Muzyka baletowa Aleksandra Tansmana – prezentacja źródeł i perspektywy badawcze
Łukasz Kaczmarowski
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-0572-6367
Abstrakt
Po dekadach nieobecności w polskiej kulturze muzycznej, twórczość Aleksandra Tansmana powraca na rodzime sale koncertowe. Do bogatego i różnorodnego dorobku kompozytora chętnie sięgają orkiestry, zespoły kameralne i soliści. Jego muzyka jest również coraz częściej tematem badań naukowych i różnego rodzaju opracowań. Pomimo rosnącego zainteresowania Tansmanem, wciąż jednak pozostają obszary, które nie zostały należycie zbadane. Do nich należy z pewnością jego twórczość baletowa. Celem niniejszego komunikatu jest próba uporządkowania dotychczasowej wiedzy na temat baletów Aleksandra Tansmana, wykazanie podstawowych źródeł do ich opracowania oraz zarysowanie perspektyw badawczych. Liczne argumenty pozwalają przypuszczać, że balet był ważnym obszarem działalności kompozytora. Należą do nich chociażby wybitne nazwiska choreografów, z którymi współpracował (Rudolf Laban, Kurt Jooss, Jean Börlin), czy sceny, na których były wystawiane jego dzieła (Metropolitan Opera w Nowym Jorku, Théâtre des Champs-Élysées w Paryżu). Niektóre, tak jak Sextuor czy La Grande Ville (The Big City), osiągnęły ogromną popularność i były wielokrotnie prezentowane na scenach Europy i Stanów Zjednoczonych. Oprócz komponowania baletów z muzyką oryginalną, Tansman w porozumieniu z choreografami adaptował również swoją muzykę symfoniczną do przedstawień tanecznych. Niebagatelne znaczenie w kontekście baletu mogła mieć także jego bliska, trwająca wiele lat przyjaźń z Igorem Strawińskim.
Pierwsze kwerendy, przeprowadzone dzięki wsparciu córek kompozytora, wykazały źródła będące podstawą do dalszych badań. Przechowywane w Bibliothèque nationale de France autografy muzyczne, zarówno szkicowe jak i edycyjne, a także wydania partytur, nagrania oraz dokumenty historyczne, takie jak listy, recenzje czy materiał ikonograficzny, mimo pewnych braków, mogą w przyszłości posłużyć do przeprowadzenia pełnowymiarowego opracowania twórczości baletowej Aleksandra Tansmana.
Instytucje finansujące
Słowa kluczowe:
Aleksander Tansman , balet, neoklasycyzm, XX wiek, Paryż, muzyka polskaBibliografia
Cegiełła, Janusz. Dziecko szczęścia. Aleksander Tansman i jego czasy. T 1–2. Łódź: Wydawnictwo 86 Press, 1996.
Google Scholar
Granat-Janki, Anna. „Aleksander Tansman – z badań nad życiem i twórczością polskiego kompozytora emigracyjnego”. W: Twórcy, źródła, archiwa, red. Beata Bolesławska-Lewandowska, Jolanta Guzy-Pasiak, 23–37. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2017 (= Muzyka Polska za Granicą 1).
Google Scholar
Hugon, Gérald. Alexandre Tansman (1897–1986). Catalogue l’oeuvre. Paris: Éditions Max Eschig, 1995.
Google Scholar
Hugon, Gérald. L’oeuvre d’Alexandre Tansman. Catalogue practique, http://www.musimem. com/Tansman_Catalogue_pratique.pdf, dostęp 25 VII 2022.
Google Scholar
Kurt Jooss. Big City, red. Clare Lidbury. Southwold: Dance Books Ltd., 2001.
Google Scholar
Tansman, Alexandre. Igor Stravinsky. The Man and his Music. New York: G.P. Putnam’s Sons, 1949.
Google Scholar
Tansman, Alexandre. Regards en arrière: Itinéraire d’un musicien cosmopolite au XXe siècle, red. Cédric Segond-Genovesi, Mireille Tansman-Zanuttini, Marianne Tansman-Martinozzi. Château-Gontier sur Mayenne: Éditions Aedam Musicae, 2013.
Google Scholar
Tansman-Zanuttini, Mireille. „Krąg przyjaciół Aleksandra Tansmana w środowisku muzycznym”. W: W hołdzie Aleksandrowi Tansmanowi (1897–1986), red. Anna Granat-Janki, 103–133. Wrocław: Akademia Muzyczna im. Karola Lipińskiego, 2018.
Google Scholar
Turska, Irena. Przewodnik baletowy. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2021.
Google Scholar
W hołdzie Aleksandrowi Tansmanowi (1897–1986), red. Anna Granat-Janki. Wrocław: Akademia Muzyczna im. Karola Lipińskiego, 2018.
Google Scholar
Autorzy
Łukasz KaczmarowskiInstytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0002-0572-6367
Statystyki
Abstract views: 367PDF downloads: 132
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Łukasz Kaczmarowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Muzyce”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku w „Muzyce” przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Artykuły w zeszytach od 2018/1 do 2022/3 publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Muzyce”, zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Łukasz Kaczmarowski, Polscy muzycy w międzywojennym Paryżu , Muzyka: Tom 69 Nr 3 (2024)
