„Mówił po polsku swobodnie, chociaż z błędami”. „Krótka autobiografia” Bolesława Jaworskiego w świetle nieznanych faktów z jego życia
Abstrakt
Artykuł poświęcony jest Krótkiej autobiografii Bolesława Jaworskiego (1877–1942), teoretyka muzyki, kompozytora i pianisty pochodzenia polsko-ukraińskiego, który pozostaje mało znaną postacią w polskiej literaturze muzykologicznej. Omawiany dokument do tej pory nie był przedmiotem pogłębionych badań – dotychczas badacze koncentrowali się głównie na oryginalnej koncepcji Jaworskiego, teorii rytmu ładowego. Celem artykułu jest nakreślenie pełnego kontekstu powstania tego tekstu, omówienie jego treści i znaczące uzupełnienie jej o nieuwzględnione w Krótkiej autobiografii fakty z życia teoretyka.
Słowa kluczowe:
teoria rytmu ładowego, Bolesław Jaworski, muzyka w Związku Radzieckim, muzyka polska, historia muzyki XX w., historia teorii muzykiBibliografia
Anshvang, Arnold. „Pamyati bol’shogo deyatelya”. W: Yavorsky B. Stat’i, vospominaniya, perepiska, red. Dymitr Shostakovich, Isaak Rabinovich. T. 1, 63–66. Moskva: Sovetskiy kompozitor, 1972.
Google Scholar
Antonczyk, Wiktoria. „Życiorys własnoręcznie spisany przez Józefa Kozłowskiego”. Muzyka 63, nr 3 (2018): 137–142, doi.org/10.36744/m.518.
Google Scholar
Asafev, Borys. Muzykal’naya forma kak protsess. Leningrad: Gosudarstvennoye muzykal’noye izdatel’stvo, 1930.
Google Scholar
Averbukh, Lia. „Daty zhiz’ni i deyatel’nosti”. W: Yavorsky B. Stat’i, vospominaniya, perepiska, red. Dymitr Shostakovich, Isaak Rabinovich. T. 1, 611–672. Moskva: Sovetskiy kompozitor, 1972.
Google Scholar
Bernandt, Grigoriy, Izrail’ Yampol’skiy. „Kto pisal o muzyke”: Bio-bibliograficheskiy slovar’ muzykal’nykh kritikov i lits, pisavshikh o muzyke v dorevolyutsionnoy Rossii i SSSR. T. 2. Moskva: Sovetskiy kompozytor, 1974.
Google Scholar
„Bussler Ludwig”. W: Riemann Musik-Lexikon. Personenteil. T. 1, 258–259. Mainz: B. Schott’s Söhne, 1959.
Google Scholar
Chmara-Żaczkiewicz, Barbara. „Teodor Leszetycki. Notatki z biografii artysty i pedagoga w świetle stosunków z rodziną, przyjaciółmi i uczniami (część II)”. Muzyka 64, nr 1 (2019): 22–68.
Google Scholar
Cukkierman, Wiktor. „Bolesław Jaworski jako teoretyk muzyki”, przekł. Jerzy Popiel. W: Polsko-rosyjskie miscellanea muzyczne. Dla uczczenia pięćdziesiątej rocznicy Rewolucji Październikowej, red. Zofia Lissa, 353–380. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1967.
Google Scholar
Czapliński, Marek. Słownik encyklopedyczny: historia. Wrocław: Wydawnictwo Europa, 2007.
Google Scholar
Davis, Richard Beattie. „Henselt, (Georg Martin) Adolf (von)”. Grove Music Online, https://doi.org/10.1093/gmo/9781561592630.article.12818, dostęp 20 III 2023.
Google Scholar
Dmitriy Shostakovich v pis’makh i dokumentakh, wyd. Irina Bobykina. Moskva: Antikva, 2000.
Google Scholar
Ewell, Philip. „Music Theory à la Leningrad: An Interview with Tatiana Bershadskaya”. Contemporary Musicology 3, nr 4 (2019): 124–127, doi.org/10.30535/mto.25.4.4.
Google Scholar
Ewell, Philip. „On the Russian Concept of Lād, 1830–1945”. Music Theory Online 27, nr 4 (2019), doi.org/10.30535/mto.25.4.4.
Google Scholar
Ewell, Philip. „Reexamining the 1930 Conference on Boleslav Yavorsky’s Ladovy Rhythm and the Early Politics of Soviet Music Theory”. Iskusstwo muzyki: tieorija i istorija 10, nr 22–23 (2020): 214–233.
Google Scholar
Glier, Reyngol’d. „Gnesin Mikhail Fabianovich”. W: Muzykal’naya entsiklopediya, red. Yuriy Keldysh. T. 1, 1025–1026. Moskva: Sovetskiy kompozitor, 1973.
Google Scholar
Goldenberg, Anna. „Tvorcheskiy portret N.A. Gol’denberga”. W: Voprosy psikhologii tvorchestva. Mezhvuzovskiysbornik nauchnykh trudov, red. Mar’a Zhizhina, 258–262. Saratov: Izd-vo SGU, 2003.
Google Scholar
Grigor’yev, Yuriy. L.B. Khavkina (1871–1949). Moskva: Kniga, 1973.
Google Scholar
Grigor’yeva, Anna. „Everardi Kamillo”. W: Muzykal’naya entsiklopediya, red. Yuriy Keldysh. T. 6, 479–480. Moskva: Sovetskiy kompozitor, 1982.
Google Scholar
Gunst, Yevgeniy. „Taneyev – kamernyy kompozitor”. Russkaya muzykal’naya gazeta 22, nr 12–13 (1915): 227–230.
Google Scholar
Ikonnikov, Aleksey. „Myaskovskiy Nikolay Yakovlevich”. W: Muzykal’naya entsiklopediya, red. Yuriy Keldysh. T. 3, 864–872. Moskva: Sovetskiy kompozytor, 1976.
Google Scholar
Kashkin, Nikolay. „M.A. Deysha-Sionitskaya i yey „Muzykal’noye vystavki”. Russkoye slovo 15, nr 98 (1908): 6.
Google Scholar
Kaufman, Leonid. „Kazbiryuk Andrey Fedorovich”. W: Muzykal’naya entsiklopediya, red. Yuriy Keldysh. T. 2, 648. Moskva: Sovetskiy kompozytor, 1974.
Google Scholar
Klause, Inna. „Sergej Protopopov – ein Komponist im Gulag”. Die Musikforschung 63, nr 2 (2010): 134–146, doi.org/10.52412/mf.2010.H2.235.
Google Scholar
Kogan, Grigoriy. „Pukhal’skiy, Vladimir Vyacheslavovich”. W: Muzykal’naya entsiklopediya, red. Yuriy Keldysh. T. 3, 491–492. Moskva: Sovetskiy kompozytor, 1976.
Google Scholar
Kogan, Grigoriy. „Shtrikhi k portretu B.L. Yavorskogo”. W: Yavorsky B. Stat’i, vospominaniya, perepiska, red. Dymitr Shostakovich, Isaak Rabinovich. T. 1, 192–200. Moskva: Sovetskiy kompozitor, 1972.
Google Scholar
Kondratyeva, Svetlana. „Muzykal’no-etnograficheskaya komissiya”. W: Muzykal’naya entsiklopediya, red. Yuriy Keldysh. T. 3, 790. Moskva: Sovetskiy kompozytor, 1976.
Google Scholar
Korabel’nikova, Lyudmila. „Safonov Vasiliy Il’ich”. W: Muzykal’naya entsiklopediya, red. Yuriy Keldysh. T. 4, s. 867–869. Moskva: Sovetskiy kompozytor, 1981.
Google Scholar
Korabel’nikova, Lyudmila. „Smolenskiy Stepan Vasil’yevich”. W: Muzykal’naya entsiklopediya, red. Yuriy Keldysh. T. 5, 116–117. Moskva: Sovetskiy kompozytor, 1981.
Google Scholar
Kosicka, Jadwiga, Daniel Gerould. A Life of Solitude: Stanislawa Przybyszewska: A Biographical Study with Selected Letters. Evanston: Northwestern University Press, 1989.
Google Scholar
Kuzyk, Valentyna. „Mykola Leontovych”. W: Mykola Leontovych, Khorovi tvory, red. Valentyna Kuzyk, 5–21. Kyyiv: Muzychna Ukrayina, 2019.
Google Scholar
Kyuregyan, Tat’yana S. „Yavorsky, Boleslav Leopol’dovich”. Grove Music Online, https://doi.org/10.1093/gmo/9781561592630.article.30691, dostęp 23 XI 2023.
Google Scholar
Lech, Jan. Koncepcja ładotonacji Bolesława Jaworskiego na przykładzie preludiów Jana Sebastiana Bacha i Galiny Ustwolskiej. Uniwersytet Warszawski, praca magisterska, 2020.
Google Scholar
Lipayev, Ivan. „S.I. Taneyev (biograficheskiy nabrosok i kharakteristika)”. Russkaya muzykal’naya gazeta 22, nr 12–13 (1915): 210–227.
Google Scholar
Lunacharskiy, Anatoliy. „O teorii ladovogo ritma”. W: Yavorsky B. Stat’i, vospominaniya, perepiska, red. Dymitr Shostakovich, Isaak Rabinovich. T. 1, 36–58. Moskva: Sovetskiy kompozitor, 1972.
Google Scholar
Ługowska, Marta. „Jaworski, Bolesław”. W: Encyklopedia muzyczna PWM, red. Elżbieta Dziębowska. T. 4, 445–446. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1994.
Google Scholar
Ługowska, Marta. „Zarys koncepcji teoretycznej Bolesława Jaworskiego”. W: Analiza i interpretacja dzieła muzycznego: wybór metod, red. Teresa Malecka, 229–244. Gdańsk–Kraków: Akademia Muzyczna [im. Krzysztofa Pendereckiego], Akademia Muzyczna [im. Stanisława Moniuszki], 1990.
Google Scholar
Ługowska, Marta. System skal w teorii rytmu modalnego Bolesława Leopoldowicza Jaworskiego. Uniwersytet Warszawski, praca magisterska, 1981.
Google Scholar
Malinina, L. „Famintsyn Aleksandr Sergeyevich”. W: Muzykal’naya entsiklopediya, red. Yuriy Keldysh. T. 5, 764–765. Moskva: Sovetskiy kompozitor, 1981.
Google Scholar
„Melkikh Dmitriy Mikheyevich”. W: Muzykal’naya entsiklopediya, red. Yuriy Keldysh. T. 6, 837–838. Moskwa: Sovetskiy kompozytor, 1982.
Google Scholar
Mil’shteyn, Yakov. „A. D’yakov – muzykant-patriot”. Sovetskaya muzyka 27, nr 11 (1959): 68–70.
Google Scholar
Mystetstvo Ukrayiny. Biohrafichnyy dovidnyk, red. Anatolyy Kudryts’kyy. Kyyiv: „Ukrayins’ka entsyklopediya” im. M.P. Bazhana, 1997.
Google Scholar
Neygauz, Genrikh. „Udivitel’nyya, neobyknovennyi chelovek”. W: Yavorsky B. Stat’i, vospominaniya, perepiska, red. Dymitr Shostakovich, Isaak Rabinovich. T. 1, 189–191. Moskva: Sovetskiy kompozitor, 1972.
Google Scholar
Olen’ev, Mikhail. „Ippolitov-Ivanow Michaił Michajłowicz”. W: Muzykal’naya entsiklopediya, red. Yuriy Keldysh. T. 2, 561–562. Moskva: Sovetskiy kompozitor, 1973.
Google Scholar
Rabinovich, David. „Neygauz Genrikh Gustavovich”. W: Muzykal’naya entsiklopediya, red. Yuriy Keldysh. T. 3, 936. Moskva: Sovetskiy kompozitor, 1973.
Google Scholar
Smirnov, Dymitr. „Muzykal’no-etnograficheskaya komissiya”. Traditsii russkoy khudozhestvennoy kul’tury. Mezhvuzovskiy sbornik nauchnykh trudov 22, nr 3 (2000): 213–232.
Google Scholar
Tadeusiewicz, Hanna, Irena Treichel. „Straty osobowe księgarstwa polskiego w latach 1939–1945”. W: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum 5, nr 4 (1993): 3–77.
Google Scholar
Tikhotskiy, Anatoliy. Tikhotskiye. Geografiya Rossiyskoy imperii v istorii odnoy sem’i. Kiyev: Izdatel’ Ol’ga Bogomolets, 2012.
Google Scholar
Tikhotskiy, Viktor. „Podpol’naya tipografiya dolgushinskogo kruzhka”. Ogonek 27, nr 22 (1925): 7–8.
Google Scholar
Tsukkerman, Viktor. „Nezabyvayemyye gody”. W: Yavorsky B. Stat’i, vospominaniya, perepiska, red. Dymitr Shostakovich, Isaak Rabinovich. T. 1, 214–220. Moskva: Sovetskiy kompozitor, 1972.
Google Scholar
Tsukkerman, Viktor. Muzykal’nyye zhanry i osnovy muzykal’noy formy. Moskva: Muzyka, 1964.
Google Scholar
Vinogradov, Kirill. „Zanyatiya B.L. Yavorskogo s aspirantami Moskovskoy gosudarstvennoy konservatorii”. W: Yavorsky B. Stat’i, vospominaniya, perepiska, red. Dymitr Shostakovich, Isaak Rabinovich. T. 1, 149–186. Moskva: Sovetskiy kompozitor, 1972.
Google Scholar
Wiłkomirski, Kazimierz. „Bolesław Jaworski jako teoretyk muzyki”. Ruch Muzyczny 21, nr 1 (1977): 3–6.
Google Scholar
Wiłkomirski, Kazimierz. Wspomnienia. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1971.
Google Scholar
Wojnar, Irena. Łunaczarski. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1980.
Google Scholar
Yampol’skiy, Izrail’. „Moskovskoye filarmonicheskoye obshchestvo”. W: Muzykal’naya entsiklopediya, red. Yuriy Keldysh. T. 3, 691–692. Moskva: Sovetskiy kompozytor, 1976.
Google Scholar
Yavorsky, Boleslav. „Kratkaya avtobiografiya”. W: Yavorsky B. Stat’i, vospominaniya, perepiska, red. Dymitr Shostakovich, Isaak Rabinovich. T. 1, 31–35. Moskva: Sovetskiy kompozitor, 1972.
Google Scholar
Yavorsky, Boleslav. „Zametki o tvorcheskom myshlenii russkikh kompozitorov ot Glinki do Skryabina”. W: B. Yavorsky. Izbrannyye trudy v dvukh tomakh, red. Isaak Rabinovich. T. 2, cz. I, 41–235. Moskwa: Sovetskiy kompozytor, 1987.
Google Scholar
Yuferova, Zinaida. „Vydayushchiysya prosvetitel’-muzykant”. Sovetskaya muzyka 31, nr 12 (1963): 22–28.
Google Scholar
Zarubin, Vladimir. „Savelova Zinayda Filippovna”. W: Muzykal’naya entsiklopediya, red. Yuriy Keldysh. T. 4, 811–812. Moskva: Sovetskiy kompozytor, 1978.
Google Scholar
Zienkiewicz, Tadeusz. Polskie życie literackie w Kijowie w latach 1905–1918. Olsztyn: Wyższa Szkoła Pedagogiczna, 1990.
Google Scholar
Statystyki
Abstract views: 6PDF downloads: 0
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Jan Lech
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Muzyce”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku w „Muzyce” przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Artykuły w zeszytach od 2018/1 do 2022/3 publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Muzyce”, zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
