Poezjosztuka „Bloku”
Joanna M. Sosnowska
sosnowska.joanna@gmail.comInstytut Sztuki, Polska Akademia Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-9034-5859
Abstrakt
„Blok”, najważniejsze polskie pismo polskiej awangardy połowy lat 20. XX w., nigdy nie został kompleksowo omówiony pod względem zawartości wizualnej. Koncentrowano się na sprawach teoretycznych, dyskusji między Władysławem Strzemińskim a Mieczysławem Szczuką dotyczącej istoty sztuki awangardowej (autonomia versus utylitaryzm). Tymczasem analiza wizualnego przekazu „Bloku” wskazuje, że dla jego redaktora Mieczysława Szczuki ważne było również konfrontowanie się z programami poetyckimi. Prowadził dialog ze środowiskiem „Almanachu Nowej Sztuki”, tworząc artystyczne odpowiedniki ich poetyckiego programu.
Słowa kluczowe:
„Blok. Czasopismo awangardy artystycznej”, „F24. Almanach Nowej Sztuki”, rok 1924, Blok Kubistów, Suprematystów i Konstruktywistów, awangarda, poezja awangardowa, Mieczysław Szczuka, jukstapozycja, nowy klasycyzm, TatryBibliografia
Baron-Milian, Marta. „F24. Tajemnicza formuła futuryzmu”. Teksty Drugie 33, nr 2 (2023): 315–335.
DOI: https://doi.org/10.18318/td.2023.2.18
Google Scholar
Colomina, Beatriz. Prywatne i publiczne. Architektura nowoczesna jako medium masowe. Tłumaczenie Dariusz Żukowski. Warszawa: Centrum Architektury, 2023.
Google Scholar
Czekalski, Stanisław. Awangarda i mit racjonalizacji. Fotomontaż polski okresu dwudziestolecia międzywojennego. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2000.
Google Scholar
Dworniczak-Leśniak, Kamila. „Fotografia a narodziny awangardy w Polsce”. Rocznik Historii Sztuki 63 (2018): 39–63.
DOI: https://doi.org/10.24425/rhs.2018.124935
Google Scholar
Dziadek, Adam. „Słowo i obraz – oscylacja. O «Europie»”. Teksty Drugie 32, nr 6 (2022): 41–54.
DOI: https://doi.org/10.18318/td.2022.6.3
Google Scholar
Jaworski, Krzysztof. „Katalog Mieczysława Szczuki – zapomniany manifest futurystyczny z 1920 roku”. Przegląd Humanistyczny 58, nr 4 (2008): 119–130.
Google Scholar
Jaworski, Krzysztof. Natychmiastowa futuryzacja życia! Manifesty, odezwy, wypowiedzi programowe polskich futurystów 1919–1939. Kraków: Attyka, 2017.
Google Scholar
Kałuża, Anna. „Szczuka, Strzemiński, Themersonowie i polska poezja XX wieku”. Teksty Drugie 32, nr 1 (2022): 12–27.
DOI: https://doi.org/10.18318/td.2022.1.2
Google Scholar
Kłak, Tadeusz. „Awangarda lubelska”. W: W kręgu zagadnień awangardy II, redakcja Grzegorz Gazda, Ewelina Nurczyńska, 31–59. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 1986.
Google Scholar
Lam, Andrzej. Polska awangarda poetycka. Programy i manifesty lat 1917–1923. Inne studia. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, 2020.
Google Scholar
Lewandowska, Bożena. „U źródeł grafiki funkcjonalnej w Polsce”. W: Ze studiów nad genezą plastyki nowoczesnej w Polsce, redakcja Juliusz Starzyński, 192–278. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1966.
Google Scholar
Lodder, Christina. „Art into Life. International Constructivism in Central and Eastern Europe”. W: Central European Avant-gardes. Exchange and Transformation, 1910–1930, redakcja Timothy O. Benson, 173–198. Cambridge, Mass.: MIT Press; Los Angeles: Los Angeles County Museum of Art, 2002.
Google Scholar
Rejniak-Majewska, Agnieszka. Reprodukcja fotograficzna i wizualne narracje sztuki awangardowej 1910–1939. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2017.
Google Scholar
Sobieraj, Sławomir. „Edmunda Millera poezja eksperymentalna. Między futuryzmem i konstruktywizmem”. Teksty Drugie 30, nr 5 (2020): 295–310.
DOI: https://doi.org/10.18318/td.2020.5.18
Google Scholar
Sosnowska, Joanna M. „Czego w Warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych nauczyła się awangarda?”. W: Polskie szkolnictwo artystyczne. Dzieje – teoria – praktyka. Materiały LIII ogólnopolskiej sesji naukowej Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Warszawa 14–16 października 2004, redakcja Maria Poprzęcka, 201–211. Warszawa: Stowarzyszenie Historyków Sztuki, 2005.
Google Scholar
Sosnowska, Joanna M. „Dlaczego w Paryżu nie było awangardy”. W: Wystawa paryska. 1925. Materiały z sesji naukowej Instytutu Sztuki PAN, Warszawa, 16–17 listopada 2005 roku, redakcja Joanna M. Sosnowska, 121–127. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2007.
Google Scholar
Stern, Anatol. „Mieczysław Szczuka na tle swoich czasów”. W: Ze studiów nad genezą plastyki nowoczesnej w Polsce, redakcja Juliusz Starzyński, 7–70. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1966.
Google Scholar
Stern, Anatol, i Mieczysław Berman. Mieczysław Szczuka. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1965.
Google Scholar
Straus, Jan. Teraz okładka, t. 1–2. Warszawa: Oficyna Kolekcjoner Dariusz Pawłowski, 2021.
Google Scholar
Strożek, Przemysław. „Duch spółdzielczości na szlaku. Legenda Gospody Włóczęgów i polska turystyka robotnicza”. W: Szklane domy. Wizje i praktyki modernizacji społecznych po roku 1918, redakcja Joanna Kordjak, 174–187. Warszawa: Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki, 2018.
Google Scholar
Śniecikowska, Beata. Słowo – obraz – dźwięk. Literatura i sztuki wizualne w koncepcjach polskiej awangardy 1918–1939. Kraków: Universitas, 2005.
Google Scholar
Turowski, Andrzej. Budowniczowie świata. Z dziejów radykalnego modernizmu w sztuce polskiej. Kraków: Universitas, 2000.
Google Scholar
Turowski, Andrzej. Konstruktywizm polski. Próba rekonstrukcji nurtu (1921–1934). Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1981.
Google Scholar
Waśkiewicz, Andrzej K. „Czasopisma i publikacje zbiorowe polskich futurystów”. Pamiętnik Literacki 74, nr 1 (1983): 31–79.
Google Scholar
Waśkiewicz, Andrzej K. „«Nowy klasycyzm» Stefana Kordiana Gackiego”. W: Problemy awangardy, redakcja Tadeusz Kłak, 80–101. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 1983.
Google Scholar
Waśkiewicz, Andrzej K. W kręgu futurystów i awangardy. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, 2003.
Google Scholar
Wójtowicz, Aleksander. „Aneks do dziejów pierwszej awangardy. «Epizod» Adama Ważyka”. W: Awangarda i krytyka. Kraje Europy Środkowej i Wschodniej, redakcja Jakub Kornhauser, Małgorzata Szumna, Michalina Kmiecik, 45–56. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2015.
Google Scholar
Wójtowicz, Aleksander. Nowa sztuka. Początki (i końce). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2017.
Google Scholar
Autorzy
Joanna M. Sosnowskasosnowska.joanna@gmail.com
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0002-9034-5859
Joanna M. Sosnowska, historyk sztuki, ukończyła studia na Uniwersytecie Warszawskim, doktoryzowała się w Instytucie Sztuki PAN, tam też uzyskała habilitację, a w 2016 r. została profesorem zwyczajnym. Wykładała na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Uniwersytecie Warszawskim i Uniwersytecie Gdańskim. Zorganizowała studium podyplomowe „Historia sztuki. Perspektywa społeczna i polityczna” w Collegium Civitas i przez dziewięć lat nim kierowała. Od ośmiu lat jest kierowniczką studiów podyplomowych w Instytucie Sztuki PAN. Wydała m.in.: Polacy na Biennale Sztuki w Wenecji 1895–1999 (1999); Poza kanonem. Sztuka polskich artystek 1880–1939 (2003); Ukryte w obrazach (2012); Malarz Józef Chełmoński (2021). Redagowała tomy studiów poświęconych wystawom światowym w Paryżu i Nowym Jorku oraz antologie krytyki artystycznej kobiet. Jest redaktorem naukowym serii wydawniczej „Dysertacje doktorskie Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk” oraz członkiem zespołu redakcyjnego „Rocznika Historii Sztuki”. W 2015 r. otrzymała srebrny medal Zasłużony Kulturze „Gloria Artis”. Zajmuje się polską sztuką XIX–XXI w., krytyką artystyczną i metodologią historii sztuki. Wypromowała dwunastu doktorów. Była członkiem Rady Muzeum Narodowego w Krakowie.
Statystyki
Abstract views: 145PDF downloads: 128
Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W numerach od 1/2019 do 4/2022 wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Joanna M. Sosnowska, Przemysław Strożek, Stulecie Bloku: Wstęp , Biuletyn Historii Sztuki: Tom 86 Nr 3 (2024)