar
Ehrenberg, Herman. Geschichte der Kunst im Gebiete der Provinz Posen Berlin. Berlin: Verlag von Wilhelm Ernst & Sohn, 1893.
Google Scholar
Eitner, Robert. Biographisch-Bibliographisches Quellen-Lexicon der Musiker und Musikgelehrten. T. 4. Leipzig: Breitkopf & Haertel, 1901.
Google Scholar
Flemming, Hans Friedrich. Der vollkommene teutsche Soldat. Leipzig: Johann Christian Martini, 1726.
Google Scholar
Fürstenau, Moritz. Zur Geschichte der Musik und des Theaters am Hofe zu Dresden. Cz. 2, Zur Geschichte der Musik und des Theaters am Hofe der Kurfursten von Sachsen und Konige von Polen. Dresden: Rudolf Kunze, 1862; reprint Hildesheim: Georg Olms Verlag, 1971.
Google Scholar
Georg Frideric Handel. Collected Documents, red. Donald Burrows, Helen Coffey, John Greenacombe, Anthony Hicks. T. 2, 1725–1734. Cambridge: Cambridge University Press, 2015.
Google Scholar
Kapsa, Václav. „The Information Value of a Music Inventory: «Musicalien und Instrumenten » Listed in Sokolov (Falkenau) in the First Half of the 18th Century”. Musicologia Brunensia 53, nr 2 (2018): 179–199.
DOI: https://doi.org/10.5817/MB2018-2-9
Google Scholar
Kittel, Johann Gottlob. Denen Ihro Konigl. Majest. In Pohlen und Churfursl. Durchl. Zu Sachsen Welt-gepriesenen Hof-Capelle befindlichen Virtuosen, als seinen Hochzuehrenden Herren und Hoch-werthgeschatzten Gonnern, ubbereicht folgendes Lob-Gedichte im Monat Junio 1740. Dresden: Johann Christoph Krause, 1740; reprint Beeskow: ortus musikverlag, 2008.
Google Scholar
Konigl. Polnischer und Churfurstl. Sachsischer Hof- und Staats-Calender. Leipzig: Weidmann, [1735].
Google Scholar
Lindgren, Lowell. „Musicians and Librettists in the Correspondence of Gio. Giacomo Zamboni (Oxford, Bodleian Library, MSS Rawlinson Letters 116–138)”. Royal Musical Association Research Chronicle 24 (1991): 1–194.
DOI: https://doi.org/10.1080/14723808.1991.10540945
Google Scholar
Matzke, Judith. Gesandtschaftswesen und diplomatischer Dienst Sachsens 1694–1763. Technische Universität Dresden, 2007 (dysertacja doktorska). Perłakowski, Adam, Michał Zwierzykowski. „Sułkowski Aleksander Józef h. Sulima (1695–1762)”. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 45/4, zesz. 187, 519–528. Warszawa– –Kraków: IH PAN, 2008.
Google Scholar
Perłakowski, Adam. Kariera i upadek krolewskiego faworyta. Aleksander Sułkowski w latach 1695–1738, Kraków: Historia Iagellonica, 2013.
Google Scholar
Poppe, Gerhard. „Dresdner Hofkirchenmusik von 1717 bis 1725 – über das Verhältnis von Repertoirebetrieb, Besetzung und musikalischer Faktur in einer Situation des Neuaufbaus”. Jahrbuch Mitteldeutscher Barockmusik 6 (2004): 301–342.
Google Scholar
Rączka, Zofia. „Bielska linia Sułkowskich i jej archiwum”. Archeion 57 (1984): 135–153.
Google Scholar
Seifert, Herbert. „Zelenka in Wien”. W: Zelenka-Studien II. Referate und Materialien der 2. Internationalen Fachkonferenz Jan Dismas Zelenka (Dresden und Prag 1995), red. Günter Gatterman, Wolfgang Reich, 183–192. Sankt Augustin: Academia Verlag, 1997.
Google Scholar
Stockigt, Janice B. Jan Dismas Zelenka (1679–1745). A Bohemian Musician at the Court of Dresden. Oxford: Oxford University Press, 2000.
Google Scholar
Stockigt, Janice B. „The Court of Saxony-Dresden”. W: Music at German Courts, 1715–1760, red. Samantha Owens, Barbara M. Reul, Janice B. Stockigt, 17–49. Woodbridge: Boydell Press, 2011.
Google Scholar
Stockigt, Janice B., Jóhannes Ágústsson. „Reflections and Recent Findings on the Life and Music of Jan Dismas Zelenka (1679–1745)”. Clavibus unitis 4 (2015): 7–48.
Google Scholar
Szweykowska, Anna. „Kapele magnackie i szlacheckie w połowie XVIII wieku w Polsce”. Muzyka 8, nr 1–2 (1963): 75–104.
Google Scholar
Talbot, Michael. „Zelenka’s Serenata ZWV 277”. W: Zelenka-Studien II. Referate und Materialien der 2. Internationalen Fachkonferenz Jan Dismas Zelenka (Dresden und Prag 1995), red. Günter Gatterman, Wolfgang Reich, 217–241. Sankt Augustin: Academia Verlag, 1997.
Google Scholar
Warszawski Teatr Sułkowskich. Dokumenty z lat 1774–1785, red. Mieczysław Rulikowski, wstęp i komentarz Barbara Król. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1957.
Google Scholar
Wolff, Christoph. Johann Sebastian Bach. Muzyk i uczony, przekł. Barbara Świderska. Warszawa: Lokomobila, 2012.
Google Scholar
Żórawska-Witkowska, Alina. Muzyczne podroże krolewiczow polskich. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1992.
Google Scholar
Żórawska-Witkowska, Alina. Muzyka na polskim dworze Augusta III. Lublin: Polihymnia, 2012.
Google Scholar
Statystyki
Abstract views: 243PDF downloads: 159
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Szymon Paczkowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Muzyce”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku w „Muzyce” przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Artykuły w zeszytach od 2018/1 do 2022/3 publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Muzyce”, zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Szymon Paczkowski, Szymon Paczkowski’s comments on Steven Zohn’s review , Muzyka: Tom 64 Nr 3 (2019)
