Przeszłość w teraźniejszości. Myślenie historyczne w teorii muzyki średniowiecza i u progu nowożytności

Elżbieta Witkowska-Zaremba

Abstrakt

Niniejszy artykuł jest szkicem problematyki szerszego projektu na temat historiografii muzycznej i jej etapu przednowożytnego. Nie wyczerpuje zatem tematu, sygnalizuje tylko „work in progress”.

Przyjmując za punkt wyjścia klasyfikację muzyki zaproponowaną przez Ottona Gibela (1660), który wyróżnił „muzykę historyczną” (musica historica vel didactica) jako dziedzinę teorii muzyki badającą „pochodzenie i rozwój zagadnień związanych z muzyką”, autorka śledzi wybrane wątki związane z myśleniem o historii w traktatach takich autorów, jak Johannes Cotto/Affligemensis, Johannes de Muris, Johannes Boen, tekstach reprezentujących tradycję Johannesa Hollandrina, wreszcie tekstach Johannesa Tinctorisa i Adama z Fuldy. Autorka konkluduje, że wkład średniowiecznych teoretyków muzyki w podwaliny nowożytnej historiografii muzycznej polegał głównie na dostarczeniu głównych punktów orientacyjnych, wokół których później rozwijało się myślenie o historii. Te punkty orientacyjne to: wiara w czasową ciągłość „ars musica”; ustalenie punktu odniesienia i określenie osi czasu; zdefiniowanie własnej tożsamości kulturowej; postrzeganie i konceptualizacja zmian zachodzących w czasie; konstruowanie obrazu przeszłości.