Architect, Designer, Inventory Taker and Clerk. Professional Activity of Gizella Gryczyńska in the Years 1932–1939

peer-reviewed article

Piotr Lasek

piotr.lasek@ispan.pl
Institute of Art Polish Academy of Science (Poland)
https://orcid.org/0000-0002-8153-3081

Abstract

The aim of the article is to supplement the biography of Gizella Gryczyńska, until 1936 Margulies, a Polish architect of Jewish origin. An analysis of archival sources and materials from the Collections of Photographs and Survey Drawings held at the Institute of Art of the Polish Academy of Sciences has made it possible to present her activity in the field of inventorying historical monuments. The article describes Gizella Gryczyńska's participation in the inventory-taking action conducted in the years 1933–1934 in Kazimierz Dolny under the aegis of the Society for the Protection of the Monuments of the Past in the framework of the governmental Labour Fund. At the same time, search queries conducted in the State Archive in Kielce and in the Student Records Division of the Warsaw University of Technology revealed a number of hitherto unknown source materials that shed new light on Gryczyńska's professional activity and personal life after the year 1936. Thus, it has been possible to present her achievements in a new perspective, taking under consideration the economic and social context of the era.


Keywords:

Gizella Margulies, Gizella Gryczyńska , Jews, history of Jews in Poland, inventorying historical monuments, Kazimierz Dolny, shtetl, female architects, architecture, Great Depression, Society for the Protection of the Monuments of the Past, Central Office for Inventorying Historic Monuments, Labour Fund

Architektki, redakcja Tomasz Kunz, Kraków: Wydawnictwo EMG, 2016.
  Google Scholar

Cyniak, Piotr. "'Raj utracony' i 'rezerwat dzikości.' Artyści w międzywojennym Kazimierzu Dolnym." Quart 13, nr 2 (2018): 40–66.
  Google Scholar

Czekierski, Józef. "Kazimierz Dolny.” Sprawozdania Komisyi do Badania Historyi Sztuki w Polsce 9, z. 1 (1913): 2–43.
  Google Scholar

Emancypantki i modernistki. Teksty kobiet o sztuce 1879–1914. Antologia, opracowanie Joanna Sosnowska, Magdalena Kasa. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2019.
  Google Scholar

Husarski, Wacław. Kazimierz Dolny. Warszawa: Towarzystwo Naukowe Warszawskie, 1953.
  Google Scholar

Instrukcja szczegółowa dla inwentaryzatorów zabytków sztuki, opracowanie Jerzy Remer, Jadwiga Przeworska. Warszawa: Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, 1930.
  Google Scholar

Jamski, Piotr. "Struktura zbiorów Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości oraz historia ich dezintegracji.” W Archiwa wizualne dziedzictwa kulturowego, redakcja Ewa Manikowska, Piotr Jamski, 93–138. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2014.
  Google Scholar

Jonkajtys-Luba, Grażyna. "Siciński Karol.” W Polski Słownik Biograficzny, t. 36, 464–466. Warszawa-Kraków: Instytut Historii PAN, 1995.
  Google Scholar

Kopciowski, Dariusz. "Przekształcenia Kazimierza Dolnego w XIX i XX w. (1914–1957). Czas działalności Jana Koszczyc-Witkiewicza i Karola Sicińskiego.” Przestrzeń i Forma 13 (2010): 66–74.
  Google Scholar

Krytyka artystyczna kobiet. Sztuka w perspektywie kobiecego doświadczenia XIX–XXI wieku, redakcja Beata Łazarz, Joanna Sosnowska. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2019.
  Google Scholar

Krzyżanowska, Hanna. "Skórewicz Kazimierz Józef (1866–1950).” W Polski słownik biograficzny konserwatorów zabytków, t. 2, redakcja Henryk Kondziela, Hanna Krzyżanowska, 233–234. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2006.
  Google Scholar

Landau, Zbigniew, i Jerzy Tomaszewski. Gospodarka Drugiej Rzeczypospolitej. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1991.
  Google Scholar

Lasek, Piotr. Inwentaryzacja zabytków architektury w lwowskim okręgu konserwatorskim 1920–1939. Szkice z dziejów. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2020.
  Google Scholar

Lasek, Piotr. Katalog planów, pomiarów i rysunków architektonicznych w zbiorach Instytutu Sztuki PAN, t. 4. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2012.
  Google Scholar

Leśniakowska, Marta. "Lekceważone córki Almae Mater – pionierki w Polsce.” W Architektura i wnętrza 1905–1923, redakcja Joanna Kucharzewska, Jerzy Malinowski, 161–175. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2007.
  Google Scholar

Leśniakowska, Marta. "Niewidoczna pomocnica. Przypadek Gizelli Marguliesówny.” W Pionierki, redakcja Ewa Dąbrowska, 104–174. Kraków: Wydawnictwo EMG, 2019.
  Google Scholar

Leśniakowska, Marta. Architektura w Kazimierzu Dolnym i Janowcu. Warszawa: Arkadia Pracownia Historii Sztuki, 2001.
  Google Scholar

Manikowska, Ewa. "Wielka Wojna i zabytki.” W Polskie dziedzictwo kulturowe u progu niepodległości. Wokół Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości, redakcja Ewa Manikowska, Piotr Jamski, 21–91. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, 2010.
  Google Scholar

Miłobędzki, Adam. "Kazimierz Dolny – wielość wizerunków.” W Miasto historyczne w dialogu ze współczesnością, redakcja Janusz Bogdanowski, 175–181. Gdańsk: Nadbałtyckie Centrum Kultury, Wydział Architektury Politechniki Gdańskiej, 2002.
  Google Scholar

Nieścioruk, Kamil, i Małgorzata Sosik. "Kartograficzny obraz badań zabudowy historycznej miasta, inwentaryzacji zniszczeń oraz odbudowy Kazimierza Dolnego na mapach z archiwum Karola Sicińskiego.” Z dziejów kartografii 21 (2017): 79–95.
  Google Scholar

Pionierki, redakcja Ewa Dąbrowska. Kraków: Wydawnictwo EMG, 2019.
  Google Scholar

Pionierki. Krytyka artystyczna kobiet 1839–1879. Antologia, opracowanie Joanna Sosnowska, Magdalena Kasa. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2016.
  Google Scholar

Politechnika Warszawska. Program na rok akademicki 1932/33. Warszawa: Politechnika Warszawska, 1932.
  Google Scholar

Rozbicka, Małgorzata. "Małe formy architektury sakralnej na wschodnich kresach dawnej Rzeczypospolitej w badaniach, studiach i projektach (1900–1939) na marginesie Programu Inwentaryzacji Wsi Zakładu Architektury Polskiej WAPW.” W Studia do dziejów architektury i urbanistyki w Polsce, redakcja Małgorzata Rozbicka, t. 1: Kresy dawnej Rzeczypospolitej, redakcja Robert Kunkel, 9–41. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 2018.
  Google Scholar

Słabińska, Elżbieta. "Ewolucja działań publicznych służb zatrudnienia w latach 1918–1939 i 1944–1949. Zarys problematyki.” Optimum. Economic Studies 96 (2019): 95–109.
DOI: https://doi.org/10.15290/oes.2019.02.96.07   Google Scholar

Sosnowska, Joanna. Poza kanonem. Sztuka polskich artystek 1880–1939. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2003.
  Google Scholar

Sosnowska, Joanna. "Katarzyna Kobro (1898–1951). W setną rocznicę urodzin.” Biuletyn Historii Sztuki 61, nr 3-4 (1999): 467–470.
  Google Scholar

Sosnowska, Joanna. "Sztuka kobiet na przełomie XIX i XX wieku.” W Artystki polskie, redakcja Agata Jakubowska, 39–63. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN, 2011.
  Google Scholar

Sosnowska, Joanna. "Artystki polskie w dwudziestoleciu.” W Artystki polskie, redakcja Agata Jakubowska, 65–91. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN, 2011.
  Google Scholar

Sosnowska, Joanna. "Artystka w Sukiennicach.” Biuletyn Historii Sztuki 74, nr 1 (2012): 77–83.
  Google Scholar

Stefański, Krzysztof. Ludzie którzy zbudowali Łódź. Leksykon architektów i budowniczych miasta (do 1939 roku). Łódź: Dom Wydawniczy Książęcy Młyn, 2009.
  Google Scholar

Sypczuk, Piotr, i Piotr Lasek. "Centralne Biuro Inwentaryzacji Zabytków Sztuki: rozważania nad znaczeniem instytucji w dziewięćdziesięciolecie jej powstania.” W Cud jedności. Architektura i plastyka dwudziestolecia międzywojennego, redakcja Katarzyna Wojtczak, 223–252. Gdańsk: Nadbałtyckie Centrum Kultury w Gdańsku, Fundacja Terytoria Książki, 2019.
  Google Scholar

Uchowicz, Katarzyna. Awers/rewers. Architekt Bohdan Lachert. Wrocław: Muzeum Architektury we Wrocławiu, 2018.
  Google Scholar

Wojciechowski, Jarosław. "Co zrobiono w Polsce w zakresie odbudowy restauracji i konserwacji zabytków sztuki w latach 1919–1929.” Ochrona Zabytków Sztuki , z. 1‑4, cz. 2 (1930–1931): 243–322.
  Google Scholar


Published
2022-12-30

Cited by

Lasek, P. (2022). Architect, Designer, Inventory Taker and Clerk. Professional Activity of Gizella Gryczyńska in the Years 1932–1939. Biuletyn Historii Sztuki, 84(4), 981–1006. https://doi.org/10.36744/bhs.1337

Authors

Piotr Lasek 
piotr.lasek@ispan.pl
Institute of Art Polish Academy of Science Poland
https://orcid.org/0000-0002-8153-3081

Statistics

Abstract views: 178
PDF downloads: 182


License

Copyright (c) 2023 Biuletyn Historii Sztuki

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.