Muzyczna wizja Wiecznego Miasta

Marcin Trzęsiok

Abstrakt

Tryptyk rzymski Ottorina Respighiego (1879-1936) jest muzyczną wizją Wiecznego Miasta: każdy z wchodzących w jego skład poematów symfonicznych – Fontanny rzymskie (1916), Pinie rzymskie (1924) i Uroczystości rzymskie (1928) – zawiera cztery części-obrazy, sugestywnie opisane w komentarzu autorskim zamieszczonym w partyturze. Przedmiotem muzycznej medytacji są nie tylko zabytki i widoki Rzymu, ale także jego historia (w tym epizody starożytne i średniowieczne) oraz folklor miejski. Ta olśniewająca wizja muzyczna, cechująca się mistrzostwem instrumentacji, splata się z dylematami epoki Respighiego. Kompozytor ten należy to tzw. generazione d’ottanta, czyli formacji kompozytorów, którzy dążyli do odrodzenia włoskiej muzyki instrumentalnej, a tym samym przeciwstawiali się degeneracji, która ich zdaniem dotknęła muzykę europejską pod wpływem ekspresywnego subiektywizmu muzyki niemieckiej. Rola, jaką przypisywali Włochom, była w kilku aspektach zbieżna z ideami faszystowskimi. Ocena rzeczywistego zaangażowania ideowego Respighiego pozostaje jednak problemem otwartym – jego postawa estetyczna wykrystalizowała się przed rokiem 1922, a kompozytor nie zajmował stanowiska w kwestiach politycznych.