„Nestor muzyków polskich”? Józef Brzowski i jego rodzina w świetle dokumentów metrykalnych
Abstrakt
Józef Brzowski (1805–1888) był jedną z ważniejszych postaci warszawskiego życia muzycznego XIX wieku. Dotychczas data jego urodzenia nie była potwierdzono źródłowo. W wyniku kwerendy w księgach metrykalnych warszawskiej parafii św. Andrzeja odnalazłem metrykę chrztu Brzowskiego z 18 kwietnia 1805 roku, urodzonego w domu przy ulicy Leszno pod numerem hipotecznym 703, odpowiadający późniejszemu numerowi domu 62. Do metryki chrztu załączone zostało sprostowanie z 1835 roku dotyczącego błędnego zapisu nazwiska muzyka w pierwotnym dokumencie.
Rodzice kompozytora, Karol Brzowski (ok. 1768 – 1831?) i Tekla z domu Przeździecka (ok. 1773 – 1851), mieli oprócz syna prawdopodobnie cztery córki (personalia trzech z nich są znane): Karolinę (1798?–1813), uczennicę Szkoły Dramatycznej, Zofię (1800–1879), aktorkę Teatru Narodowego zamężną z Karolem Kurpińskim, oraz Teklę Klementynę (1809–1811).
Józef Brzowski ożenił się w 1835 roku z Anną Elżbietą Dückert z domu Ketschon (1795?–1843), wdową po Karolu Fryderyku Dückercie (ok. 1764 – 1834); córką Brzowskiego była Jadwiga Wawrzyna (1830 – po 1892), ochrzczona dopiero po ślubie rodziców. Muzyk w 1849 roku zawarł drugie małżeństwo z Florentyną Górecką (1819?–1905), z którą miał syna Aleksandra (1843–1858), ucznia Szkoły Dramatycznej, ochrzczonego – podobnie jak jego starsza siostra – po ślubie rodziców. Józef Brzowski zmarł 3 lub 4 grudnia 1888 roku; rozbieżności wynikają z różnych dat zapisanych w akcie zgonu i na nagrobku kompozytora oraz podanych w prasie.
Jadwiga Wawrzyna Brzowska była pianistką międzynarodowej sławy, koncertującą od 1840 roku. Podczas pobytu w Nowym Orleanie w 1860 roku Brzowska wzięła ślub z francuskim konsulem Eugène’em Augustem Méjanem (1814–1874). Brzowska-Méjan zmarła po 1892 roku, być może po 1903 roku.
Brzowski był jednym z ważniejszych muzyków w Warszawie, jednak krótko po śmierci został zapomniany. Być może relacje rodzinno-towarzyskie (choćby powinowactwo z Karolem Kurpińskim czy przyjaźń z Fryderykiem Chopinem), a nie talent kompozytorski, otworzyły mu drogę do kariery.
Słowa kluczowe:
Józef Brzowski, Jadwiga Brzowska-Méjan, Karol Kurpiński, Warszawa w XIX wieku, Instytut Muzyczny Warszawski, badania genealogiczneBibliografia
Bodnar, Maria. „Józef Brzowski. Przyczynek do polskiej kultury muzycznej XIX wieku”. Kamerton 40/41 (2001): 49–57.
Google Scholar
„Brzowska (Jadwiga)”. W: Słownik muzyków polskich dawnych i nowoczesnych, red. Albert Sowiński, 42–43. Paryż: nakładem autora, 1874.
Google Scholar
„Brzowska (Karolina)”. W: Słownik muzyków polskich dawnych i nowoczesnych, red. Albert Sowiński, 41–42. Paryż: nakładem autora, 1874.
Google Scholar
Brzowski, Józef. „Pamiętnik”, red. Maria Bodnar. Kamerton 42/43 (2002): 50–85, Kamerton 44/45 (2003): 65–126.
Google Scholar
„Brzowski (Józef )”. W: Słownik muzyków polskich dawnych i nowoczesnych, red. Albert Sowiński, 42. Paryż: nakładem autora, 1874.
Google Scholar
„Brzowski Józef ”. W: Słownik muzyków polskich, red. Chomiński, Józef. T. 1, 56–57. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1964.
Google Scholar
„Brzowski Józef ”. W: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765–1965, red. Zbigniew Raszewski, 71. Warszawa: PWN, 1973.
Google Scholar
„Dmitriyev-Mamonov Aleksandr Ivanovich” [Дмитриев-Мамонов Александр Иванович], Napoleonovskaya epokha: istoriya i rekonstruktsiya, http://napoleonic.ru, dostęp 30 IV 2022.
Google Scholar
Jeż, Teodor Tomasz (Zygmunt Miłkowski). Od kolebki przez życie. Wspomnienia. T. 3. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1937.
Google Scholar
Kania, Emanuel. „Józef Brzowski”. Kłosy 43, nr 1108 (1886): 197–198.
Google Scholar
Kolberg, Oskar. „Brzowski (Józef )”. W: Encyklopedyja powszechna, red. Samuel Orgelbrand. T. 4, 500. Warszawa: S. Orgelbrand, 1860.
Google Scholar
Korespondencja Fryderyka Chopina. T. 2, cz. 1, 1831–1838. Wyd. Zofia Helman, Zbigniew Skowron, Hanna Wróblewska-Straus. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2017.
Google Scholar
Kuklo, Cezary. Rodzina w osiemnastowiecznej Warszawie. Białystok: Instytut Historii Filii Uniwersytetu Warszawskiego, 1991.
Google Scholar
„Kurpińska Zofia”. W: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765–1965, red. Zbigniew Raszewski, 354. Warszawa: PWN, 1973.
Google Scholar
Lachowicz, Stanisław. „Brzowski Józef ”. W: Encyklopedia muzyczna PWM, red. Elżbieta Dziębowska. T. 2, 50–51. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1979.
Google Scholar
Noskowski, Zygmunt. „Refleksje muzyczne. Dola kompozytora”. Kurjer Warszawski 68, nr 350 (1888): 1–2.
Google Scholar
Nowak-Romanowicz, Alina. „Brzowska-Mejean [!] Jadwiga”. W: Słownik muzyków polskich, red. Józef Chomiński. T. 1, 56. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1964.
Google Scholar
Poplatek, Jan. Komisja Edukacji Narodowej. Udział byłych jezuitów w pracach Komisji Edukacji Narodowej. Kraków: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy, 1974.
Google Scholar
Prosnak, Jan. „Kolekcjonerstwo muzyczne w Warszawie w latach 1850–1914”. W: Kultura muzyczna Warszawy drugiej połowy XIX wieku, red. Andrzej Spóz, 292–310. Warszawa: PWN, 1980.
Google Scholar
Rambeau, Marie-Paule, Ewa Talma-Davous. „Józef Brzowski: un musicista polacco nella Parigi musicale della Monarchia di luglio = Józef Brzowski: A Polish Musician in the Parisian Musical World of the July Monarchy = Józef Brzowski: un musicien polonais dans le Paris musical de la Monarchie de Juillet”. W: Chopin e il suono di Pleyel. Arte e musica nella Parigi romantica = Chopin and the Pleyel Sound. Art and Music in Romantic Paris = Chopin et le son Pleyel. Art et musique dans le Paris romantique, red. Florence Gétreau, 82–157. Briosco: Villa Medici Giulini, 2010.
Google Scholar
Sainlaude, Stève. France and the American Civil War. A Diplomatic History, przekł. Jessica Edwards. Chapel Hill: University of North Carolina Press, 2019.
DOI: https://doi.org/10.5149/northcarolina/9781469649948.001.0001
Google Scholar
Siwkowska, Janina. Nokturn czyli Rodzina Fryderyka Chopina i Warszawa w latach 1832–1881. T. 2. Warszawa: Książka i Wiedza, 1988.
Google Scholar
Szulc, Eugeniusz. Cmentarz Ewangelicko-Augsburski w Warszawie. Zmarli i ich rodziny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1989.
Google Scholar
Talma-Davous, Ewa. „Józef Brzowski”. Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, https://chopin.nifc.pl/pl/chopin/osoba/4138_brzowski_jozef, dostęp 30 IV 2022.
Google Scholar
Teleszewska, Magdalena. „Status prawny dzieci nieślubnych na ziemiach polskich w dobie zaborów w świetle Kodeksu Cywilnego Napoleona”. Czasopismo Prawno-Historyczne 66, nr 1 (2014): 383–391.
DOI: https://doi.org/10.14746/cph.2014.46.1.19
Google Scholar
Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne, https://cmentarze.um.warszawa.pl/pomnik.aspx?pom_id=456, dostęp 30 IV 2022.
Google Scholar
Wrocki, Edward. Nekropol muzyczny. Powązki w Warszawie. Warszawa: [b. wyd.], 1925.
Google Scholar
Statystyki
Abstract views: 252PDF downloads: 158
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Tomasz Fatalski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Muzyce”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku w „Muzyce” przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Artykuły w zeszytach od 2018/1 do 2022/3 publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Muzyce”, zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Tomasz Fatalski, „Podług mojej metryki jest już ze mnie dobrze stare chłopisko”. Odnaleziona metryka chrztu Wincentego Lessla , Muzyka: Tom 68 Nr 2 (2023)
