Królewskie egzekwie w warszawskim kościele kapucynów w XVIII wieku

Hanna Osiecka-Samsonowicz


Warszawa, Instytut Sztuki PAN (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-6925-4664

Abstrakt

W artykule omówiono plastyczną oprawę egzekwii odprawionych z inicjatywy Augusta II Mocnego za Marię Kazimierę Sobieską w 1717 r. oraz uroczystości związanych z wystawieniem trumien królowej, Jana III Sobieskiego i ich wnuka, zorganizowanych przez królewicza Jakuba Sobieskiego w 1733 r. Analiza rysunków Joachima Daniela Jaucha ze zbiorów Sächsisches Hauptstaatsarchiv w Dreźnie, wsparta źródłami archiwalnymi, pozwoliła na próbę usystematyzowania bogatego materiału ikonograficznego dotyczącego projektów artysty z okazji pochówku serca Augusta II Mocnego w Kapicy Królewskiej w 1736 r., jej dekoracji oraz wystroju kościoła w czasie egzekwii za monarchę, odprawianych w rocznice jego śmierci na polecenie Augusta III przez blisko dwadzieścia pięć lat. Uroczystości te, celebrowane w jednej z najważniejszych sakralnych fundacji Jana III, były ważnym elementem saskiej propagandy politycznej.

Instytucje finansujące

Instytut Sztuki PAN

Słowa kluczowe:

Maria Kazimiera D’Arquien Sobieska, Jan III Sobieski, August II Mocny, Joachim Daniel Jauch, Alessandro Galli-Bibiena, kościół kapucynów w Warszawie, uroczystości egzekwialne, pogrzeby serc w Rzeczypospolitej XVIII w., castrum doloris, katafalk

Badach, Artur. “Pogrzeby serc na ziemiach wschodnich Rzeczypospolitej w XVIII wieku.” W Sztuka ziem wschodnich Rzeczypospolitej XVI-XVIII w., redakcja Jerzy Lileyko, 639–651. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2000.
  Google Scholar

Ball-Krückmann, Babette. “I progetti scenografii dei Galli Bibiena come opere di arte grafica.” W I Bibiena. Una famiglia in scena, redakcja Daniela Gallingani, 101–111. Firenze: Alinea Editrice, 2002.
  Google Scholar

Berendsen, Olga. “I primi catafalchi del Bernini e il progetto del Baldacchino.” W Immagini del Barocco. Bernini e la cultura del Seicento, redakcja Marcello Fagiolo, Gianfranco Spagnesi, 133–143. Firenze: Istituto della Enciclopedia Italiana, 1982.
  Google Scholar

Bartczakowa, Aldona. Kościół Kapucynów. Warszawa: PWN, 1982.
  Google Scholar

Chrościcki, Juliusz A. “Projektanci i wykonawcy katafalków z 1. połowy XVIII w.” W Rokoko. Studia nad sztuką 1 połowy XVIII w. Materiały sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki zorganizowanej wspólnie z Muzeum Śląskim we Wrocławiu, Wrocław, październik 1968, 251–273. Warszawa: PWN, 1970.
  Google Scholar

Chrościcki, Juliusz A. Pompa funebris. Z dziejów kultury staropolskiej. Warszawa: PWN, 1974.
  Google Scholar

Chrościcki, Juliusz A. “Uroczystości pogrzebowe Sobieskich w kościele OO. Kapucynów w Warszawie (1697–1933). O ceremoniach elekcji, koronacji i pogrzebu.” Pietas et Studium 5 (2013-2014): 181–204.
  Google Scholar

Czyż, Anna Sylwia. “O pochówkach serc Michała Korybuta Wiśniowieckiego i Klary Izabelli de Mailly-Lasccaris Pacowej oraz o nekropolii Paców w Pożajściu.” Biuletyn Historii Sztuki 75, nr 4 (2013): 671–696.
  Google Scholar

Czyżewski, Krzysztof F. “Niezrealizowana fundacja biskupa Konstantego Felicjana Szaniawskiego”, Folia Historica Cracoviensia 10 (2004): 71–80.
DOI: https://doi.org/10.15633/fhc.1233   Google Scholar

Frank, Martina. “I Bibiena a Vienna: La corte e altri committenti.” W I Bibiena. Una famiglia europea, redakcja Deanna Lenzi et al., 101–112. Bologna: Marsilio, 2000.
  Google Scholar

Getka-Kenig, Mikołaj. “Kaplica Sobieskiego w kościele Kapucynów w Warszawie. Sztuka i mediacja znaczeń w służbie propagandy rządowej Królestwa Polskiego lat 1815–1830.” Folia Historiae Artium. Seria Nowa 15 (2017): 77–95.
  Google Scholar

Glanz, Alexandra. Alessandro Galli Bibiena (1686–1748) inventore delle scene und Premier Architecteur am kurpfälzischen Hof in Mannheim. Ein Beitrag zur Bibiena-Forschung, opracowanie Harald Zielske. Berlin: Gesellschaft für Theatergeschichte, 1991.
  Google Scholar

Grzybkowski, Andrzej. “Obraz serca w sztuce średniowiecznej. Między erotyką a mistyką.” W Sztuka a erotyka. Materiały XLIII Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Łódź, listopad 1994, 105–124. Warszawa: Arx Regia, 1995.
  Google Scholar

Hentschel, Walter. Die sächsische Baukunst des 18. Jahrhunderts in Polen. Berlin: Kunst und Gesellschaft, 1967.
  Google Scholar

Komaszyński, Michał. Księcia Contiego niefortunna wyprawa po koronę Sobieskiego. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1971.
  Google Scholar

Komaszyński, Michał. Maria Kazimiera D’Arquien Sobieska królowa Polski 1641–1716. Kraków-Wrocław: Wydawnictwo Literackie, 1984.
  Google Scholar

Lavin, Irving. “The Baldacchino. Borromini vs Bernini. Did Borromini Forget Himself?” W Sankt Peter in Rome 1506–2006. Beiträge der international Tagung von 22. – 25. Februar in Bonn, redakcja Georg Satzinger, Sebastian Schütze, 1336–1384. München: Hirmer Verlag GmbH, 2008
  Google Scholar

Ługowski, Piotr. “Reformacka pompa funebris Benedykta Roszkowskiego.” Rocznik Historii Sztuki 45 (2020): 91–108.
  Google Scholar

Migasiewicz, Paweł. Nagrobek serca króla Jana Kazimierza w kościele Saint-Germain-des-Prés w Paryżu. Warszawa: Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA, 2019
  Google Scholar

Milewski, Dariusz. “Koronacja Augusta II Mocnego na króla Polski.” Saeculum Christianum. Pismo historyczno-społeczne 10, nr 1 (2003): 81–99.
  Google Scholar

Od Augusta Mocnego do Augusta III. Doniesienia z Warszawy Andrzeja Cichockiego z lat 1733–1734, opracowanie Jerzy Dygdała. Warszawa: Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, 2016.
  Google Scholar

Pod jedną koroną. Kultura i sztuka czasów unii polsko-saskiej, Zamek Królewski w Warszawie, Staatliche Kunstammlungen Dresden, 26 czerwca – 12 października 1997, redakcja Marta Męclewska, Barbara Grątkowska-Ratyńska. Warszawa: Zamek Królewski w Warszawie, 1997.
  Google Scholar

Popelka, Liselotte. Castrum Doloris oder „Trauriger Schaauplatz”. Untersuchungen zu Entstehung und Wesen ephemer Architektur. Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, 1994.
  Google Scholar

Sito, Jakub. “Jauch Joachim Daniel.” W Słownik architektów i budowniczych środowiska warszawskiego XV–XVIII wieku, redakcja Paweł Migasiewicz, Hanna Osiecka-Samsonowicz, Jakub Sito, 222–226. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2016,
  Google Scholar

Sito, Jakub, Wardzyński, Michał. “Recepcja twórczości graficznej Jeana Lepautre’a Młodszego w sztuce sakralnej Rzeczypospolitej XVII i XVIII wieku.” W Francusko-polskie relacje artystyczne w epoce nowożytnej, redakcja Andrzej Pieńkos, Agnieszka Rosales Rodriguez, 67–85. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2010.
  Google Scholar

Skrzypietz, Aleksandra. Królewscy synowie – Jakub, Aleksander i Konstanty Sobiescy. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2011.
  Google Scholar

Skrzypietz, Aleksandra. Jakub Sobieski. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2015.
  Google Scholar

Skrzypietz, Aleksandra. “Infant Jan, czyli ostatni królewski pogrzeb na Wawelu.” W W podróży przez wiek osiemnasty... Studia i szkice z epoki nowożytnej, redakcja Adam Perlakowski, Monika Wyszomirska, Michał Zwierzykowski, 71–91. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2015.
  Google Scholar

Staszewski, Jacek. “Pomysły reformatorskie czasów Augusta II.”, Kwartalnik Historyczny 82, nr 4 (1975): 736–765.
  Google Scholar

Staszewski, Jacek. August II Mocny. Wrocław: Ossolineum, 1998
  Google Scholar

Sulewska, Renata. “Warszawskie uroczystości pogrzebowe królów i ich rodzin w XVI i XVII wieku. Ceremoniał, przestrzeń, oprawa plastyczna.” Rocznik Historii Sztuki 44 (2019): 179–204.
  Google Scholar

Wiśniewski, Krzysztof. „Ceremonie żałobne Augusta II, Jana III i Marii Kazimiery w 1733 i 1734 r.” Rocznik Warszawski 29 (2000): 57–89.
  Google Scholar

Wójcik, Zbigniew. Jan Sobieski 1629–1696. Warszawa: PIW, 1983.
  Google Scholar

Żórawska-Witkowska, Alina. Muzyka na polskim dworze Augusta III, Lublin: Wydawnictwo Muzyczne Polihymnia, 2012.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2022-01-11

Cited By / Share

Osiecka-Samsonowicz, H. (2022). Królewskie egzekwie w warszawskim kościele kapucynów w XVIII wieku. Biuletyn Historii Sztuki, 83(3), 569–615. https://doi.org/10.36744/bhs.1058

Autorzy

Hanna Osiecka-Samsonowicz 

Warszawa, Instytut Sztuki PAN Polska
https://orcid.org/0000-0001-6925-4664

Statystyki

Abstract views: 253
PDF downloads: 266