The Theater Physician: Toward a Description of Theater Customs in the 19th Century
Dorota Jarząbek-Wasyl
dorota.jarzabek@uj.edu.plJagiellonian University, Poland (Poland)
https://orcid.org/0000-0003-3097-9830
Abstract
The theater physician was a crucial figure in the transformation of the theater as an institution between the late eighteenth and early twentieth centuries: he looked after the artists, guaranteed the internal order of the institution, and contributed to the shaping of the social perception and evaluation of the acting profession. He helped organize the theater as a controlled and norm-governed space, in which neither audience reactions nor the artist’s ways of being could disturb the general order. The article is a historical study of the development of the theater physician’s professional position and duties in the nineteenth century, drawing on diaries, press articles, and iconographic material (including caricatures). Starting from the analysis of source texts, such as the writings of theater physicians (Kazimierz Łukaszewicz, Gustave-Joseph Witkowski), the author adopts two parallel strategies: 1) she reconstructs the biographical and factographic background of the presence of an official doctor in Polish theatre, 2) she problematizes the relationships between the theater as an institution and forms of organized medical care, between actors’ illnesses and the images of theater as a hazardous and pathological place, between the pathography of actors’ illnesses and the idea of a public order and system of values, and between the internal and external perception of the acting profession.
Keywords:
theater physician, illness, actor's social image, pathography, health and safety regulations, Kazimierz Łukaszewicz, Gustave-Joseph WitkowskiReferences
Bal, Ewa. „Zamiana moczu w wino: O sprawczości medycyny w teatrze na przykładzie komedii francuskich i włoskich z XVII w.”. In Ganczar i Rutkowski, Medycyna w teatrze, 77–88.
Google Scholar
Burzyńska, Anna R. „Połknięte szpilki: Protokoły lekarskie Ernsta Büchnera a twórczość literacka Georga Büchnera”. In Ganczar i Rutkowski, Medycyna w teatrze, 89–102.
Google Scholar
Carnoy, Henry, ed. Dictionnaire biographique international des écrivains. Paris: Imprimerie de l’Armorial Français, 1903.
Google Scholar
Chwalba, Andrzej. „Problem zdrowia i brudu na obszarze dawnej Rzeczypospolitej w XIX wieku”. In Celem nauki jest człowiek...: Studia z historii społecznej i gospodarczej ofiarowane Helenie Madurowicz-Urbańskiej, redakcja Piotr Franaszek, 65–71. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2000.
Google Scholar
Ganczar, Maciej, i Krzysztof Rutkowski, red. Medycyna w teatrze. Kraków: Homini, 2017.
Google Scholar
Jarząbek-Wasyl, Dorota. „Madame i doktorzy”. In Helena Modrzejewska i jej przyjaciele, redakcja Alicja Kędziora i Emil Orzechowski, 41–98. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2020.
DOI: https://doi.org/10.12797/9788381383189.02
Google Scholar
Kramsztyk, Stefan. „Kazimierz Łukaszewicz, lekarz batalionowy Wojska Polskiego w r. 1830–1831”. Warszawskie Czasopismo Lekarskie, nr 3 (1939): 55–56.
Google Scholar
Łyskanowski, Marcin. Medycyna i lekarze dawnej Warszawy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1980.
Google Scholar
Maresz, Barbara. „O lekarzach teatralnych słów kilka”. Goniec Teatralny, nr 11 (1991): 8.
Google Scholar
Mermikides, Alex, and Gianna Bouchard, eds. Performance and the Medical Body. London: Bloomsbury, 2016.
DOI: https://doi.org/10.5040/9781472570819
Google Scholar
Michalik, Jan. Dzieje teatru w Krakowie w latach 1893–1915. Część 1, tom 1. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1985.
Google Scholar
Noszczyk, Wojciech, red. Dzieje medycyny w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2015.
Google Scholar
Olechnowicz, Emilia. „Theatrum Anatomicum – ciało jako widowisko”. In Ganczar i Rutkowski, Medycyna w teatrze, 17–38.
Google Scholar
Podgórska-Klawe, Zofia. Szpitale warszawskie 1388–1945. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975.
Google Scholar
Podgórska-Klawe, Zofia, red. Towarzystwo Lekarskie Warszawskie 1820–2005. Cz. 1: 1820–1917. Warszawa: Towarzystwo Lekarskie Warszawskie, 2005.
Google Scholar
Raszewski, Zbigniew, red. Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965. Tom 1. Opracowanie Jadwiga Czachowska et al. na podstawie materiałów Stanisława Dąbrowskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973.
Google Scholar
Smith, Matthew Wilson. The Nervous Stage: Nineteenth-Century Neuroscience and the Birth of Modern Theatre. Oxford: Oxford University Press, 2018.
Google Scholar
Sontag, Susan. Choroba jako metafora: AIDS i jego metafory. Tłumaczenie Jarosław Anders. Kraków: Wydawnictwo Karakter, 2016.
Google Scholar
Szarejko, Piotr. Słownik lekarzy polskich XIX wieku. Tom 3. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 1995.
Google Scholar
Szczublewski, Józef, i Eugeniusz Szwankowski, red. Alojzy Żółkowski-syn. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1959.
Google Scholar
Szumowski, Władysław. Historia medycyny filozoficznie ujęta. Warszawa: Sanmedia, 1994.
Google Scholar
Szwankowski, Eugeniusz, oprac. Teatr Wojciecha Bogusławskiego w latach 1799–1814. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1954.
Google Scholar
Turos, Maria J. „Wojskowa służba zdrowia w Królestwie Polskim 1815–1830 w świetle aktów wykonawczych”. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 65, nr 1 (2020): 117–131. https://doi.org/10.4467/0023589XKHNT.20.007.11623.
DOI: https://doi.org/10.4467/0023589XKHNT.20.007.11623
Google Scholar
Urbanek, Bożena. „Zdrowie i choroba w ujęciu polskich lekarzy II połowy XIX i początków XX wieku”. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 47, nr 3 (2002): 109–122.
Google Scholar
Waszkiel, Halina. Stanisław Bogusławski. Warszawa: Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza, 2010.
Google Scholar
Wichrowska, Elżbieta. „Świadectwo dzienników choroby (XVIII/XIX w.)”. Teksty Drugie, nr 1 (2021): 117–137. https://doi.org/10.18318/td.2021.1.7.
DOI: https://doi.org/10.18318/td.2021.1.7
Google Scholar
Więckowska, Elżbieta. „Opieka lekarsko-zdrowotna i sanitarna w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX wieku”. Medycyna Nowożytna 14, nr 1/2 (2007): 55–67.
Google Scholar
Witkowski, Gustave-Joseph. Les médecins au théatre de l’antiquité au dix-septième siècle. Paris: Maloine, 1905.
Google Scholar
Authors
Dorota Jarząbek-Wasyldorota.jarzabek@uj.edu.pl
Jagiellonian University, Poland Poland
https://orcid.org/0000-0003-3097-9830
Dorota Jarząbek-Wasyl is Associate Professor of Theatre Studies at the Jagiellonian University in Kraków. Her research interests include the history of theater and drama in the nineteenth and twentieth centuries, particularly the process of theatrical creation, theatrical customs, the art of acting, as well as editing of theater sources (actors' diaries and promptbooks). She published several dozen articles in academic journals and edited volumes. She is the author of Słowo i głos. Problem rozmowy w dramacie w ujęciu teoretycznym i historycznym (2006), Za kulisami. Narodziny przedstawienia w teatrze polskim XIX wieku (2016) oraz Archiwum teatru XIX wieku. Ludzie, dokumenty, historie (with Barbara Maresz, 2019).
Statistics
Abstract views: 365PDF downloads: 384
License
Copyright (c) 2022 Dorota Jarząbek-Wasyl
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
The author grants a royalty-free nonexclusive license (CC BY 4.0) to use the article in Pamiętnik Teatralny, retains full copyright, and agrees to identify the work as first having been published in Pamiętnik Teatralny should it be published or used again (download licence agreement). By submitting an article the author agrees to make it available under CC BY 4.0 license.
From issue 1/2018 to 3/2022 all articles were published under a Creative Commons license CC BY-NC-ND 4.0. During this period the authors granted a royalty-free nonexclusive license (CC BY-ND 4.0) to use their article in Pamiętnik Teatralny, retained full copyright, and agreed to identify the work as first having been published in our journal should it be published or used again.
Most read articles by the same author(s)
- Dorota Jarząbek-Wasyl, Wincenty Lutosławski and Juliusz Osterwa: A History of Their Relations , Pamiętnik Teatralny: Vol. 69 No. 2 (2020)
- Dorota Jarząbek-Wasyl, In the Rhythm of the Wheels. Helena Modrzejewska’s Notes from Her 1893 American Tour , Pamiętnik Teatralny: Vol. 68 No. 1 (2019)
- Dorota Jarząbek-Wasyl, Unisono , Pamiętnik Teatralny: Vol. 70 No. 4 (2021): Theater/Performance Historiography (guest edited by Michal Kobialka)
