Oferta dla króla. Album z rycinami Josepha Wahla
Aleksandra Bernatowicz
aleksandra.bernatowicz@ispan.pl(Polska)
https://orcid.org/0000-0002-9001-0071
Abstrakt
Tematem artykułu jest album o charakterze kolekcjonerskim złożony z 29 akwafort, przechowywany w Gabinecie Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. Większość rycin wykonał Joseph Wahl (20 sygnowanych prac), autorstwo pozostałych nie jest jednoznaczne. Prace są często datowane – na 1776, 1777 lub 1778 rok.
Dedykacja dla króla Stanisława Augusta poprzedzająca ryciny – napisana wierszem w języku francuskim – pozwala traktować całość jako artystyczne portfolio Wahla. Zamysł wydaje się oczywisty: album miał służyć demonstracji postępów w nauce i staraniom o dalszą przychylność protektora. Gdy artysta kompletował ten zbiór akwafort, otrzymywał już skromną pensję od monarchy – pod dedykacją podpisał się jako „Pensionnaire du roi”.
Album otwiera rycina przedstawiająca gloryfikację Stanisława Augusta jako wybitnego mecenasa sztuk pięknych. Wśród następnych ilustracji są: studia głów męskich, widoki wiejskie, pejzaże ze sztafażem figuralnym i sceny rodzajowe. Przeważnie nawiązują one – bezpośrednio lub w sposób zapośredniczony – do małych mistrzów holenderskich, lub do grafiki Rembrandta. W tym ostatnim przypadku stanowią najczęściej swobodne imitacje Jana Piotra Norblina – u którego Wahl zapewne terminował – lub wręcz emulacje, czyli własne kompozycje inspirowane malarzami holenderskimi.
Omawiany album nie ma wybitnych walorów artystycznych. Jest jednak interesującym świadectwem: prób Josepha Wahla w dziedzinie grafiki, oddziaływania Norblina na jego twórczość, wreszcie zainteresowania Rembrandtem i małymi mistrzami holenderskimi. Jest także, co wydaje mi się szczególnie ciekawe – utrwalonym zwyczajem i konwencją – zapisem starań artysty o awans zawodowy
Instytucje finansujące
Słowa kluczowe:
Joseph Wahl, album graficzny, król Stanisław August, ryciny Rembrandta, Jan Piotr NorblinBibliografia
Batowski, Zygmunt, Zbiór graficzny w Uniwersytecie Warszawskim, Warszawa 1928.
Google Scholar
Bernatowicz, Aleksandra, Malarze w Warszawie czasów Stanisława Augusta. Status aspiracje twórczość, Warszawa 2016.
Google Scholar
Chyczewska, Alina, Malarnia na Zamku Królewskim 1766-1818, Rocznik Warszawski, VI:1967, s. 88-122.
Google Scholar
Hałasa, Grażyna, współpraca IGNACZAK, Paweł, Grafiki Rembrandta. Oryginał, kopia, późne odbitki, Muzeum Narodowe w Poznaniu, Poznań 2009.
Google Scholar
Hollstein, Friedrich, Wilhelm, Dutch & Flemish Etchings, Engravings and Woodcuts ca.1450-1700, vol. XLI, Roosendaal 1992.
Google Scholar
Ignaczak, Paweł, Twórczość rytownicza Jana Piotra Norblina na tle XVIII-wiecznej grafiki rembrandtyzującej, Rocznik Historii Sztuki, XXXIII:2008, s. 177-218.
Google Scholar
Ignaczak, Paweł, Kolekcja prac graficznych Jana Piotra Norblina, [w:] Polskie kolekcjonerstwo grafiki. Ludzie i instytucje, red. Ewa FRĄCKOWIAK, Anna GROCHALA, Warszawa 2008.
Google Scholar
Kossecka, Teresa, Gabinet rycin króla Stanisława Augusta,[Warszawa] 1999.
Google Scholar
Michalczyk, Zbigniew , Obrazy Józefa Wahla w kościele w Izdebnie Kościelnym - zapomniane arcydzieła królewskiego malarza, [w:] Poza Warszawą, t. 2: Arcydzieła plastyki XIX i XX wieku w świątyniach, rezydencjach i przestrzeni publicznej Mazowsza, red. Andrzej PIEŃKOS, Warszawa 2019, s. 38-41.
Google Scholar
Norkowska, Aleksandra, Wizerunki władcy. Stanisław August Poniatowski w poezji okolicznościowej (1764-1795), Kraków-Warszawa 2006.
Google Scholar
Rembrandt. Rysunki i ryciny w zbiorach polskich, katalog, Muzeum Narodowe w Warszawie, red. naukowa Anna Kozak, Joanna A.Tomicka, współpraca Joanna Sikorska, Piotr Borusowski, Aneta Czarnecka, Warszawa 2009.
Google Scholar
Rosset, Tomasz F. de, Polskie kolekcje i zbiory artystyczne we Francji w l. 1795-1919. Między Skarbnicą Narodową a galerią sztuki, Toruń 2005.
Google Scholar
Smolik, Przecław, Jana Piotra Norblina prace rytownicze, Łódź 1934.
Google Scholar
Sołtys, Angela, Opat z San Michele. Grand Tour prymasa Poniatowskiego i jego kolekcje, Warszawa 2008.
Google Scholar
Szymański, Stanisław, Józef Wall, Rocznik warszawski, IX, 1969, s.87-122.
Google Scholar
Talbierska, Jolanta, Rembrandt. Ryciny i rysunki ze zb. Gabinetu Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, Warszawa 2004.
Google Scholar
Wetering, Ernst van de, Rembrandt, Quest of Genius, Zwolle-Amsterdam 2006.
Google Scholar
Autorzy
Aleksandra Bernatowiczaleksandra.bernatowicz@ispan.pl
Polska
https://orcid.org/0000-0002-9001-0071
Statystyki
Abstract views: 398PDF downloads: 244
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W numerach od 1/2019 do 4/2022 wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Aleksandra Bernatowicz, Malarski wystrój pałacu w Radzyniu Podlaskim i rola Jana Bogumiła Plerscha , Biuletyn Historii Sztuki: Tom 83 Nr 2 (2021): Numer dedykowany prof. dr hab. Piotrowi Skubiszewskiemu
- Andrzej Rottermund, Aleksandra Bernatowicz, Juliusz A. Chrościcki (1942–2024) , Biuletyn Historii Sztuki: Tom 86 Nr 3 (2024)
