Obraz „Wystąpienie A.A. Żdanowa na zebraniu działaczy muzyki radzieckiej” Lwa Nikołajewicza Szypowskiego jako reprezentacja życia muzycznego w okresie żdanowszczyzny
Marcin Zgliński
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-0662-5306
Abstrakt
Przedmiotem artykułu jest ikonologiczna analiza dwóch wersji obrazu Lwa Szypowskiego Wystąpienie A.A. Żdanowa na zebraniu działaczy muzyki radzieckiej ukazującego konferencję w moskiewskim Domu Partii (10–12 I 1948 r.). Obraz, dotąd nieanalizowany przez historyków sztuki i muzykologów, ukazuje działaczy partyjnych i muzyków, głównie kompozytorów, w tym najwybitniejszych. Nie ma charakteru dokumentacyjnego, a jego kompozycja odzwierciedla podziały wewnątrz środowiska, wizualizuje jego hierarchię, podkreślając szczególną rolę D. Szostakowicza. Obrazuje mechanizmy kontroli życia artystycznego i presji wywieranej na twórców.
Słowa kluczowe:
socrealizm, muzyka radziecka, stalinizm, Dymitr Szostakowicz, Lew Szypowski, Andriej Żdanow, ikonografia muzycznaBibliografia
Akopyan, Levon Ogonesovich. Shostakovich. Opyt fenomenologii tvorchestva. Sankt Peterburg: Dmitriy Bulanin, 2004.
Google Scholar
Asaf’yev, Boris V. „Muzyka dlya millionov”. Sovetskoye iskusstvo 19, nr 51 (1947): 3.
Google Scholar
Asaf’yev, Boris V. „Poterya melodii”. Voprosy filosofii 2, nr 1 (1948): 144–149.
Google Scholar
Belonenko, Aleksandr. Mitsislav Vaynberg i Georgiy Sviridov: perepleteniye sudeb. Sankt Peterburg: Kompozitor, 2023.
Google Scholar
Belonenko, Aleksandr. „Shostakovich i Sviridov: k istorii vzaimootnosheniy”. Cz. 1. Nash Sovremennik 1 (2016): 238–267.
Google Scholar
Boterbloem, Kees. „The Death of Andrei Zhdanov”. The Slavonic and East European Review 80, nr 2 (2002): 267–287.
Google Scholar
Boterbloem, Kees. The Life and Times of Andrei Zhdanov, 1896–1949. London–Ithaca: McGill-Queen’s University Press, 2004.
Google Scholar
Bylander, Cindy. Engaging Cultural Ideologies: Classical Composers and Musical Life in Poland 1918–1956. Boston: Academic Studies Press, 2022.
Google Scholar
Damaskin, Igor A., Pëtr A. Koshel’. Velikaya Otechestvennaya Voyna. Entsiklopediya dlya shkol’nikov. Moskva: Olma-Press, 2005.
Google Scholar
Druzhinkina, Natal’ya G. „Pamyati khudozhnika-frontovika L’va Nikolayevicha Shipovskogo”. W: Takaya raznaya voyna... Velikaya Otechestvennaya voyna v pis’makh, vospominaniyakh, dokumentakh, rasskazakh: sbornik, 135–140. Sankt Peterburg: Severnaya Zvezda 2017.
Google Scholar
Dziadek, Magdalena. „Muzyka Dymitra Szostakowicza w międzywojennej Warszawie”. Muzyka 68, nr 2 (2023): 24–48.
Google Scholar
Frolova-Walker, Marina. „The Soviet Opera Project: Ivan Dzerzhinsky vs. Ivan Susanin”. Cambridge Opera Journal 18, nr 2 (2006): 181–216.
Google Scholar
Frolova-Walker, Marina. Stalin’s Music Prize. Soviet Culture and Politics. New Haven–London: Yale University Press, 2016.
Google Scholar
Głowiński, Michał. „Artysta na totalitarnym dworze («Świadectwo» Dymitra Szostakowicza)”. W: Michał Głowiński, Rytuał i demagogia. Trzynaście szkiców o sztuce zdegradowanej, 86–94. Warszawa: Open, 1992.
Google Scholar
Głowiński, Michał. „Kierunek: wielka nomenklaturowa chałtura”. W: Michał Głowiński, Rytuał i demagogia. Trzynaście szkiców o sztuce zdegradowanej, 162–172. Warszawa: Open, 1992.
Google Scholar
Głowiński, Michał. „Pochwała bohaterskiego oportunizmu. Epizod socrealistyczny w biografii Andrzeja Panufnika”. W: Michał Głowiński, Rytuał i demagogia. Trzynaście szkiców o sztuce zdegradowanej, 95–103. Warszawa: Open, 1992.
Google Scholar
Gorlitzki, Yoram, Oleg Khlevniuk. Cold Peace. Stalin and the Soviet Ruling Circle, 1945–1953. Oxford–New York: Oxford University Press, 2004.
Google Scholar
Groys, Boris. Stalin jako totalne dzieło sztuki, przekł. Piotr Kozak. Warszawa: Wydawnictwo Sic!, 2010.
Google Scholar
Hahn, Werner G. Postwar Soviet Politics. The Fall of Zhdanov and the Defeat of Moderation, 1946–53. Ithaca–London: Cornell University Press, 1982.
Google Scholar
Juon, Konstanty. „O realizmie socjalistycznym (fragmenty z przemówienia na Drugiej Sesji Akademii Sztuki ZSRR w dniach 20–27 maja 1948)”. Przegląd Artystyczny 1, nr 1–2 (1950): 28. Kenez, Peter. Odkłamana historia Związku Radzieckiego, przekł. Aleksandra Górska. Warszawa: Bellona, 2008.
Google Scholar
Khait, Yuliya. „«Sovetskaya muzyka» i antiformalisticheskaya kampaniya 1948 goda”. Muzykal’naya akademiya 91, nr 1 (2023). doi.org/10.34690/287.
Google Scholar
Khrennikov, Tikhon. „Tridtsat’ let sovetskoy muzyki i zadachi sovetskikh kompozitorov”. Sovetskaya muzyka 16, nr 2 (1948): 23–46.
Google Scholar
Khrushchev, Nikita S. Vospominaniya (kniga 1), Moskva: Informatsionno-izdatel’skaya kompaniya „Moskovskiye Novosti”, 1999.
Google Scholar
Klefstad, Terry. „Shostakovich and the Peace Conference”. Music & Politics 6, nr 2 (2012): b.p. doi:10.3998/mp.9460447.0006.201.
Google Scholar
Kostyrchenko, Gennadiy. „Malenkov protiv Zhdanova. Igry stalinskikh favoritov”. Rodina 12, nr 9 (2000): 85–92.
Google Scholar
Koval’, Marian. „Tvorcheskiy put’ D. Shostakovicha”. Sovetskaya muzyka 16, nr 2 (1948): 48–61, nr 3: 31–43, nr 4: 8–19.
Google Scholar
Krajewski, Juliusz. „Humanizm sztuki radzieckiej”. W: Wystawa prac plastyków radzieckich. Malarstwo–rzeźba–grafika, 9–12. Warszawa: Centralne Biuro Wystaw Artystycznych, 1951.
Google Scholar
Lavrenev, Boris. „Ideynost’ i masterstvo. Khudozhestvennaya vystavka 1950 goda”. Ogonëk 29, nr 3 (1951): 2–3.
Google Scholar
Matthews, Mervyn. Privilege in the Soviet Union. A Study of Elite Life-Styles under Communism. London: G. Allen & Unwin, 1978.
Google Scholar
Maximenkov, Leonid. „Stalin and Shostakovich. Letters to a «Friend»”. W: Shostakovich and His World, red. Laurel E. Fay, 43–58. Princeton–Oxford: Princeton University Press, 2004. doi.org/10.2307/j.ctv1j6677t.
Google Scholar
Meyer, Krzysztof. Dymitr Szostakowicz i jego czasy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1999.
Google Scholar
Miedwiediew, Roj A. Ludzie Stalina, przekł. Tadeusz Kaczmarek. Warszawa: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, 1989.
Google Scholar
Montefiore, Simon Sebag. Stalin. Dwór czerwonego cara, przekł. Maciej Antosiewicz. Warszawa: Znak Horyzont, 2004.
Google Scholar
Nikitina, Ludmila D. Moisey (Mechislav) Vaynberg: po stranitsam zhizni cherez dokumenty, vospominaniya i issledovaniya. Moskva: Muzyka, 2019.
Google Scholar
Petroff, George. The Red Eminence. The Biography of Mikhail A. Suslov. Clifton: The Kingston Press, 1988.
Google Scholar
Polyakov, Il’ya. „Liki vozhdey i ikh pevtsov. Samartsev priglashayut polyubovat’sya propagandistskoy zhivopis’yu”. Samarskaya Gazeta 22, nr 181 (2012): 7.
Google Scholar
Roginskaya, Frida. „Khudozhestvennaya shkola na pod’yeme (K vystavke uchebnykh i diplomnykh rabot khudozhestvennykh institutov imeni I.Ye. Repina i imeni V.I. Surikova)”. Iskusstvo 19, nr 2 (1951): 44–48.
Google Scholar
Shepilov, Dmitriy T. Neprimknuvshiy. Moskva: Vagrius, 2001.
Google Scholar
Skvortsova, Irina. „Sud’ba stalinskogo poputchika. Kompozitor russkogo avangarda – Gavriil Popov”. Morozovskiye chteniya 2011, online: https://ftp.ais-art.ru/2011-01-21-10-09-07/kontakty.html?view=article&id=2593:2012-01-04-1-24-21&catid=239, dostęp 1 III 2025.
Google Scholar
Sokorski, Włodzimierz, „Przeciw kosmopolityzmowi w sztuce”. W: Włodzimierz Sokorski, Sztuka w walce o socjalizm, 155–165. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1950.
Google Scholar
Soveshchaniye deyateley sovetskoy muzyki v TsK VKP(b). Moskva: Pravda, 1948.
Google Scholar
„Sowjetische Malerei und Plastik in Berlin. Was wir von den sowjetischen Künstlern lernen können”. Neues Deustschland 6, nr 188 (1951): 3.
Google Scholar
Stochniol, Magdalena. „Antyformalistyczny rajok na recytatora, cztery basy, chór mieszany i fortepian Dymitra Szostakowicza, jako swoisty dokument ponurych czasów”. Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie 7 (2012): 105–121.
Google Scholar
„«...Utselel, potomu chto smeyalsya». S narodnym artistom SSSR Nikitoĭ Bogoslovskim beseduyet nash korrespondent Anastasiya Nitochkina”. Ogonëk 68, nr 45 (1990): 27–29.
Google Scholar
„V storone ot tvorcheskikh zadach”. Sovetskoye iskusstvo 19, nr 6 (1948): 2.
Google Scholar
Vlasova, Yekaterina S. 1948 god v sovetskoy muzyke. Ne iskusstvo dlya iskusstva, a iskusstvo dlya mass. Moskva: Klassika XXI, 2010.
Google Scholar
Vostryshev, Mikhail. Moskva Stalinskaya. Bol’shaya illyustrirovannaya letopis’. Moskva: Algoritm, 2008.
Google Scholar
Wołkow, Sołomon. Szostakowicz i Stalin, przekł. Maria Putrament. Warszawa: Twój Styl, 2006.
Google Scholar
Wystawa prac plastyków radzieckich. Malarstwo–rzeźba–grafika. Warszawa: Centralne Biuro Wystaw Artystycznych, 1951.
Google Scholar
Yefimov, Boris. „Yubileynyy parad iskusstv”. Krokodil 26, nr 24 (1947): 6–7.
Google Scholar
Yesakov, Vladimir D. „K istorii filosofskoy diskussii 1947 goda”. Voprosy filosofii 47, nr 3 (1993): 83–106.
Google Scholar
Autorzy
Marcin ZglińskiInstytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0002-0662-5306
Statystyki
Abstract views: 5PDF downloads: 0
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Marcin Zgliński

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Muzyce”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku w „Muzyce” przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Artykuły w zeszytach od 2018/1 do 2022/3 publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Muzyce”, zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.


