A New Assessment of the Płock Bishops’ Palace in Brok

peer-reviewed article

Piotr Lasek

piotr.lasek@ispan.pl
Institute of Art, Polish Academy of Sciences (Poland)
https://orcid.org/0000-0002-8153-3081

Tomasz Związek


Institute of Geography and Spatial Organization, Polish Academy of Science (Poland)
https://orcid.org/0000-0002-5798-8203

Wojciech Wółkowski


Faculty of Architecture, Warsaw University of Technology (Poland)
https://orcid.org/0000-0003-0046-3729

Abstract

The issue of the episcopal palace – or villa – in Brok has been addressed in numerous studies. The nearly complete destruction of the structure, however, made it difficult to conduct in-depth research into its original architecture and to define the circle of its potential builders. The function of the building and the relevant terminology were unclear as well, since some sources referred to it as a castle. On the basis of visual documentation and hitherto unknown and unused written sources, the article presents new findings on the architecture of the palace, enabling its full reconstruction. These findings not only materially supplement its construction history, but also open up interesting research perspectives on the questions of the palace’s stylistic origins, the builders involved in its construction, its function, significance, and finally the place it occupied in the residential architecture of Poland in the first quarter of the 17th century.

Supporting Agencies

National Science Center, Poland. Project no 2021/43/B/HS3/02636 (Biskupie drzewa. Historia środowiskowa Puszczy Białej)

Keywords:

Brok, palace, Henryk Firlej, the bishopric of Płock, ceremonial residence architecture, Baroque architecture, episcopal residences, villas, Jan Wolff, Society for the Protection of Historic Monuments, Jarosław Wojciechowski

Bania, Zbigniew. „Z zamku «do dworu, który wygodnie Panu zbudowano»”. W: „Sic erat in votis”. Studia i szkice ofiarowane Profesorowi Zbigniewowi Anusikowi w sześćdziesiątą rocznicę urodzin. Europa i świat w czasach nowożytnych, redakcja Małgorzata Karkocha, Piotr Robak, 167–176. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2017.
  Google Scholar

Boruta, Stanisław. „Gawędy krajoznawcze”. Ziemia, nr 32 (1910): 507–510.
  Google Scholar

Brykowska, Maria. „Dwór obronny w Gojcieniszkach w świetle źródeł i analizy porównawczej”. W: Studia z historii architektury i urbanistyki poświęcone profesoro- wi Józefowi Tomaszowi Frazikowi, redakcja Kazimierz Kuśnierz, Zdzisława Tołłoczko, 57–68. Kraków: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, 1999.
  Google Scholar

Chłapowski, Krzysztof. „Mapa graniczna starostwa kamieńczykowskiego z XVII w. – nieznane mazowieckie źródło kartograficzne”. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 26, z. 4 (1978): 497–503.
  Google Scholar

Czapliński, Władysław. „Firlej Henryk († 1626)”. W: Polski słownik biograficzny, t. 6, 477–478. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1948.
  Google Scholar

Dobroński, Adam. „Brok w XVIII wieku. Próby przełamania kryzysu”. W: Brok i Puszcza Biała. Przeszłość, środowisko geograficzne, kulturowe i przyrodnicze, redakcja Józef Kazimierski, 42–58. Ciechanów: Towarzystwo Przyjaciół Broku, Urząd Wojewódzki w Ostrołęce, Urząd Miasta i Gminy Brok, 1989.
  Google Scholar

Galicka, Izabela, i Hanna Sygietyńska. „Brok”. W: Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 10: Województwo warszawskie, redakcja Izabela Galicka, Hanna Sygietyńska, z. 12: Powiat ostrowsko-mazowiecki, opracowanie Izabela Galicka, Hanna Sygietyńska, 6–10. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 1974.
  Google Scholar

Galicka, Izabela, i Hanna Sygietyńska. „Zabytki Broku”. W: Brok i Puszcza Biała. Przeszłość, środowisko geograficzne, kulturowe i przyrodnicze, redakcja Józef Kazimierski, 240–249. Ciechanów: Towarzystwo Przyjaciół Broku, Urząd Wojewódzki w Ostrołęce, Urząd Miasta i Gminy Brok, 1989.
  Google Scholar

Galicka, Izabela, i Hanna Sygietyńska. „Zabytki sztuki powiatu ostrowskomazowieckiego”. W: Ostrów Mazowiecka. Z dziejów miasta i powiatu, redakcja Stanisław Russocki, 318–346. Warszawa: Książka i Wiedza, 1975.
  Google Scholar

Gula, Jerzy. „Brok nad Bugiem – pałac biskupów płockich. Badania wykopaliskowe 1983–1984 roku”. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica 23 (2001): 93–101.
DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6034.23.2.07   Google Scholar

Guttmejer, Karol. „Architektura barokowa na Mazowszu”. W: Dziedzictwo kulturowe Mazowsza. Archeologia – Architektura – Etnologia, redakcja Wojciech Brzeziński, Marian Sołtysiak, Andrzej Stawarz, 49–66. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 2001.
  Google Scholar

Jusiak, Paweł. „Działalność fundacyjna właścicieli na terenie miast prywatnych Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku”. Rocznik Dziejów Społecznych i Gospodarczych 77 (2016): 271–296.
DOI: https://doi.org/10.12775/RDSG.2016.SI.12   Google Scholar

Kazimierski, Józef. „Renesansowy pałac w Broku (historia i problemy rekonstrukcji)”. W: Brok i Puszcza Biała. Przeszłość, środowisko geograficzne, kulturowe i przyrodnicze, redakcja Józef Kazimierski, 250–283. Ciechanów: Towarzystwo Przyjaciół Broku, Urząd Wojewódzki w Ostrołęce, Urząd Miasta i Gminy Brok, 1989.
  Google Scholar

Kazimierza Stronczyńskiego opisy i widoki zabytków w Królestwie Polskim (1844–1855), t. 4: Gubernia płocka. Opracowanie Robert Kunkel, Wojciech Szymański. Warszawa: Gabinet Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2013.
  Google Scholar

Kowalczyk, Jerzy. „Wille w Polsce w XVI i pierwszej połowie XVII stulecia”. Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 21, z. 4 (1976): 277–319.
  Google Scholar

Kowalski, Hubert. „Mapy, plany i rysunki architektoniczne ze zbiorów warszawskich wizytek (zakon Nawiedzenia NMP)”. W: Od atlasu do kolekcji. W 440. rocznicę I wydania atlasu Abrahama Orteliusa, redakcja Jerzy Ostrowski, Radosław Skrycki, 267–276. Szczecin: Instytut Historii Nauki PAN, Uniwersytet Szczeciński, Archiwum Państwowe w Szczecinie, 2011.
  Google Scholar

Kowalski, Hubert, Joanna Ważyńska, i Barbara Przyłuska. Przebudzenie. Konserwacja zabytkowych XVII/ XVIII/XIX-wiecznych map, planów i rysunków ze zbiorów klasztoru sióstr wizytek w Warszawie, Pałac Rzeczypospolitej, Biblioteka Narodowa, 19 kwietnia – 4 maja. Warszawa: Miasto Stołeczne Warszawa, Stołeczny Konserwator Zabytków, 2011.
  Google Scholar

Krajewski, Tadeusz. „Społeczno-gospodarczy rozwój i upadek Broku w XVI–XVII wieku”. W: Brok i Puszcza Biała. Przeszłość, środowisko geograficzne, kulturowe i przyrodnicze, redakcja Józef Kazimierski, 28–41. Ciechanów: Towarzystwo Przyjaciół Broku, Urząd Wojewódzki w Ostrołęce, Urząd Miasta i Gminy Brok, 1989.
  Google Scholar

Krótka nauka budownicza dworów, pałaców, zamków podług nieba i zwyczaju polskiego, opracowanie Adam Miłobędzki. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1957.
  Google Scholar

Kurzej, Michał. Jan Wolff. Monografia architekta w świetle analizy prefabrykowanych elementów dekoracji sztukatorskich. Kraków: Dodo Editor, 2009.
  Google Scholar

Lolo, Radosław. Miasta mazowieckie XVI–XVIII wieku. Szkice i studia. Warszawa: Tetragon, 2021.
  Google Scholar

Miłobędzki, Adam. Architektura polska XVII wieku, t. 1–2. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980.
  Google Scholar

Miłobędzki, Adam. „Komentarz do «Krótkiej nauki budowniczej dworów, pałaców, zamków podług nieba i zwyczaju polskiego»”. W: Krótka nauka budownicza dworów, pałaców, zamków podług nieba i zwyczaju polskiego, opracowanie Adam Miłobędzki, 31–102. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1957.
  Google Scholar

Mossakowski, Stanisław. „Pałac biskupi w Krakowie a projekty Giovanniego Battisty Gisleniego”. Rocznik Sztuki Śląskiej 17 (1999): 137–145.
  Google Scholar

Pucuła, Katarzyna. „«Zamek» w Broku – nadbużański Belweder biskupa Henryka Firleja”. W: Architektura i budownictwo Mazowsza XII–XVIII wieku, redakcja Michał Wardzyński, 148–151. Warszawa: Mazowiecki Instytut Kultury, 2020.
  Google Scholar

Rolska, Irena. Firlejowie Leopardzi. Studia nad patronatem i fundacjami artystycznymi w XVI–XVII wieku. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2009.
  Google Scholar

Saczyńska, Monika. „O kaplicach w siedzibach rycerskich i możnowładczych w późnośredniowiecznej Polsce uwag kilka”. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 64, nr 3 (2016): 307–325.
  Google Scholar

Słomski, Michał. „Sieć miast kościelnych ziem polskich Korony w XVI wieku: przyczynek do problematyki”. Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych 77 (2016): 427–456.
DOI: https://doi.org/10.12775/RDSG.2016.SI.18   Google Scholar

Stępień, Piotr. „Konserwacja Wawelu w świetle doktryn konserwatorskich”. Ochrona Zabytków 62, nr 1 (2009): 83–100.
  Google Scholar

Uličný, Petr. „Belvederes and loggias in Prague. Two faces of the leisure architecture of the imperial city”. Studia Rudolphina 14 (2014): 30–50.
  Google Scholar

Wardzyński, Michał. „Sztuka nowożytna na Mazowszu. Zarys problematyki”. W: Dzieje Mazowsza, t. 2: Lata 1527–1794, redakcja Jan Tyszkiewicz, 629–731. Pułtusk: Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, 2015.
  Google Scholar

Wółkowski, Wojciech. „Pałac Adama Kazanowskiego i jego pierwotna forma w świetle badań architektonicznych”. Biuletyn Historii Sztuki 83, nr 3 (2021): 505–535.
DOI: https://doi.org/10.36744/bhs.1056   Google Scholar

Związek, Tomasz, i Dariusz Brykała. „Wyspy i siano. Późnonowożytna mapa okolic Broku nad Bugiem w kontekście procesów środowiskowych”. Studia Geohistorica 10 (2022): 28–52.
DOI: https://doi.org/10.12775/SG.2022.02   Google Scholar

Zwoliński, Piotr. „Kult obrazu Matki Bożej Studziańskiej w XVII–XIX wieku”. Łódzkie Studia Teologiczne 5 (1996): 243–288.
  Google Scholar


Published
2023-10-18

Cited by

Lasek, P., Związek, T., & Wółkowski, W. (2023). A New Assessment of the Płock Bishops’ Palace in Brok. Biuletyn Historii Sztuki, 85(3), 147–178. https://doi.org/10.36744/bhs.1608

Authors

Piotr Lasek 
piotr.lasek@ispan.pl
Institute of Art, Polish Academy of Sciences Poland
https://orcid.org/0000-0002-8153-3081

Piotr Lasek is a doctor of humanistic sciences, a historian of art, an assistant professor at the Institute of Art of the Polish Academy of Sciences, and the head of the Collections of Photographs and Survey Drawings. His research focuses on ceremonial residence architecture in Europe in the late Middle Ages and the Early Modern period, and the protection and inventorying of architectural monuments on Poland.


Authors

Tomasz Związek 

Institute of Geography and Spatial Organization, Polish Academy of Science Poland
https://orcid.org/0000-0002-5798-8203

Tomasz Związek is a doctor of humanistic sciences, a historian of the environment, an assistant professor at the Department of Geoecology at the Institute of Geography and Spatial Organization of the Polish Academy of Sciences in Warsaw. In the years 2011–2019 he worked at the Department of Historical Atlas at the Institute of History of the Polish Academy of Sciences.

 


Authors

Wojciech Wółkowski 

Faculty of Architecture, Warsaw University of Technology Poland
https://orcid.org/0000-0003-0046-3729

Wojciech Wółkowski is a doctor of engineering and architecture, a research fellow at the Department of Polish Architecture of the Faculty of Architecture of the Warsaw University of Technology, and a designer. He is the author of research analyses and studies on the construction histories of various historical monuments, e.g. castles, palaces and churches.



Statistics

Abstract views: 255
PDF downloads: 403


License

Copyright (c) 2023 Biuletyn Historii Sztuki

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.