Rzeźby unoszące się w przestrzeni

Janusz Zagrodzki

Abstrakt

Znaczenie twórczości Katarzyny Kobro (1898–1951) staje się w pełni czytelne, gdy jako główny przekaz autorski przyjmiemy precyzyjną analizę struktury jej nielicznych rzeźb, w których zawsze najważniejszą rolę odgrywało zespolenie z przestrzenią. Dążąc do wyrażenia wewnętrznej harmonii kształtów, Kobro przywołała doktrynę pitagorejską, według której liczby proste i ich wzajemne zależności zawarte są w strukturze żywych organizmów, a najbardziej naturalną proporcją jest „złoty podział”. Wybrała relację 5:8, która stanowiła nienaruszalną zasadę komponowania dzieł. Każda z rzeźb była przygotowana do swobodnego oddziaływania na przestrzeń. Zaproponowany przez Kobro model kondensacji formy, zawarty w obszarze sześcianu czy prostopadłościanu, którego wszystkie elementy były płytami koloru, mógł być umieszczany w dowolnym układzie: w pionie, poziomie lub bokiem. Rzeźby Kobro przeciwstawiały się tendencji przekształcania ich w stacjonarne kompozycje architektoniczne, dążyły do podporządkowania sobie otwartej przestrzeni. Dla pełnego oddziaływania Kompozycji przestrzennych Kobro idealnym rozwiązaniem byłby stan nieważkości, który pozwoliłby ostatecznie stworzyć odpowiednie warunki dla kreowania sztuki napowietrznej „fuzji muzyki i rzeźby”, „całkowicie nowej – Sztuki Kosmicznej”.