Czternastowieczny fresk z motywem Matki Bożej współdźwigającej krzyż w architektonicznej przestrzeni dwunawowej fary w Bolkowie
Aleksander Jankowski
Bydgoszcz, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-7806-1845
Abstrakt
Odkryte ostatnio w kościele pw. św. Jadwigi w Bolkowie gotyckie malowidła ścienne i średniowieczne detale architektoniczne ukazały w nowym świetle wczesne dzieje architektury świątyni. Dowiodły, że kościół przebudowano w 3. ćwierci XIV w. na dwunawową halę, a nie – jak zakładano – na założenie trójnawowe. Wśród reliktów gotyckich malowideł z kilku faz historycznych przetrwało wyobrażenie będące najstarszą w malarstwie polskim obrazową wykładnią idei compassio Mariae. Jest to wyjątkowo rzadki motyw Drogi na Golgotę z Matką Bożą współdźwigającą krzyż. Malowidło z ok. 1360 r. wykazuje warsztatowe i ikonograficzne związki ze sceną Droga na Golgotę cyklu pasyjnego z ok. 1350 r. w kaplicy św. Leonarda w Landschlacht (Altnau) nad Jeziorem Bodeńskim.
Bibliografia
Adamski, Jakub. Gotycka architektura sakralna na Śląsku w latach 1200-1420. Główne kierunki rozwoju. Kraków : Towarzystwo Naukowe Societas Vistulana, 2017.
Google Scholar
Burkhard, Wolf-Dieter. Die St. Leonhardskapelle in Landschlacht und ihre gotischen Wandmalereien. Landschlacht : Verlag Landschlachter Schriften, 1996.
Google Scholar
Codex Diplomaticus Silesiae, t. 7: Regesten zur schlesischen Geschichte, cz. 3: Bis zum Jahre 1300, redakcja Colmar GRÜNHAGEN. Breslau : Josef Max & Comp, 1886.
Google Scholar
Czerner, Olgierd. i Jerzy Rozpędowski, Bolków i Świny, seria: Śląsk w Zabytkach Sztuki, redakcja Tadeusz Broniewski, Mieczysław Zlat. Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1960.
Google Scholar
Dobrzeniecki, Tadeusz. „Gotycki obraz z Olbierzowic (zagadnienia ikonografii i stylu).” Biuletyn Historii Sztuki 31, nr 1 (1969): 41-60.
Google Scholar
Dobrzeniecki, Tadeusz. „Średniowieczne źródła Piety.” W Treści dzieła sztuki. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki Gdańsk 1966, redakcja Maria Witwińska, 11-31. Warszawa : Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1969.
Google Scholar
Eysymontt, Rafał. Kod genetyczny miasta. Średniowieczne miasta lokacyjne Dolnego Śląska na tle urbanistyki europejskiej. Wrocław : Wydawnictwo Via Nova; Marburg : Herder-Institut, 2009.
Google Scholar
Gantner, Joseph. Kunstgeschichte der Schweiz, t. 2: Die gotische Kunst. Freuenfeld : Huber Verlag, 1947.
Google Scholar
Ganz, Paul. Geschichte der Kunst in der Schweiz von den Anfängen bis zur Mitte des 17.Jahrhunderts. Basel-Stuttgart : Schwabe, 1960.
Google Scholar
Greisenegger, Wolfgang. „Ecclesia und Synagoge.” W Lexikon der christlichen Ikonographie, redakcja Engelbert Kirschbaum, t. 1, 569-578. Rom-Freiburg : Herder, 1968.
Google Scholar
Grzybkowski, Andrzej. „Centralne gotyckie jednonawowe kościoły krzyżowe w Polsce.” W Id. Między formą a znaczeniem. Studia z ikonografii architektury i rzeźby gotyckiej. 7-38. Warszawa : Wydawnictwo DiG, 1997.
Google Scholar
Guldan, Ernst. Eva und Maria. Eine Antithese als Bildmotiv. Graz-Köln : Hermann Böhlaus nachf., 1966.
Google Scholar
Jankowski, Aleksander. Średniowieczne malarstwo ścienne na Śląsku u progu reformacji. Ikonografia-Funkcje-Styl. Bydgoszcz : Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, 2005.
Google Scholar
Jankowski, Aleksander. „Średniowieczne metamorfozy architektury i malarskiego wystroju kościoła św. Jadwigi w Bolkowie.” W Procesy przemian w sztuce średniowiecznej. Przełom-Regres-Innowacja-Tradycja. Studia z historii sztuki, redakcja Rafał Eysymontt, Romuald Kaczmarek, 193-207. Warszawa : Stowarzyszenie Historyków Sztuki, 2014.
Google Scholar
Kalinowski, Lech. „Geneza Piety średniowiecznej.” Prace Komisji Historii Sztuki 10 (1953): 153-260.
Google Scholar
Karłowska-Kamzowa, Alicja. „Gotyckie malarstwo ścienne na Śląsku.” Roczniki Sztuki Śląskiej III (1965): 27-94.
Google Scholar
Karłowska-Kamzowa, Alicja. Sztuka Piastów śląskich w średniowieczu. Warszawa-Wrocław : Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Oddział we Wrocławiu, 1991.
Google Scholar
Kostowski, Jakub. „Sztuka śląska wobec husytyzmu. Późnogotyckie świadectwa malarskie.” Artium Quaestiones 5 (1991): 29-58.
Google Scholar
Kostowski, Jakub. „Sztuka późnego gotyku wobec husytyzmu. Zarys problematyki.” W Wrocław w Czechach – Czesi we Wrocławiu. Literatura-Język-Kultura, redakcja Zofia Tarajło-Lipowska, Jarosław Malicki, 221-232. Wrocław : Oficyna Wydawnicza Atut - Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, 2003.
Google Scholar
Kozaczewski, Tadeusz. i Helena Kozaczewska-Gołasz. Portale trzynastowiecznej architektury na Śląsku. Wrocław : Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2009.
Google Scholar
Leisi, Ernst. „Die St. Leonhardskapelle in Landschlacht.” Thurgauer Jahrbuch 19 (1943): 18-21.
Google Scholar
Looveren, L.H.D. van. „Speculum Humanae Salvationis.” W Lexikon der christlichen Ikonographie, redakcja Engelbert Kirschbaum, t. 4, 182-185. Rom-Freiburg : Herder, 1972.
Google Scholar
Lutsch, Hans. Verzeichnis der Kunstdenkmäler der Provinz Schlesien, t. 3: Der Reg.-Bezirk Liegnitz. Breslau : Verlag von Wilh. Gottl. Korn., 1891.
Google Scholar
Michler, Jürgen. Gotische Wandmalerei am Bodensee. Friedrichshafen: Robert Gessler Verlag, 1992.
Google Scholar
Panofsky, Erwin. Early Netherlandish Painting. Its Origins and Character, vol. 2. Cambridge-Massachusetts : Harvard University Press, 1953.
Google Scholar
Probst, Rita. „Der mittelalterliche Wohnturm zu Boberröhrsdorf bei Hirschberg und seine Wandmalerei, ein schlesischiser Kulturdenkmal.” Altschlesische Blätter 11, nr 3-4 (1936): 106-112.
Google Scholar
Probst, Rita. „Zur Instandsetzung des Wohnturmes in Boberröhrsdorf und seine mittelalterlichen Wandgemälde.” Deutsche Kunst und Denkmalpflege 4 (1940/1941): 90-104.
Google Scholar
Roux, Brigitte. Mondes en miniatures. L’iconographie du „Livre du Trèsor” de Brunetto Latini. Geneve : 2009.
Google Scholar
Rupp, Horst F. „Hohe Kunst und Judenhass – Ein neuer Blick auf alte Bilder. Der Passionszyklus des Waltensburger Meisters.” Zeitschrift für Schweizerische Archäologie und Kunstgeschichte 71, z. 2/3 (2014): 161–186.
Google Scholar
Silber, Evelyn. „The Reconstructed Toledo Speculum Humanae Salvationis. The Italian Connection in the Early Fourteenth Century”, Journal of the Warburg and Courtauld Institutes, 43 (1980): 32-51.
DOI: https://doi.org/10.2307/751187
Google Scholar
Simson, Otto G. von. „Compassio and Co-redemptio in Roger van der Weyden’s «Descent from the Cross».” The Art Bulletin 25, nr 1 (1953): 9-16.
DOI: https://doi.org/10.1080/00043079.1953.11408151
Google Scholar
Smeyers, Maurits. Flemish Miniatures from the 8th to the mid-16th Century: the Medieval World on Parchment, Louven : Davidsfonds, 1999.
Google Scholar
Speich, Klaus. i Hans R. Schlapfer. Kirchen und Klöster der Schweiz. Zürich : Ex Libris, 1978.
Google Scholar
Stulin, Stanisław. i Andrzej Włodarek, „Bolków. Kościół par. pw. Św. Jadwigi.” W Architektura gotycka w Polsce, redakcja Teresa Mroczko, Marian Arszyński, cz. 2: Katalog zabytków, redakcja Andrzej Włodarek, 32-33. Warszawa : Instytut Sztuki PAN, 1995.
Google Scholar
Św. Ambroży. „Na obłóczyny dziewicy – wykład o wieczystym dziewictwie Najświętszej Maryi.” W Teksty o Matce Bożej 2. Ojcowie Kościoła łacińscy, tłum. Wacław Eborowicz, Wojciech Kania, 43-68. Niepokalanów : Wydawnictwo Ojców Franciszkanów, 1981.
Google Scholar
Wirth, Karl-August. „Auf den Spuren einer frühen Heilsspiegel-Handschrift vom Oberrhein”, Jahrbuch des Zentralinstitutsfür Kunstgeschichte 1 (1985): 115-204.
Google Scholar
Witkowski, Jacek. „Cykl Lancelota z Jeziora w siedlęcińskiej wieży mieszkalnej.” Sprawozdania Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk o Sztuce 102 (1986): 42–48.
Google Scholar
Witkowski, Jacek. Szlachetna a wielce żałosna opowieść o Panu Lancelocie z Jeziora. Dekoracja malarska wielkiej sali wieży mieszkalnej w Siedlęcinie, seria: Acta Univeristatis Wratislaviensis, Historia Sztuki, t. 15, reakcja Zofia Ostrowska-Kębłowska, Jan Wrabec. Wrocław : Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2001.
Google Scholar
Zabytki sztuki w Polsce – Śląsk. Warszawa : Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków; Marburg : Herder-Institut, 2006.
Google Scholar
Autorzy
Aleksander JankowskiBydgoszcz, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego Polska
https://orcid.org/0000-0002-7806-1845
Statystyki
Abstract views: 280PDF downloads: 266
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Inne teksty tego samego autora
- Aleksander Jankowski, „Słupogłowy kościoła Opatrzności” i inne fantazmaty mitologii rodu Skórzewskich wpisane w architekturę pałacu w Lubostroniu , Biuletyn Historii Sztuki: Tom 82 Nr 2 (2020): numer zwykły
- Aleksander Jankowski, Quasi-przysłupowy kościół w Brodach Poznańskich w świetle XVII- i XVIII-wiecznych źródeł pisanych. Przyczynek do badań dawnych praktyk ciesielskich , Biuletyn Historii Sztuki: Tom 86 Nr 1 (2024)