Dlaczego Antonio Corazzi przyjechał do Polski?
Małgorzata Omilanowska-Kiljańczyk
malgorzata.omilanowska@ispan.plWarszawa, Instytut Sztuki PAN (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-9766-0424
Abstrakt
Od około stu lat w polskiej literaturze naukowej obowiązuje ustalenie, że architekt Antonio Corazzi został sprowadzony do Polski przez Stanisława Staszica. Tymczasem szczegółowe badania pozwoliły mi ustalić, że przekonanie to nie opiera się na jakimkolwiek potwierdzeniu źródłowym. Przyjazd Corazziego do Polski był efektem decyzji o sprowadzeniu z Włoch młodego, zdolnego architekta, gotowego realizować ambitne plany architektoniczno-urbanistyczne rządu polskiego. Zaproszenie z prośbą o wskazanie kandydata skierował najprawdopodobniej namiestnik Józef Zajączek pismem do księcia Toskanii. Na decyzję tę mógł mieć wpływ Stanisław Staszic, ale bardziej prawdopodobnym członkiem rządu, zaangażowanym w ten temat wydaje się Stanisław Kostka Potocki. Decyzja, że to Corazzi ma pojechać do Polski, była efektem wskazania go przez środowisko architektów z akademii florenckiej, którzy kierowali się zapewne nie tylko jego talentem, ale być może też osobistą niechęcią z powodu jego konfliktowego charakteru, który objawił się już pod koniec studiów. Decyzja Corazziego o wyjeździe do Polski – jak się wydaje – nie wynikła też z jego ambicji czy atrakcyjności oferty, ale z chęci uniknięcia konsekwencji prawno-finansowych, wynikających z niespłacenia weksla. Ostateczna odpowiedź na pytanie zadane w tytule artykułu wciąż jednak jawi się jako – mam nadzieję – dobrze wsparta, ale jednak tylko hipoteza.
Słowa kluczowe:
Antonio Corazzi (1792–1877), architektura Warszawy XIX w., neoklasycyzm w architekturze polskiej, mecenat architektoniczny w Królestwie PolskimBibliografia
Bencivenni, Mario. “Corazzi, Antonio”. W Dizionario Biografico degli Italiani, t. 28 (1983), https://www.treccani.it/enciclopedia/antonio-corazzi_(Dizionario-Biografico)/ [dostęp 10 XII 2020].
Google Scholar
Biegański, Piotr. Pałac Staszica. Siedziba Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Warszawa: Towarzystwo Naukowe Warszawskie, 1951.
Google Scholar
Biegański, Piotr. “Antonio Corazzi w Akademii Sztuk Pięknych we Florencji.”, Biuletyn Historii Sztuki i Kultury 3, nr 1 (1934-1935): 35–43.
Google Scholar
Biegański, Piotr. “Twórczość Antoniego Corazziego w świetle dokumentów florenckich.” Biuletyn Historii Sztuki i Kultury 4, nr 4 (1935-1936): 281–294.
Google Scholar
Biegański, Piotr. Antonio Corazzi (1792–1877), architetto toscano a Varsavia. Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum, 1968.
Google Scholar
Biegański, Piotr. “L’attivita artistica di A. Corazi alla luce delle nuove scoperte.” W Italia Venezia e Polonia tra Illuminismo e Romanticismo, redakcja Vittore Branca, 142–150. Firenze: Leo S. Olschki, 1973.
Google Scholar
Biegański, Piotr. “Antonio Corazzi.” W Antonio Corazzi, Architetto 1792–1877. Mostra dei progetti, delle realizzazioni e dei disegni originali 13 marzo – 27 aprile 1980, kat. wyst., Castel Sant’Angelo, redakcja Anna Janowska-Centroni, 7–40. Roma: Castel Sant’Angelo, 1980.
Google Scholar
Biegański, Piotr. “O powstaniu Teatru Wielkiego w Warszawie.” Pamiętnik Teatralny 1, z. 2-3 (1952): 161–173.
Google Scholar
Antonio Corazzi. Loty w sferę ideału, kat. wyst., Teatr Wielki w Warszawie. Warszawa: Teatr Wielki – Opera Narodowa, 2002.
Google Scholar
Faryna-Paszkiewicz, Hanna. “Corazzi Antonio.” W Saur Allgemeines Künstlerlexikon. Die bildenden Künstler aller Zeiten und Völker, red. Günter Meißner, t. 21, 141. München-Leipzig: K. G. Saur, 1999.
Google Scholar
Getka-Kenig, Mikołaj. “Architektura w kręgu zainteresowań Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk, 1800-1832.” Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 64, nr 1 (2019): 9–37.
DOI: https://doi.org/10.4467/0023589XKHNT.19.001.10109
Google Scholar
Kwiatkowska Anna. “Podróż do Włoch od września 1795 do lipca 1797.” W Grand Tour. Narodziny kolekcji Stanisława Kostki Potockiego. Pamiątka wystawy zorganizowanej w ramach jubileuszu 200-lecia działalności Muzeum w Wilanowie 1805–2005, redakcja Jadwiga Mieleszko, 186–197. Warszawa: Muzeum Pałacu Jana III w Wilanowie, 2006.
Google Scholar
Lorentz, Stanisław, i Andrzej Rottermund, Klasycyzm w Polsce. Warszawa: Arkady, 1984.
Google Scholar
Majewski, Jerzy S. Warszawa nieodbudowana. Królestwo Polskie w latach 1815–1840. Warszawa: Veda, 2009.
Google Scholar
Mikocka-Rachubowa, Katarzyna. Rzeźba włoska w Polsce około 1770–1830. Katalog. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2016.
Google Scholar
Miłobędzki, Adam. Zarys dziejów architektury w Polsce. Warszawa: PWN, 1968.
Google Scholar
Miziołek Jerzy. Teatr Wielki w Warszawie. 250-lecie teatru publicznego w Polsce 1765–2015. The Grand Theatre in Warsaw. The 250th Anniversary of Public Theatre in Poland 1765–2015. Warszawa: Teatr Wielki – Opera Narodowa, 2015.
Google Scholar
Mordyński, Krzysztof. “Architektoniczne walory i urbanistyczne niedostatki dzieła Corazziego.” Spotkania z Zabytkami 40, nr 11-12 (2016): 20–27.
Google Scholar
Polanowska, Jolanta. Stanisław Kostka Potocki (1755–1821). Twórczość architekta amatora przedstawiciela neoklasycyzmu i nurtu picturesque. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2009.
Google Scholar
Reali, Odoardo, Giancarlo Rossi, i Virginia Stefanelli. “Il teatro di Goldoni a Firenze.” Bollettino degli Ingegneri 15, nr 10 (1967): 3–17.
Google Scholar
Rottermund, Andrzej. “Corazzi Antonio.” W Dictionary of Art, redakcja Jane Turner, t. 7, 836–837. London: Macmillan; New York: Grove’s dictionnaries, 1996.
Google Scholar
Rottermund, Andrzej. “’Magiczne kolumny’ i ‘ustronne komnaty’. Uwagi o architekturze i urbanistyce warszawskiej lat 1815–1850.” W Podług nieba i zwyczaju polskiego. Studia z historii architektury, sztuki i kultury ofiarowane Adamowi Miłobędzkiemu, redakcja Zbigniew Bania et al., 445–450. Warszawa: PWN, 1988.
Google Scholar
Andrzej, Ryszkiewicz. “Sprawy artystyczne w działalność Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk (1800–1832).” Materiały do Studiów i Dyskusji z Zakresu Teorii i Historii Sztuki 2, z. 6 (1951): 32–60.
Google Scholar
Salwa, Piotr, i Wojciech Tygielski. “Sebastiano Ciampi.” W Portrety uczonych. Profesorowie Uniwersytetu Warszawskiego, 1816–1915, redakcja Marek Wąsowicz, Andrzej K. Wróblewski, 152. Warszawa: Wydawnictwa UW, 2016.
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323523376
Google Scholar
Stefański, Krzysztof. Architektura XIX wieku na ziemiach polskich. Warszawa: DiG, 2005.
Google Scholar
Szulc, Paulina. “Dekoracja rzeźbiarska fasady Teatru Wielkiego w Warszawie.” Rocznik Historii Sztuki 41 (2016): 129–158.
Google Scholar
Żywicki, Jerzy. Urzędnicy: architekci, budowniczowie, inżynierowie cywilni… Ludzie architektury i budownictwa w województwie lubelskim oraz guberni lubelskiej w Królestwie Polskim w latach 1815–1915. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2010.
Google Scholar
Autorzy
Małgorzata Omilanowska-Kiljańczykmalgorzata.omilanowska@ispan.pl
Warszawa, Instytut Sztuki PAN Polska
https://orcid.org/0000-0001-9766-0424
Statystyki
Abstract views: 514PDF downloads: 337
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W numerach od 1/2019 do 4/2022 wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Małgorzata Omilanowska-Kiljańczyk, Altana Słuszków czy „fontanna Szujskich”. Epilog: Uchwała Prezydium Rady Ministrów nr 572/53 , Biuletyn Historii Sztuki: Tom 86 Nr 2 (2024)
- Małgorzata Omilanowska-Kiljańczyk, Jak naprawdę nazywał się architekt znany w Polsce jako François Arveuf i czego dokonał przed przyjazdem do Warszawy? , Biuletyn Historii Sztuki: Tom 87 Nr 1 (2025)
