Altana Słuszków czy „fontanna Szujskich”. Epilog: Uchwała Prezydium Rady Ministrów nr 572/53

Małgorzata Omilanowska-Kiljańczyk

doi:10.36744/bhs.2410

Altana Słuszków czy „fontanna Szujskich”. Epilog: Uchwała Prezydium Rady Ministrów nr 572/53

artykuł nierecenzowany

Małgorzata Omilanowska-Kiljańczyk

momilan@ispan.pl
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-9766-0424

DOI: https://doi.org/10.36744/bhs.2410

Abstrakt

Barokowa, XVII-wieczna altana ogrodowa Słuszków, przez wielu niesłusznie uważana za Kaplicę Moskiewską, dotrwała jako ruina do 1953 r. Jej odbudowę zaprojektował Mieczysław Kuzma, ale mimo przyznania środków i przygotowania dokumentacji budowlę rozebrano 3 listopada 1953 r., znalazła się bowiem na liście warszawskich ruin przeznaczonych do rozbiórki. Listę tę załączono do niejawnego rozporządzenia Prezydium Rady Ministrów (nr 572/53), którego uchwalenie (29 lipca 1953) było świadomym aktem politycznym zmierzającym nie tylko do uporządkowania miasta, lecz także do symbolicznego zakończenia procesu odbudowy zabytków. W praktyce rozporządzenie stało się podstawą do zniszczenia wielu nadających się do odbudowy obiektów, których pozostałości uznano za zakłócające pozytywny odbiór inwestycji budowlanych dokonanych w Warszawie doby socrealizmu. Decyzje w tej kwestii zapadały w porozumieniu pomiędzy Bolesławem Bierutem i Józefem Sigalinem, a przygotowanie treści rozporządzenia przeprowadzano z pominięciem autorytetów z dziedziny ochrony i konserwacji zabytków.

Słowa kluczowe:

odbudowa Warszawy, rekonstrukcja zabytków, altana Słuszków, Kaplica Moskiewska

Bibliografia

Jachmann, Julian. „Enzyklopädische Architekturtypologie im. 18. Jahrhundert: Die «Architectonischen Risse» von Anckermann, Hofmeister und Engelbrecht”. Marburger Jahrbuch für Kunstwissenschaft 35 (2008): 169–214.
Google Scholar

Majewski, Piotr. Czas końca, czas początku. Architektura i urbanistyka Warszawy historycznej 1939–1956. Warszawa: Bellona, 2018.
Google Scholar

Majewski, Piotr. Ideologia i konserwacja. Architektura zabytkowa w Polsce czasach socrealizmu. Warszawa: Trio, 2009.
Google Scholar

Omilanowska-Kiljańczyk, Małgorzata. Pałac Staszica. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2022.
Google Scholar

Sigalin, Józef. Warszawa 1944–1980. Z archiwum architekta. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986.
Google Scholar

Skalimowski, Andrzej. „«Budowniczy stolicy». Warszawski mecenat Bolesława Bieruta w latach 1945–1955”. Pamięć i Sprawiedliwość 13, nr 2 (2014): 75–94.
Google Scholar

Skalimowski, Andrzej. „Partyjny kolektyw i jego eksponenci. Bezpośrednia ingerencja kierownictwa PZPR w organizację odbudowy Warszawy w latach 1949–1956”. W: Letnia Szkoła Historii Najnowszej 2011, t. 5, redakcja Przemysław Gasztold-Seń, Łukasz Kamiński, 42–56. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2012.
Google Scholar

Skalimowski, Andrzej. Sigalin. Towarzysz odbudowy. Wołowiec: Czarne, 2018.
Google Scholar

Pobierz

Opublikowane

2024-06-28

Cited By / Share

Omilanowska-Kiljańczyk, M. (2024). Altana Słuszków czy „fontanna Szujskich”. Epilog: Uchwała Prezydium Rady Ministrów nr 572/53 . Biuletyn Historii Sztuki, 86(2), 171–186. https://doi.org/10.36744/bhs.2410

Autorzy

Małgorzata Omilanowska-Kiljańczyk
momilan@ispan.pl
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0001-9766-0424

Prof. dr hab. Małgorzata Omilanowska-Kiljańczyk jest historyczką sztuki, profesorem UG i Instytutu Sztuki PAN. Specjalizuje się w problemach architektury XIX, XX i XXI wieku, przede wszystkim Warszawy, Gdańska i regionu pobrzeża Bałtyku, a także dziejów ochrony zabytków i życia artystycznego doby nowoczesnej. Jest członkinią wielu rad naukowych instytucji nauki i kultury, m.in. Rady Programowej Europejskiego Centrum Solidarności w Gdańsku oraz rad Muzeum Narodowego w Gdańsku i Muzeum Historii Gdańska. Ostatnio opublikowała książki: Architekt – Urzędnik w służbie rosyjskiej. Antoni Jabłoński Jasieńczyk (Warszawa 2022), Pałac Staszica (Warszawa 2022) i Marian Lalewicz (1876–1944). Architekt petersbursko-warszawski (Warszawa 2023).