Oferta dla króla. Album z rycinami Josepha Wahla
Aleksandra Bernatowicz
aleksandra.bernatowicz@ispan.pl(Polska)
https://orcid.org/0000-0002-9001-0071
Abstrakt
Tematem artykułu jest album o charakterze kolekcjonerskim złożony z 29 akwafort, przechowywany w Gabinecie Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. Większość rycin wykonał Joseph Wahl (20 sygnowanych prac), autorstwo pozostałych nie jest jednoznaczne. Prace są często datowane – na 1776, 1777 lub 1778 rok.
Dedykacja dla króla Stanisława Augusta poprzedzająca ryciny – napisana wierszem w języku francuskim – pozwala traktować całość jako artystyczne portfolio Wahla. Zamysł wydaje się oczywisty: album miał służyć demonstracji postępów w nauce i staraniom o dalszą przychylność protektora. Gdy artysta kompletował ten zbiór akwafort, otrzymywał już skromną pensję od monarchy – pod dedykacją podpisał się jako „Pensionnaire du roi”.
Album otwiera rycina przedstawiająca gloryfikację Stanisława Augusta jako wybitnego mecenasa sztuk pięknych. Wśród następnych ilustracji są: studia głów męskich, widoki wiejskie, pejzaże ze sztafażem figuralnym i sceny rodzajowe. Przeważnie nawiązują one – bezpośrednio lub w sposób zapośredniczony – do małych mistrzów holenderskich, lub do grafiki Rembrandta. W tym ostatnim przypadku stanowią najczęściej swobodne imitacje Jana Piotra Norblina – u którego Wahl zapewne terminował – lub wręcz emulacje, czyli własne kompozycje inspirowane malarzami holenderskimi.
Omawiany album nie ma wybitnych walorów artystycznych. Jest jednak interesującym świadectwem: prób Josepha Wahla w dziedzinie grafiki, oddziaływania Norblina na jego twórczość, wreszcie zainteresowania Rembrandtem i małymi mistrzami holenderskimi. Jest także, co wydaje mi się szczególnie ciekawe – utrwalonym zwyczajem i konwencją – zapisem starań artysty o awans zawodowy
Instytucje finansujące
Słowa kluczowe:
Joseph Wahl, album graficzny, król Stanisław August, ryciny Rembrandta, Jan Piotr NorblinBibliografia
Batowski, Zygmunt, Zbiór graficzny w Uniwersytecie Warszawskim, Warszawa 1928.
Google Scholar
Bernatowicz, Aleksandra, Malarze w Warszawie czasów Stanisława Augusta. Status aspiracje twórczość, Warszawa 2016.
Google Scholar
Chyczewska, Alina, Malarnia na Zamku Królewskim 1766-1818, Rocznik Warszawski, VI:1967, s. 88-122.
Google Scholar
Hałasa, Grażyna, współpraca IGNACZAK, Paweł, Grafiki Rembrandta. Oryginał, kopia, późne odbitki, Muzeum Narodowe w Poznaniu, Poznań 2009.
Google Scholar
Hollstein, Friedrich, Wilhelm, Dutch & Flemish Etchings, Engravings and Woodcuts ca.1450-1700, vol. XLI, Roosendaal 1992.
Google Scholar
Ignaczak, Paweł, Twórczość rytownicza Jana Piotra Norblina na tle XVIII-wiecznej grafiki rembrandtyzującej, Rocznik Historii Sztuki, XXXIII:2008, s. 177-218.
Google Scholar
Ignaczak, Paweł, Kolekcja prac graficznych Jana Piotra Norblina, [w:] Polskie kolekcjonerstwo grafiki. Ludzie i instytucje, red. Ewa FRĄCKOWIAK, Anna GROCHALA, Warszawa 2008.
Google Scholar
Kossecka, Teresa, Gabinet rycin króla Stanisława Augusta,[Warszawa] 1999.
Google Scholar
Michalczyk, Zbigniew , Obrazy Józefa Wahla w kościele w Izdebnie Kościelnym - zapomniane arcydzieła królewskiego malarza, [w:] Poza Warszawą, t. 2: Arcydzieła plastyki XIX i XX wieku w świątyniach, rezydencjach i przestrzeni publicznej Mazowsza, red. Andrzej PIEŃKOS, Warszawa 2019, s. 38-41.
Google Scholar
Norkowska, Aleksandra, Wizerunki władcy. Stanisław August Poniatowski w poezji okolicznościowej (1764-1795), Kraków-Warszawa 2006.
Google Scholar
Rembrandt. Rysunki i ryciny w zbiorach polskich, katalog, Muzeum Narodowe w Warszawie, red. naukowa Anna Kozak, Joanna A.Tomicka, współpraca Joanna Sikorska, Piotr Borusowski, Aneta Czarnecka, Warszawa 2009.
Google Scholar
Rosset, Tomasz F. de, Polskie kolekcje i zbiory artystyczne we Francji w l. 1795-1919. Między Skarbnicą Narodową a galerią sztuki, Toruń 2005.
Google Scholar
Smolik, Przecław, Jana Piotra Norblina prace rytownicze, Łódź 1934.
Google Scholar
Sołtys, Angela, Opat z San Michele. Grand Tour prymasa Poniatowskiego i jego kolekcje, Warszawa 2008.
Google Scholar
Szymański, Stanisław, Józef Wall, Rocznik warszawski, IX, 1969, s.87-122.
Google Scholar
Talbierska, Jolanta, Rembrandt. Ryciny i rysunki ze zb. Gabinetu Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, Warszawa 2004.
Google Scholar
Wetering, Ernst van de, Rembrandt, Quest of Genius, Zwolle-Amsterdam 2006.
Google Scholar
Autorzy
Aleksandra Bernatowiczaleksandra.bernatowicz@ispan.pl
Polska
https://orcid.org/0000-0002-9001-0071
Statystyki
Abstract views: 270PDF downloads: 194
Licencja
Prawa autorskie (c) 0 Instytut Sztuki PAN
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Inne teksty tego samego autora
- Aleksandra Bernatowicz, Malarski wystrój pałacu w Radzyniu Podlaskim i rola Jana Bogumiła Plerscha , Biuletyn Historii Sztuki: Tom 83 Nr 2 (2021): Numer dedykowany prof. dr hab. Piotrowi Skubiszewskiemu
