Wacław Sieroszewski – badania zesłańca syberyjskiego nad muzyką Jakutów w XIX wieku

Karolina Kondracka

Abstrakt

Wacław Sieroszewski to postać niezwykle interesująca w dziedzinie badań nad syberyjskimi Jakutami. Ten żyjący w XIX w. pisarz, polityk i zesłaniec był autorem opublikowanej w 1896 r. pracy Якуты. Опыт этнографического исследования (Âkuty. Opyt ètnografičeskogo issledovaniâ). Została ona nagrodzona przez Rosyjskie Towarzystwo Geograficzne złotym medalem i do dziś pozostaje najważniejszym kompendium wiedzy o życiu i kulturze Sacha.

Artykuł Wacław Sieroszewski – badania zesłańca syberyjskiego nad muzyką Jakutów w XIX wieku składa się z dwóch części. W pierwszej przedstawiono sylwetkę badacza, działalność na zesłaniu oraz jego dorobek; w części drugiej omówiono relacje o muzyce Jakutów oraz funkcje śpiewu i tańca w życiu codziennym i rytuałach. Ponadto w tekście zamieszczono transkrypcję pieśni pochodzącej z eposu olonho oraz tabelę prezentującą klasyfikację muzyki wokalnej.

Wacław Sieroszewski, zesłany na Sybir za działalność konspiracyjną, był wnikliwym obserwatorem życia i obyczajów Jakutów. W obszernej monografii, którą w 1900 r. opublikowano w języku polskim, tj. 12 lat w kraju Jakutów, omówił takie zagadnienia, jak: pokarm, budowle, ubiór, zajęcia, wierzenia, język i utwory ludowe. Szczególnie dwa rozdziały tejże pracy są cenne z uwagi na dane o muzyce tradycyjnej Sacha, tj. wierzenia oraz język i utwory ludowe. Etnograf omówił w nich muzykę wokalną, funkcje śpiewu i tańca podczas rytuału szamańskiego, budowę i funkcję bębna oraz przedstawił klasyfikację twórczości pieśniowej.

Publikacja Wacława Sieroszewskiego – co należy podkreślić – to nie tylko istotny wkład do badań nad dziewiętnastowieczną Syberią. Dla muzykologii to świadectwo prowadzenia przez polskich zesłańców obserwacji nad kulturą i muzyką miejscowej ludności, która podlegała w XIX w. procesowi rusyfikacji. Proces, o którym mowa, odcisnął piętno nie tylko na życiu Jakutów, ale również na ich muzyce.