Osiemnastowieczny fife z wraku General Carleton of Whitby

Aleksandra Litwinienko

Abstrakt

W 1995 r. nurkowie z Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku odkryli wrak brytyjskiego statku handlowego z II poł. XVIII w., który zatonął w pobliżu wsi Dąbki u ujścia rzeki Piaśnicy. Wrak, oznaczony jako W-32, zidentyfikowano dzięki znalezionemu dzwonowi, na którym widnieje nazwa statku oraz data odlania: GENERAL CARLETON OF WHITBY 1777.

Podczas swojego ostatniego rejsu General Carleton przewoził ładunek żelaza i dziegciu. Ten drugi surowiec przyczynił się do doskonałego zakonserwowania zabytków drewnianych, tworząc skorupę chroniącą je przed wodą morską. Wśród licznych przedmiotów należących do załogi znaleziono drewniany flet poprzeczny, według nomenklatury angielskiej zwany fife. Zalegał on w południowo-wschodniej części wraku, za gniazdem grotmasztu, gdzie znajdowało się najwięcej przedmiotów prywatnych marynarzy. Przypuszczalnie była to własność jednego z oficerów.

Fife zachował się w bardzo dobrym stanie. Pomimo nietypowej dwuczęściowej budowy, identyfikację instrumentu potwierdziło zdjęcie rentgenowskie, ukazujące jego charakterystyczny cylindryczny przekrój. Flety tego rodzaju odznaczają się wąską średnicą, a w grze ostrzejszym i wyższym dźwiękiem w porównaniu do pozostałych fletów poprzecznych.

Na powierzchni instrumentu, poniżej otworu zadęciowego oraz pomiędzy trzecim i czwartym otworem palcowym, widoczna jest sygnatura wytwórcy. Wskazuje ona na warsztat Charlesa Schucharta (1720–65), który posiadał sklep pod nazwą „Two Flutes and Hautboy” przy Chandois Street, Covent Garden w Londynie. Ponad nazwiskiem umieszczono literę C informującą o stroju instrumentu.

Typ sygnatury wskazuje, że fife powstał pomiędzy 1759 a 1765 rokiem. Wśród zachowanych w światowych kolekcjach instrumentów sygnowanych przez Johna Just Schucharta i Charlesa Schucharta, znajduje się osiem fletów prostych, dwadzieścia sześć poprzecznych, trzy oboje, klarnet i fagot. Flet z wraku statku General Carleton wzbogaca ten zbiór o prawdopodobnie jedyny jak dotąd fife.