Dlaczego Antonio Corazzi przyjechał do Polski?

recenzowany

Małgorzata Omilanowska-Kiljańczyk

malgorzata.omilanowska@ispan.pl
Warszawa, Instytut Sztuki PAN (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-9766-0424

Abstrakt

Od około stu lat w polskiej literaturze naukowej obowiązuje ustalenie, że architekt Antonio Corazzi został sprowadzony do Polski przez Stanisława Staszica. Tymczasem szczegółowe badania pozwoliły mi ustalić, że przekonanie to nie opiera się na jakimkolwiek potwierdzeniu źródłowym. Przyjazd Corazziego do Polski był efektem decyzji o sprowadzeniu z Włoch młodego, zdolnego architekta, gotowego realizować ambitne plany architektoniczno-urbanistyczne rządu polskiego. Zaproszenie z prośbą o wskazanie kandydata skierował najprawdopodobniej namiestnik Józef Zajączek pismem do księcia Toskanii. Na decyzję tę mógł mieć wpływ Stanisław Staszic, ale bardziej prawdopodobnym członkiem rządu, zaangażowanym w ten temat wydaje się Stanisław Kostka Potocki. Decyzja, że to Corazzi ma pojechać do Polski, była efektem wskazania go przez środowisko architektów z akademii florenckiej, którzy kierowali się zapewne nie tylko jego talentem, ale być może też osobistą niechęcią z powodu jego konfliktowego charakteru, który objawił się już pod koniec studiów. Decyzja Corazziego o wyjeździe do Polski – jak się wydaje – nie wynikła też z jego ambicji czy atrakcyjności oferty, ale z chęci uniknięcia konsekwencji prawno-finansowych, wynikających z niespłacenia weksla. Ostateczna odpowiedź na pytanie zadane w tytule artykułu wciąż jednak jawi się jako – mam nadzieję – dobrze wsparta, ale jednak tylko hipoteza.


Słowa kluczowe:

Antonio Corazzi (1792–1877), architektura Warszawy XIX w., neoklasycyzm w architekturze polskiej, mecenat architektoniczny w Królestwie Polskim

Bencivenni, Mario. “Corazzi, Antonio”. W Dizionario Biografico degli Italiani, t. 28 (1983), https://www.treccani.it/enciclopedia/antonio-corazzi_(Dizionario-Biografico)/ [dostęp 10 XII 2020].
  Google Scholar

Biegański, Piotr. Pałac Staszica. Siedziba Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Warszawa: Towarzystwo Naukowe Warszawskie, 1951.
  Google Scholar

Biegański, Piotr. “Antonio Corazzi w Akademii Sztuk Pięknych we Florencji.”, Biuletyn Historii Sztuki i Kultury 3, nr 1 (1934-1935): 35–43.
  Google Scholar

Biegański, Piotr. “Twórczość Antoniego Corazziego w świetle dokumentów florenckich.” Biuletyn Historii Sztuki i Kultury 4, nr 4 (1935-1936): 281–294.
  Google Scholar

Biegański, Piotr. Antonio Corazzi (1792–1877), architetto toscano a Varsavia. Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum, 1968.
  Google Scholar

Biegański, Piotr. “L’attivita artistica di A. Corazi alla luce delle nuove scoperte.” W Italia Venezia e Polonia tra Illuminismo e Romanticismo, redakcja Vittore Branca, 142–150. Firenze: Leo S. Olschki, 1973.
  Google Scholar

Biegański, Piotr. “Antonio Corazzi.” W Antonio Corazzi, Architetto 1792–1877. Mostra dei progetti, delle realizzazioni e dei disegni originali 13 marzo – 27 aprile 1980, kat. wyst., Castel Sant’Angelo, redakcja Anna Janowska-Centroni, 7–40. Roma: Castel Sant’Angelo, 1980.
  Google Scholar

Biegański, Piotr. “O powstaniu Teatru Wielkiego w Warszawie.” Pamiętnik Teatralny 1, z. 2-3 (1952): 161–173.
  Google Scholar

Antonio Corazzi. Loty w sferę ideału, kat. wyst., Teatr Wielki w Warszawie. Warszawa: Teatr Wielki – Opera Narodowa, 2002.
  Google Scholar

Faryna-Paszkiewicz, Hanna. “Corazzi Antonio.” W Saur Allgemeines Künstlerlexikon. Die bildenden Künstler aller Zeiten und Völker, red. Günter Meißner, t. 21, 141. München-Leipzig: K. G. Saur, 1999.
  Google Scholar

Getka-Kenig, Mikołaj. “Architektura w kręgu zainteresowań Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk, 1800-1832.” Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 64, nr 1 (2019): 9–37.
DOI: https://doi.org/10.4467/0023589XKHNT.19.001.10109   Google Scholar

Kwiatkowska Anna. “Podróż do Włoch od września 1795 do lipca 1797.” W Grand Tour. Narodziny kolekcji Stanisława Kostki Potockiego. Pamiątka wystawy zorganizowanej w ramach jubileuszu 200-lecia działalności Muzeum w Wilanowie 1805–2005, redakcja Jadwiga Mieleszko, 186–197. Warszawa: Muzeum Pałacu Jana III w Wilanowie, 2006.
  Google Scholar

Lorentz, Stanisław, i Andrzej Rottermund, Klasycyzm w Polsce. Warszawa: Arkady, 1984.
  Google Scholar

Majewski, Jerzy S. Warszawa nieodbudowana. Królestwo Polskie w latach 1815–1840. Warszawa: Veda, 2009.
  Google Scholar

Mikocka-Rachubowa, Katarzyna. Rzeźba włoska w Polsce około 1770–1830. Katalog. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2016.
  Google Scholar

Miłobędzki, Adam. Zarys dziejów architektury w Polsce. Warszawa: PWN, 1968.
  Google Scholar

Miziołek Jerzy. Teatr Wielki w Warszawie. 250-lecie teatru publicznego w Polsce 1765–2015. The Grand Theatre in Warsaw. The 250th Anniversary of Public Theatre in Poland 1765–2015. Warszawa: Teatr Wielki – Opera Narodowa, 2015.
  Google Scholar

Mordyński, Krzysztof. “Architektoniczne walory i urbanistyczne niedostatki dzieła Corazziego.” Spotkania z Zabytkami 40, nr 11-12 (2016): 20–27.
  Google Scholar

Polanowska, Jolanta. Stanisław Kostka Potocki (1755–1821). Twórczość architekta amatora przedstawiciela neoklasycyzmu i nurtu picturesque. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2009.
  Google Scholar

Reali, Odoardo, Giancarlo Rossi, i Virginia Stefanelli. “Il teatro di Goldoni a Firenze.” Bollettino degli Ingegneri 15, nr 10 (1967): 3–17.
  Google Scholar

Rottermund, Andrzej. “Corazzi Antonio.” W Dictionary of Art, redakcja Jane Turner, t. 7, 836–837. London: Macmillan; New York: Grove’s dictionnaries, 1996.
  Google Scholar

Rottermund, Andrzej. “’Magiczne kolumny’ i ‘ustronne komnaty’. Uwagi o architekturze i urbanistyce warszawskiej lat 1815–1850.” W Podług nieba i zwyczaju polskiego. Studia z historii architektury, sztuki i kultury ofiarowane Adamowi Miłobędzkiemu, redakcja Zbigniew Bania et al., 445–450. Warszawa: PWN, 1988.
  Google Scholar

Andrzej, Ryszkiewicz. “Sprawy artystyczne w działalność Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk (1800–1832).” Materiały do Studiów i Dyskusji z Zakresu Teorii i Historii Sztuki 2, z. 6 (1951): 32–60.
  Google Scholar

Salwa, Piotr, i Wojciech Tygielski. “Sebastiano Ciampi.” W Portrety uczonych. Profesorowie Uniwersytetu Warszawskiego, 1816–1915, redakcja Marek Wąsowicz, Andrzej K. Wróblewski, 152. Warszawa: Wydawnictwa UW, 2016.
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323523376   Google Scholar

Stefański, Krzysztof. Architektura XIX wieku na ziemiach polskich. Warszawa: DiG, 2005.
  Google Scholar

Szulc, Paulina. “Dekoracja rzeźbiarska fasady Teatru Wielkiego w Warszawie.” Rocznik Historii Sztuki 41 (2016): 129–158.
  Google Scholar

Żywicki, Jerzy. Urzędnicy: architekci, budowniczowie, inżynierowie cywilni… Ludzie architektury i budownictwa w województwie lubelskim oraz guberni lubelskiej w Królestwie Polskim w latach 1815–1915. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2010.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2022-09-01

Cited By / Share

Omilanowska-Kiljańczyk, M. (2022). Dlaczego Antonio Corazzi przyjechał do Polski?. Biuletyn Historii Sztuki, 84(2), 339–366. https://doi.org/10.36744/bhs.1441

Autorzy

Małgorzata Omilanowska-Kiljańczyk 
malgorzata.omilanowska@ispan.pl
Warszawa, Instytut Sztuki PAN Polska
https://orcid.org/0000-0001-9766-0424

Statystyki

Abstract views: 280
PDF downloads: 247