„Cały dzień żyję jakimś zdaniem muzycznym…”. Muzyka jako pasja życia i motyw przewodni pisarstwa Anny Iwaszkiewiczowej
Abstrakt
Tematem artykułu jest rola muzyki w życiu i twórczości Anny Iwaszkiewicz – pisarki i tłumaczki, a nade wszystko wytrawnej melomanki i pianistki-amatorki, dla której obcowanie z muzyką stanowiło w istocie treść codziennego życia. Pomimo iż jej dorastanie upłynęło jedynie pod znakiem edukacji domowej (nigdy nie uczęszczała do żadnej szkoły), wyrosła na osobę o niezwykle szerokich horyzontach intelektualnych i wielkiej kulturze muzycznej. W polskiej historiografii muzycznej zapisała się przede wszystkim jako odkrywczyni muzyki Aleksandra Skriabina, którego Poemat Ekstazy, usłyszany w Moskwie w roku 1917, uznała za artystyczno-duchowe „objawienie”; po powrocie do Polski rok później stała się żarliwą propagatorką twórczości rosyjskiego kompozytora.
W swoich Dziennikach i wspomnieniach Anna Iwaszkiewicz zawarła wiele refleksji na temat muzyki, której na co dzień słuchała, a także często wykonywała na fortepianie, grywając często na cztery ręce z Karolem Szymanowskim – kuzynem jej męża, z którym pozostawała w bardzo serdecznych stosunkach.
Zacytowane w artykule wypowiedzi dają świadectwo wielkiej wrażliwości Anny Iwaszkiewicz na muzykę wielkich kompozytorów przeszłości, tj. przede wszystkim Bacha, Beethovena, Chopina i Wagnera. Nie brak tu przy tym uwag krytycznych, jakie kierowała głównie pod adresem tzw. impresjonistów francuskich, czyli Debussy’ego i Ravela.
Ponadto Anna Iwaszkiewicz – w świetle Dzienników i wspomnień – dała się poznać jako znawczyni arkan interpretacji muzycznej; jej prywatne recenzje z licznych koncertów i przedstawień operowych wydają się stanowić przyczynek do kroniki życia muzycznego Warszawy pierwszej połowy minionego stulecia.
Słowa kluczowe:
pamiętniki i wspomnienia, życie muzyczne w Warszawie, kultura muzyczna I poł. XX w., Aleksander Skriabin, Karol Szymanowski, Jarosław IwaszkiewiczBibliografia
Anna i Jarosław Iwaszkiewiczowie. Listy 1922–1926. Red. Bożena Żyszkowska. Warszawa: Czytelnik, 1998.
Google Scholar
Baranowski, Tomasz. Profile Skriabina. Szkice z poetyki twórczości. Białystok: Wydawnictwo Elan, 2013.
Google Scholar
Chłanda, Dorota, Małgorzata Zawadzka. „O Szymanowskim z troską. Listy Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów i Hélene Kahn-Caselli”. Polski Rocznik Muzykologiczny 18 (2020): 236–254.
Google Scholar
Helman, Zofia. Między romantyzmem a Nową Muzyką. Warszawa: Sutkowski Edition, 2013 (= Historia muzyki polskiej 6).
Google Scholar
Hertz, Paweł. „W stronę Hani”. W: Paweł Herz. Gra tego świata, 277. Warszawa: Wydawnictwo Biblioteka „Więzi”, 1997.
Google Scholar
Iwaszkiewiczowa, Anna. Dzienniki i wspomnienia. Warszawa: Czytelnik, 2012.
Google Scholar
Matracka-Kościelny, Alicja. „Muzyka w życiu i twórczości Anny Iwaszkiewiczowej”. W: Anna Iwaszkiewiczowa. W setną rocznicę urodzin, 115–125. Podkowa Leśna: Muzeum im. A. i J. Iwaszkiewiczów w Stawisku, 1997 (= Stawisko. Almanach Iwaszkiewiczowski 3).
Google Scholar
Matracka-Kościelny, Alicja. „Anna Iwaszkiewiczowa – Karol Szymanowski”. Polski Rocznik Muzykologiczny 18 (2020): 225–235.
Google Scholar
Romaniuk, Radosław. „Anna od aniołów. O Annie Iwaszkiewiczowej”. W: Radosław Romaniuk. One. Kobiety, które kochały pisarzy, 68–124. Warszawa: Wilk&Król Oficyna Wydawnicza, 2014.
Google Scholar
Romaniuk, Radosław. Inne życie. Biografia Jarosława Iwaszkiewicza. T. 1–2. Warszawa: Iskry, 2012, 2017.
Google Scholar
Włodek, Ludwika. Pra. Iwaszkiewiczowie. Opowieść o rodzinie. Kraków: Marginesy, 2012.
Google Scholar
„Z Albumu Romana Jasińskiego. O Lilpopach, Hannie i Jarosławie Iwaszkiewiczach i trochę o sobie samym” [wywiad prasowy Roberta Jarockiego z Romanem Jasińskim]. Literatura 14, nr 5 (1985): 5–9.
Google Scholar
Statystyki
Abstract views: 191PDF downloads: 170
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Tomasz Baranowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Muzyce”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku w „Muzyce” przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Artykuły w zeszytach od 2018/1 do 2022/3 publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Muzyce”, zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
