Konstruktywizm w warszawskich salonach automobilowych. Artyści Bloku wobec motoryzacji i problemów kultury robotniczej (1924–1925)

Przemysław Strożek

doi:10.36744/bhs.2599

Konstruktywizm w warszawskich salonach automobilowych. Artyści Bloku wobec motoryzacji i problemów kultury robotniczej (1924–1925)

artykuł recenzowany

Przemysław Strożek

przemyslaw.strozek@ispan.pl
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-6473-7894

DOI: https://doi.org/10.36744/bhs.2599

Abstrakt

Wystawy Henryka Berlewiego w salonie automobilowym Austro-Daimler oraz grupy Blok w salonie automobilowym Laurin & Klement były pierwszymi manifestacjami konstruktywizmu w Warszawie. Oba pokazy zostały otwarte w marcu 1924 r. i gloryfikowały niedoścignione dzieło kolektywnej organizacji pracy, jakim był samochód. Niniejszy artykuł analizuje znaczenie działań artystycznych warszawskich konstruktywistów wobec zagadnień budowy i produkcji samochodów w kontekście lokalnym i międzynarodowym. Ich wczesne postulaty i eksperymenty w większym stopniu były zorientowane na kwestie produkcji maszyn niż na radykalne przemiany społeczne i rewolucyjne dążenia walczącego proletariatu. Oparcie twórczości na racjonalnym podziale pracy ukazywało niespójne postrzeganie roli artysty wewnątrz grupy Blok zarówno jako twórcy-inżyniera, jak i wytwórcy-robotnika. Wnioski z przeprowadzonej analizy ukazują dzieje Bloku wiodące od fascynacji kwestiami metodycznej organizacji pracy do organizacji przestrzeni dla rezultatów tej pracy.

Słowa kluczowe:

Blok Kubistów, Suprematystów i Konstruktywistów, „Blok. Czasopismo awangardy artystycznej”, wystawy, konstruktywizm, awangarda, automobilizm, puryzm, architektura

Bibliografia

Czekalski, Stanisław. „Międzynarodówka Salonów Automobilowych i hagiografia rewolucji. Mieczysław Szczuka na rozdrożach nowej sztuki”. Artium Quaestiones 9 (1998): 75–109.
Google Scholar

G. Material zur elementaren Gestaltung. Redakcja Marion von Hofacker. München: Der Kern Verlag, 1986.
Google Scholar

Gärtner, Ulrike. „«Es kommt der neue Ingenieur!». Zum Selbstverständnis des Künstler-Ingenieurs Werner Graeff”. W: K. I. Konstruktivistische international schöpferische Arbeitsgemeinschaft. 1922–1927. Utopien für eine europäische Kultur, redakcja Bernd Finkeldey et al., 129–132. Düsseldorf: Kunstsammlung Nordhein-Westfallen, 1992.
Google Scholar

Kossakowska, Maria. Teoria awangardy francuskiej. Puryzm i jego twórcy. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN, 1980.
Google Scholar

Rudziński, Piotr. „Awangardowa twórczość Henryka Berlewiego w latach 1922–1925”. Biuletyn Historii Sztuki 39, nr 1 (1977): 205–219.
Google Scholar

Sosnowska, Joanna M. „Dlaczego w Paryżu nie było awangardy?”. W: Wystawa paryska 1925. Materiały z sesji naukowej Instytutu Sztuki PAN, Warszawa, 16–17 listopada 2005 roku, redakcja Joanna M. Sosnowska, 121–127. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2007.
Google Scholar

Stern, Anatol, i Mieczysław Berman. Mieczysław Szczuka. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1965.
Google Scholar

Turowski, Andrzej. Budowniczowie świata. Z dziejów radykalnego modernizmu w sztuce polskiej. Kraków: Universitas, 2000.
Google Scholar

Turowski, Andrzej. Konstruktywizm polski. Próba rekonstrukcji nurtu (1921–1934). Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN, 1981.
Google Scholar

Vere, Bernard. Sport and Modernism in the Visual Arts in Europe, c. 1909–39. Manchester: Manchester University Press, 2018.
DOI: https://doi.org/10.7228/manchester/9781784992507.001.0001 Google Scholar

Wenderski, Michał. Cultural Mobility in the Interwar Avant-Garde Network. Poland, Belgium, Netherlands. London–New York: Routledg
Google Scholar

Pobierz

Opublikowane

2024-10-11

Cited By / Share

Strożek, P. (2024). Konstruktywizm w warszawskich salonach automobilowych. Artyści Bloku wobec motoryzacji i problemów kultury robotniczej (1924–1925). Biuletyn Historii Sztuki, 86(3), 33–56. https://doi.org/10.36744/bhs.2599

Autorzy

Przemysław Strożek
przemyslaw.strozek@ispan.pl
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0001-6473-7894

Dr hab. Przemysław Strożek – pracownik naukowy w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk oraz w kurator Archiv der Avantgarden w Dreźnie. Jest autorem wielu wystaw, książek i tekstów akademickich o historii awangardy. Redaktor pisma „Journal of Avant-Garde Studies” (Brill) oraz autor książki Picturing the Workers’ Olympics and the Spartakiads. Modernist and AvantGarde Engagement with Sport in Central Europe and the USSR (Routledge, 2022). Wraz z Sarą Lagnaoui był współkuratorem wystawy Ahmed Cherkaoui w Warszawie. Polskomarokańskie relacje artystyczne w latach 1955–1980 w Zachęcie – Narodowej Galerii Sztuki (2020).