O historii paryskich inscenizacji „Pierścienia Nibelunga” (1893–1933)
Abstrakt
Zaledwie kilka tygodni po światowej premierze Pierścienia Nibelunga w Bayreuth w sierpniu 1876 roku wielki francuski dyrygent Jules Pasdeloup, który zbojkotował festiwal ze względów bynajmniej nie artystycznych, a jedynie patriotycznych, postanowił włączyć do programu swoich niedzielnych paryskich koncertów fragment tego arcydzieła: Marsz na śmierć Zygfryda z trzeciego aktu Zmierzchu bogów. 29 X 1876 r. w Cyrku zimowym Pasdeloup zmuszony był stawić czoła wrogim reakcjom niektórych słuchaczy, którzy, niczym publiczność premiery Tannhäusera piętnaście lat wcześniej w Sali Opery Paryskiej przy ulicy Le Peletier, przy pomocy gwizdków ochoczo używanych w trakcie koncertu, wyrażali swój negatywny stosunek do niemieckiego kompozytora. Niemniej liczne fragmenty zaczerpnięte z Pierścienia Nibelunga w kolejnych latach i dekadach były wykonywane zarówno przez Jules’a Pasdeloup i jego muzyków, jak i jego kolegów Edouarda Colonne’a i Charles’a Lamoureux oraz ich następców.
Atoli pełne cztery części cyklu pojawiły się na scenie Palais Garnier znacznie później: premiera Walkirii miała miejsce dopiero 12 V 1893 r. pod kierownictwem muzycznym Colonne’a (z udziałem solistów Rose Caron w partii Zyglindy, Belga Ernesta Van Dycka w partii Zygmunda, Szwajcarki Lucienne Bréval w roli Brunhildy i Jean-François Delmasa – w roli Wotana, który tę partię – nie tylko zresztą w Walkirii, ale i w innych częściach cyklu, a także partię Hagena w Zmierzchu bogów, interpretować będzie niezmiennie w Paryżu przez z górą trzydzieści lat).
Zygfryd pojawił się na scenie Opery Paryskiej – 3 I 1902 r. pod dyrekcją Paula Taffanela z polskim tenorem Janem Reszke, któremu partnerowała ulubienica Cosimy Wagner Louise Grandjean. Pedro Gailhard, którego druga kadencja na stanowisku dyrektora Opery Paryskiej dobiegła końca 31 XII 1907 r., nie podjął próby wystawienia całości wagnerowskiej Tetralogii. Zadanie to zrealizowali jego następcy, Leimistin Broussan, który miał w swoim dorobku pierwszą francuską inscenizację Pierścienia Nibelunga w Lyonie w kwietniu 1904 r., i kompozytor André Messager, wielki miłośnik i znawca wagnerowskich dramatów. Zmierzch bogów i Złoto Renu, w takiej nietypowej kolejności, pojawiły się na afiszu pierwszej francuskiej sceny w l. 1908 i 1909, poprzedzając wykonania kompletnego cyklu Tetralogii pod batutą austriackich kapelmistrzów Felixa Weingartnera (w l. 1911 i 1912) i Arthura Nikischa (w roku 1911) oraz wspomnianego współdyrektora Opery Paryskiej André Messagera (w roku 1913).
Artykuł omawia wszystkie te historyczne spektakle, przedstawiając ich ocenę przez francuskich krytyków muzycznych, jak również kilka innych – nieco dziś zapomnianych – inscenizacji Tetralogii (lub jej części), które miały miejsce w następnych latach, zwłaszcza w lutym 1928 i w kwietniu 1933 r. w Operze Paryskiej, a także w czerwcu 1929 r. – w Théâtre des Champs-Elysées przy avenue Montaigne 15 – w wykonaniu „Teatru z Bayreuth” pod dyrekcją Franza von Hoesslin z udziałem między innymi słynnej pary Nanny Larsen-Todsen (w partii Brunhildy) i Lauritz Melchior (w rolach Zygmunda i Zygfryda).
Konkludując, artykuł, pisany „w przeddzień” nowej inscenizacji Tetralogii w Operze Paryskiej (w reżyserii Hiszpana Calixto Bieito, znanego ze swych kontrowersyjnych spektakli operowych, także wagnerowskich), autor wspomina krótko powojenne paryskie inscenizacje Tetralogii w Palais Garnier i w Opéra-Bastille, a także w Théâtre du Châtelet i w Théâtre des Champs-Elysées.
Słowa kluczowe:
recepcja Wagnera we Francji, Pierścień Nibelunga, historia opery
Autorzy
Michał Piotr MrozowickiUniwersytet Gdański Polska
https://orcid.org/0000-0001-8184-9337
Only a few weeks after the world Wagner’s Ring cycle premiere in Bayreuth in August 1876, the great French conductor Jules Pasdeloup, decided to include to the programme of his dominical Parisian concerts the first, short but famous, fragment of this masterpiece: Siegfried’s Funeral March from The Twilight of the Gods. He had to face hostile reactions of some spectators who, during its execution, acted like the audience of Tannhäuser’s premiere fifteen years before, using their whistles to express their negative attitude to the German composer. Nevertheless numerous other pieces taken from The Ring of the Nibelung were going to be performed by Pasdeloup and his musicians as well as by his colleagues Edouard Colonne and Charles Lamoureux in the following years. However the full four parts of the cycle appeared on the stage of The Palais Garnier much later and in unusual order. The Valkyrie was performed on 12 May 1893 conducted by Colonne. Siegfried with the Polish famous tenor Jan Reszke in the title role had its premiere in Paris on 3 January 1902 conducted by Paul Taffanel and it was the last Wagner’s musical drama introduced to Palais Garnier’s repertoire during Pedro Gailhard’s directorship. His successors, Leimistin Broussan – who had previously presented The Ring cycle at Lyon’s Grand Theatre in April 1904 – and the composer André Messager, the great admirer and connoisseur of Wagner’s dramas, put on The Twilight of the Gods in 1908 and The Rhinegold next year, followed soon by the four full cycles of the Wagnerian Tetralogy conducted by Austrian conductors Felix Weingartner (in 1911 and in 1912) and Arthur Nikisch (in 1911) and finally by the co-director of the Paris Opera, André Messager. The paper recalls these historical performances, as well as few other performances of the Tetralogy (or its parts) that took place in the following years, especially in 1928, 1929 and 1933. Concluding the paper written on the eve of the new creation of the Tetralogy at the Opera Bastille (directed by Calixto Bieito, the Spanish artist well known for his controversial opera productions), the author reminds briefly the post-war Parisian productions of the Tetralogy at the Palais Garnier and at the Opera Bastille, as well as these at the Théâtre du Châtelet and at the Théâtre des Champs-Elysées.
Statystyki
Abstract views: 162PDF downloads: 168
Licencja
Prawa autorskie (c) 2019 Muzyka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Muzyce”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku w „Muzyce” przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Do zeszytu 3/2022 włącznie artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Muzyce”, zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Michał Piotr Mrozowicki, Decydująca batalia – rzecz o francuskich „Lohengrinach” , Muzyka: Tom 63 Nr 4 (2018)
- Michał Piotr Mrozowicki, O francuskiej recepcji „Tannhäusera” w latach 1845–1861 , Muzyka: Tom 66 Nr 2 (2021)
- Michał Piotr Mrozowicki, Pół wieku „Tristana i Izoldy” Ryszarda Wagnera na scenach operowych Paryża (1899–1949) , Muzyka: Tom 67 Nr 4 (2022)
