Czternastowieczny fresk z motywem Matki Bożej współdźwigającej krzyż w architektonicznej przestrzeni dwunawowej fary w Bolkowie

Aleksander Jankowski


Bydgoszcz, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-7806-1845

Abstrakt

Odkryte ostatnio w kościele pw. św. Jadwigi w Bolkowie gotyckie malowidła ścienne i średniowieczne detale architektoniczne ukazały w nowym świetle wczesne dzieje architektury świątyni. Dowiodły, że kościół przebudowano w 3. ćwierci XIV w. na dwunawową halę, a nie – jak zakładano – na założenie trójnawowe.  Wśród reliktów gotyckich malowideł z kilku faz historycznych przetrwało wyobrażenie będące najstarszą w malarstwie polskim obrazową wykładnią idei compassio Mariae. Jest to wyjątkowo rzadki motyw Drogi na Golgotę z Matką Bożą współdźwigającą krzyż. Malowidło z ok. 1360 r. wykazuje warsztatowe i ikonograficzne związki ze sceną Droga na Golgotę cyklu pasyjnego z ok. 1350 r. w  kaplicy św. Leonarda w Landschlacht (Altnau) nad Jeziorem Bodeńskim.



Adamski, Jakub. Gotycka architektura sakralna na Śląsku w latach 1200-1420. Główne kierunki rozwoju. Kraków : Towarzystwo Naukowe Societas Vistulana, 2017.
  Google Scholar

Burkhard, Wolf-Dieter. Die St. Leonhardskapelle in Landschlacht und ihre gotischen Wandmalereien. Landschlacht : Verlag Landschlachter Schriften, 1996.
  Google Scholar

Codex Diplomaticus Silesiae, t. 7: Regesten zur schlesischen Geschichte, cz. 3: Bis zum Jahre 1300, redakcja Colmar GRÜNHAGEN. Breslau : Josef Max & Comp, 1886.
  Google Scholar

Czerner, Olgierd. i Jerzy Rozpędowski, Bolków i Świny, seria: Śląsk w Zabytkach Sztuki, redakcja Tadeusz Broniewski, Mieczysław Zlat. Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1960.
  Google Scholar

Dobrzeniecki, Tadeusz. „Gotycki obraz z Olbierzowic (zagadnienia ikonografii i stylu).” Biuletyn Historii Sztuki 31, nr 1 (1969): 41-60.
  Google Scholar

Dobrzeniecki, Tadeusz. „Średniowieczne źródła Piety.” W Treści dzieła sztuki. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki Gdańsk 1966, redakcja Maria Witwińska, 11-31. Warszawa : Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1969.
  Google Scholar

Eysymontt, Rafał. Kod genetyczny miasta. Średniowieczne miasta lokacyjne Dolnego Śląska na tle urbanistyki europejskiej. Wrocław : Wydawnictwo Via Nova; Marburg : Herder-Institut, 2009.
  Google Scholar

Gantner, Joseph. Kunstgeschichte der Schweiz, t. 2: Die gotische Kunst. Freuenfeld : Huber Verlag, 1947.
  Google Scholar

Ganz, Paul. Geschichte der Kunst in der Schweiz von den Anfängen bis zur Mitte des 17.Jahrhunderts. Basel-Stuttgart : Schwabe, 1960.
  Google Scholar

Greisenegger, Wolfgang. „Ecclesia und Synagoge.” W Lexikon der christlichen Ikonographie, redakcja Engelbert Kirschbaum, t. 1, 569-578. Rom-Freiburg : Herder, 1968.
  Google Scholar

Grzybkowski, Andrzej. „Centralne gotyckie jednonawowe kościoły krzyżowe w Polsce.” W Id. Między formą a znaczeniem. Studia z ikonografii architektury i rzeźby gotyckiej. 7-38. Warszawa : Wydawnictwo DiG, 1997.
  Google Scholar

Guldan, Ernst. Eva und Maria. Eine Antithese als Bildmotiv. Graz-Köln : Hermann Böhlaus nachf., 1966.
  Google Scholar

Jankowski, Aleksander. Średniowieczne malarstwo ścienne na Śląsku u progu reformacji. Ikonografia-Funkcje-Styl. Bydgoszcz : Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, 2005.
  Google Scholar

Jankowski, Aleksander. „Średniowieczne metamorfozy architektury i malarskiego wystroju kościoła św. Jadwigi w Bolkowie.” W Procesy przemian w sztuce średniowiecznej. Przełom-Regres-Innowacja-Tradycja. Studia z historii sztuki, redakcja Rafał Eysymontt, Romuald Kaczmarek, 193-207. Warszawa : Stowarzyszenie Historyków Sztuki, 2014.
  Google Scholar

Kalinowski, Lech. „Geneza Piety średniowiecznej.” Prace Komisji Historii Sztuki 10 (1953): 153-260.
  Google Scholar

Karłowska-Kamzowa, Alicja. „Gotyckie malarstwo ścienne na Śląsku.” Roczniki Sztuki Śląskiej III (1965): 27-94.
  Google Scholar

Karłowska-Kamzowa, Alicja. Sztuka Piastów śląskich w średniowieczu. Warszawa-Wrocław : Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Oddział we Wrocławiu, 1991.
  Google Scholar

Kostowski, Jakub. „Sztuka śląska wobec husytyzmu. Późnogotyckie świadectwa malarskie.” Artium Quaestiones 5 (1991): 29-58.
  Google Scholar

Kostowski, Jakub. „Sztuka późnego gotyku wobec husytyzmu. Zarys problematyki.” W Wrocław w Czechach – Czesi we Wrocławiu. Literatura-Język-Kultura, redakcja Zofia Tarajło-Lipowska, Jarosław Malicki, 221-232. Wrocław : Oficyna Wydawnicza Atut - Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, 2003.
  Google Scholar

Kozaczewski, Tadeusz. i Helena Kozaczewska-Gołasz. Portale trzynastowiecznej architektury na Śląsku. Wrocław : Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2009.
  Google Scholar

Leisi, Ernst. „Die St. Leonhardskapelle in Landschlacht.” Thurgauer Jahrbuch 19 (1943): 18-21.
  Google Scholar

Looveren, L.H.D. van. „Speculum Humanae Salvationis.” W Lexikon der christlichen Ikonographie, redakcja Engelbert Kirschbaum, t. 4, 182-185. Rom-Freiburg : Herder, 1972.
  Google Scholar

Lutsch, Hans. Verzeichnis der Kunstdenkmäler der Provinz Schlesien, t. 3: Der Reg.-Bezirk Liegnitz. Breslau : Verlag von Wilh. Gottl. Korn., 1891.
  Google Scholar

Michler, Jürgen. Gotische Wandmalerei am Bodensee. Friedrichshafen: Robert Gessler Verlag, 1992.
  Google Scholar

Panofsky, Erwin. Early Netherlandish Painting. Its Origins and Character, vol. 2. Cambridge-Massachusetts : Harvard University Press, 1953.
  Google Scholar

Probst, Rita. „Der mittelalterliche Wohnturm zu Boberröhrsdorf bei Hirschberg und seine Wandmalerei, ein schlesischiser Kulturdenkmal.” Altschlesische Blätter 11, nr 3-4 (1936): 106-112.
  Google Scholar

Probst, Rita. „Zur Instandsetzung des Wohnturmes in Boberröhrsdorf und seine mittelalterlichen Wandgemälde.” Deutsche Kunst und Denkmalpflege 4 (1940/1941): 90-104.
  Google Scholar

Roux, Brigitte. Mondes en miniatures. L’iconographie du „Livre du Trèsor” de Brunetto Latini. Geneve : 2009.
  Google Scholar

Rupp, Horst F. „Hohe Kunst und Judenhass – Ein neuer Blick auf alte Bilder. Der Passionszyklus des Waltensburger Meisters.” Zeitschrift für Schweizerische Archäologie und Kunstgeschichte 71, z. 2/3 (2014): 161–186.
  Google Scholar

Silber, Evelyn. „The Reconstructed Toledo Speculum Humanae Salvationis. The Italian Connection in the Early Fourteenth Century”, Journal of the Warburg and Courtauld Institutes, 43 (1980): 32-51.
DOI: https://doi.org/10.2307/751187   Google Scholar

Simson, Otto G. von. „Compassio and Co-redemptio in Roger van der Weyden’s «Descent from the Cross».” The Art Bulletin 25, nr 1 (1953): 9-16.
DOI: https://doi.org/10.1080/00043079.1953.11408151   Google Scholar

Smeyers, Maurits. Flemish Miniatures from the 8th to the mid-16th Century: the Medieval World on Parchment, Louven : Davidsfonds, 1999.
  Google Scholar

Speich, Klaus. i Hans R. Schlapfer. Kirchen und Klöster der Schweiz. Zürich : Ex Libris, 1978.
  Google Scholar

Stulin, Stanisław. i Andrzej Włodarek, „Bolków. Kościół par. pw. Św. Jadwigi.” W Architektura gotycka w Polsce, redakcja Teresa Mroczko, Marian Arszyński, cz. 2: Katalog zabytków, redakcja Andrzej Włodarek, 32-33. Warszawa : Instytut Sztuki PAN, 1995.
  Google Scholar

Św. Ambroży. „Na obłóczyny dziewicy – wykład o wieczystym dziewictwie Najświętszej Maryi.” W Teksty o Matce Bożej 2. Ojcowie Kościoła łacińscy, tłum. Wacław Eborowicz, Wojciech Kania, 43-68. Niepokalanów : Wydawnictwo Ojców Franciszkanów, 1981.
  Google Scholar

Wirth, Karl-August. „Auf den Spuren einer frühen Heilsspiegel-Handschrift vom Oberrhein”, Jahrbuch des Zentralinstitutsfür Kunstgeschichte 1 (1985): 115-204.
  Google Scholar

Witkowski, Jacek. „Cykl Lancelota z Jeziora w siedlęcińskiej wieży mieszkalnej.” Sprawozdania Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk o Sztuce 102 (1986): 42–48.
  Google Scholar

Witkowski, Jacek. Szlachetna a wielce żałosna opowieść o Panu Lancelocie z Jeziora. Dekoracja malarska wielkiej sali wieży mieszkalnej w Siedlęcinie, seria: Acta Univeristatis Wratislaviensis, Historia Sztuki, t. 15, reakcja Zofia Ostrowska-Kębłowska, Jan Wrabec. Wrocław : Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2001.
  Google Scholar

Zabytki sztuki w Polsce – Śląsk. Warszawa : Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków; Marburg : Herder-Institut, 2006.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2021-09-30

Cited By / Share

Jankowski, A. (2021). Czternastowieczny fresk z motywem Matki Bożej współdźwigającej krzyż w architektonicznej przestrzeni dwunawowej fary w Bolkowie. Biuletyn Historii Sztuki, 83(3), 455–473. https://doi.org/10.36744/bhs.1054

Autorzy

Aleksander Jankowski 

Bydgoszcz, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego Polska
https://orcid.org/0000-0002-7806-1845

Statystyki

Abstract views: 291
PDF downloads: 267


Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.

Od numeru 1/2019 do 4/2022 stosowaliśmy licencję  CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.