Kruche dźwięki: szklane instrumenty w dziewiętnasto- i dwudziestowiecznej sztuce hutniczej. Wstęp do badań

Recenzowany

Agata Krajewska-Mikosz


Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-5662-0132

Abstrakt

Artykuł prezentuje wyniki badań nad szklanymi instrumentami muzycznymi w Polsce i Europie, ze szczególnym uwzględnieniem dokumentacji pozostawionej przez etnomuzykologa Adolfa Dygacza. Opierając się na jego spisie dwudziestu dwóch rodzajów instrumentów szklanych oraz badaniach terenowych w polskich hutach szkła, autorka analizuje te unikatowe muzyczne artefakty. Szczególną uwagę poświęca pierwszej szklanej orkiestrze w Europie, działającej w duńskim Kastrup w XX wieku. Badania wskazują na niedocenioną rolę szklanych instrumentów w kulturze hutniczej.


Słowa kluczowe:

hutnictwo szkła, muzyka hutników, szklane instrumenty, Adolf Dygacz, szklana orkiestra

Bagán, Héctor, Georgios Magkanas, Monserrat Gascón, Jose F. García. „Material Characterization and Functional Implications of a Claude Laurent Glass Flute”. Microchemical Journal 155, no. 104734 (2020). https://diposit.ub.edu/dspace/bitstream/2445/206598/1/227637.pdf.
DOI: https://doi.org/10.1016/j.microc.2020.104734   Google Scholar

Bulla, Krzysztof, Agata Krajewska. Życie jako pieśń. Z teki profesora Adolfa Dygacza. Chorzów: Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”, 2020.
  Google Scholar

Chapuis, Jean-Claude. Glass armonica. Et autres instruments de verre. Montreuil: Editions de l’œil, 2017 (= La Bibliothèque fantôme).
  Google Scholar

Dahlig, Piotr. Muzyka adwentu. Mazowiecko-podlaska tradycja gry na ligawce. Warszawa: Towarzystwo Naukowe Warszawskie, 2003.
  Google Scholar

Dygacz, Adolf. „Volksmusikinstrumente der polnischen Glas-hüttenarbeiter”. Studia instrumentorum musicae popularis 6 (1979): 146–155.
DOI: https://doi.org/10.2307/841205   Google Scholar

Dygacz, Adolf. „Z badań nad pieśnią ludową hutników polskich”. Opolski Rocznik Muzealny 2 (1966): 267–293.
  Google Scholar

Fischer, Adam. Lud polski: podręcznik etnografji Polski. Lwów: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1926.
  Google Scholar

Gallo, David A., Stanley Finger. „The Power of a Musical Instrument: Franklin, the Mozarts, Mesmer, and the Glass Armonica”. History of Psychology 3, nr 4 (2000): 326–343.
DOI: https://doi.org/10.1037//1093-4510.3.4.326   Google Scholar

Kopoczek, Alojzy. Ludowe instrumenty muzyczne polskiego obszaru karpackiego. Rzeszów: Muzeum Okręgowe w Rzeszowie, Wydawnictwo Mitel, 1996.
  Google Scholar

Kjær Jansen, Inger. Kastrup glas 1847–1979. Tårnby: Tårnby Kommunenbiblioteker, 1995.
  Google Scholar

Klein, Dorie. Claude Laurent and the Madison Flute: Discoveries through Archival Research. The Dayton C. Miller Collection. Junior Fellow Presentations, Library of Congress, 2015. https://www.loc.gov/static/collections/dayton-c-miller-collection/images/klein-miller-flute-project-madison-report-summer-2015.pdf.
  Google Scholar

Larsen, Lone Palm. „Kastrup Glasorkester. Verdens første glasorkester”. Glemmer du. Tårnby Kommunes Lokalhistoriske Tidsskrift 25, nr 2 (2017): 132.
  Google Scholar

Lipowski, Zbigniew Jerzy. „Benjamin Franklin as a Psychotherapist: A Forerunner of Brief Psychotherapy”. Perspectives in Biology and Medicine 27, nr 3 (1984): 361–366.
DOI: https://doi.org/10.1353/pbm.1984.0033   Google Scholar

Michałowska, Aida. ,,Harmonika szklana: Fenomen estetyczny w kulturze muzycznej przełomu XVIII i XIX wieku”. Muzyka 60, nr 1 (2015): 97–116.
  Google Scholar

Michałowska, Aida. Harmonika szklana: instrument – repertuar – estetyka. Praca magisterska, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, 2014.
  Google Scholar

Musiałowicz, Ryszard. „Pozostały słowa”. Rocznik Wołomiński 15 (2019): 173–184.
  Google Scholar

Olędzki, Stanisław. Polskie instrumenty ludowe. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1978.
  Google Scholar

Ościłowski, Krzysztof. Huta szkła w Małkini Górnej „Robotnicza Jedność”. https://madzelan.cba.pl/wp-content/uploads/2023/11/HUTA-SZKLA-W-MALKINI-GORNEJ-%E2%80%9EROBOTNICZA-JEDNOSC.pdf.
  Google Scholar

Szkło i jego obróbka (płaskie, okrągłe i rurki). Kraków: Nakładem Księgarni „Nauka i Sztuka”, 1939 (= Biblioteczka Zajęć Praktycznych 3).
  Google Scholar

Romańczuk, Paweł. Samoróbka. Wrocław: Fundacja Małe Instrumenty, 2013.
  Google Scholar

Trümpy, Hans. „Und suecht si gläserni Röhre”. Schweizer Volkskunde 58, nr 1 (1968): 10–13.
  Google Scholar

Vogel, Benjamin, Izydor Grzeluk. „Harmonika z Nieborowa”. Ruch Muzyczny 48, nr 10 (1995): 26–28.
  Google Scholar

Wyrobisz, Andrzej. Szkło w Polsce od XIV do XVII wieku. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Instytut Historii Kultury Materialnej PAN, 1968.
  Google Scholar

X-cio lecie hutnictwa szklanego w Polsce: Związek Hut Szklanych na P.W.K. w 1929 r. Warszawa: Związek Hut Szklanych, 1929.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2025-03-25

Cited By / Share

Krajewska-Mikosz, A. (2025). Kruche dźwięki: szklane instrumenty w dziewiętnasto- i dwudziestowiecznej sztuce hutniczej. Wstęp do badań . Muzyka, 70(1), 121–154. https://doi.org/10.36744/m.4281

Autorzy

Agata Krajewska-Mikosz 

Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0002-5662-0132

Statystyki

Abstract views: 4
PDF downloads: 0


Licencja

Prawa autorskie (c) 2025 Agata Krajewska-Mikosz

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Autor udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Muzyce”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku w „Muzyce” przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.

Artykuły w zeszytach od 2018/1 do 2022/3 publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Muzyce”, zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.