Lśnienie. Przeglądając się w "Kryjówkach. Architekturze przetrwania" Natalii Romik

Paweł Drabarczyk vel Grabarczyk

doi:10.36744/k.1619

Lśnienie. Przeglądając się w "Kryjówkach. Architekturze przetrwania" Natalii Romik

Paweł Drabarczyk vel Grabarczyk

konteksty@ispan.pl
Instytut Kulturoznawstwa, Uniwersytet Wrocławski (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-7264-4943

DOI: https://doi.org/10.36744/k.1619

Abstrakt

Dziewięć odlewów o nieregularnych kształtach, pokrytych srebrem. Dziewięć trójwymiarowych map, które odwzorowują terytoria przetrwania – kryjówki tworzone i zamieszkiwane przez Żydów w latach Zagłady, m.in. w pniu dębu, pod podłogą, w kanalizacji, w grobie. „Rzeźby są hołdem dla architektek i inżynierów, którzy je budowali” – mówiła Natalia Romik o metalicznych obiektach pokazanych w Zachęcie, towarzyszących wystawie prezentującej rezultaty interdyscyplinarnych badań nad holokaustową „architekturą przetrwania”. Jej źródłowa awizualność (kryjówka chroni przed prześladowczym spojrzeniem, „złym okiem”) znalazła na wystawie kontrowersyjny rewers, ostentacyjne, idolatryczne lśnienie powierzchni owych anty-antypomników upamiętniających ukrywających się i ukrywających. Srebro „wygląda jak rtęć, jak lustro. Odbija, ale daje też zniekształcenie” (Romik). Być może na podobieństwo tego, jak zdeformowana bywa nasza wdzięczność, bardziej zainteresowana obrazem własnym niż tym, co ukryte za połyskliwą powierzchnią. Co zatem chowają przed nami, a co odsłaniają Kryjówki?

Słowa kluczowe:

kryjówki, architektura przetrwania, Zagłada, lustro, pamięć

Bibliografia

Bandura Agnieszka, Przestrzeń otwarta – kształt, symetria i dynamiczna narracja w rzeźbie abstrakcyjnej, „Dyskurs. Pismo Naukowo-Artystyczne ASP we Wrocławiu” 2014, nr 17, s. 222-236.
Google Scholar

Belting Hans, Antropologia obrazu. Szkice od nauki o obrazie, przeł. M. Bryl, Universitas, Kraków 2007.
Google Scholar

Georges Didi-Huberman, Przed obrazem. Pytanie o cele historii sztuki, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2011.
Google Scholar

Maillet Arnaud, Le miroir noir. Enquête sur le côté obscur du reflet, Éditions de l'éclat, Paris 2005.
Google Scholar

Naldi Johann, Arts incohérents – Discoveries and new perspectives, Lienart éditions, Paris 2022.
Google Scholar

Marin Louis, Przedstawienie i pozór, „Sztuka i Filozofia” 2005, nr 26, s. 7-17.
Google Scholar

Płażewski Jerzy, Język filmu, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1961.
Google Scholar

Poprzęcka Maria, Inne obrazy. Oko, widzenie, sztuka. Od Albertiego do Duchampa, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2008.
Google Scholar

Salwa Mateusz, Louis Marin o trompe-ľoeil – glosa, „Sztuka i Filozofia” 2005, nr 26, s. 27-36.
Google Scholar

Netografia:
Google Scholar

Abrahamer Sara, Różnica w percepcji. O wystawie „Kryjówki. Architektura przetrwania” w Zachęcie, „Jewish.pl”, https://jewish.pl/pl/2022/05/20/roznica-w-percepcji-o-wystawie-kryjowki-architektura-przetrwania-w-zachecie/, dostęp 3.03.2023.
Google Scholar

Nigdy więcej wojny. Rozmowa z Natalią Romik, Joanna Ruszczyk, „Szum”, 8.04.2022, https://magazynszum.pl/nigdy-wiecej-wojny-rozmowa-z-natalia-romik/, dostęp 1.03.2023.
Google Scholar

Pałace przeżycia. Historia żydowskich kryjówek w czasie Holokaustu na jednej wystawie. Z Natalią Romik i Aleksandrą Janus rozmawia Magdalena Rigamonti, „Dziennik Gazeta Prawna”, 22.04.2022, https://www.gazetaprawna.pl/magazyn-na-weekend/artykuly/8405366,kryjowki-architektura-przetrwania-wywiad-rigamonti.html, dostęp 1.03.2023.
Google Scholar

Sendyka Roma, Sprawiedliwe miejsca, „Dwutygodnik” 06/2022, wyd. 335, https://www.dwutygodnik.com/artykul/10095-sprawiedliwe-miejsca.html, dostęp 1.03.2023.
Google Scholar

Pobierz

Opublikowane

2023-10-25

Cited By / Share

Drabarczyk vel Grabarczyk, P. (2023) „Lśnienie. Przeglądając się w «Kryjówkach. Architekturze przetrwania» Natalii Romik”, Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, 340(1-2), s. 99–104. doi: 10.36744/k.1619.

Autorzy

Paweł Drabarczyk vel Grabarczyk
konteksty@ispan.pl
Instytut Kulturoznawstwa, Uniwersytet Wrocławski Polska
https://orcid.org/0000-0002-7264-4943

Paweł Drabarczyk vel Grabarczyk – dr, historyk sztuki, adiunkt w Instytucie Kulturoznawstwa na Uniwersytecie Wrocławskim. Interesuje się funkcjonowaniem w sztuce kategorii takich jak wzniosłość, niewyobrażalne, numinosum, sacrum czy niesamowite. Doktorat obroniony w IS PAN poświęcił kategorii wzniosłości w polskiej sztuce współczesnej