Inwentarz marmurów z krakowskiego warsztatu Sebastiana Sali z 1653 r. Kilka uwag na temat biografii rzeźbiarza i jego ostatnich zamówień
Piotr Józef Janowski
piotr.jozef.janowski@gmail.comKraków, Wydział Historii i Dziedzictwa Kulturowego, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-2327-996X
Abstrakt
Na podstawie nieznanego dotąd inwentarza marmurów znajdujących się w warsztacie rzeźbiarskim Sebastiana Sali oraz dodatkowych źródeł uzupełniono wiedzę na temat jego biografii i działalności artystycznej. Wskazano lokalizację mieszczącej się w północno-zachodnim międzymurzu przy bramie Sławkowskiej w Krakowie pracowni mistrza oraz omówiono profil jej działalności. Artyście przypisano zespół czarno-marmurowych portali z kościoła kolegiackiego pw. św. Józefa w Klimontowie oraz wczesnobarokowy portal z kościoła katedralnego pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Sandomierzu. Ponadto wskazano, że niedługo przed śmiercią Sebastiana Sala realizował zamówienie dla prymasa Marcina Łubieńskiego, najprawdopodobniej na wykonanie jego nagrobka do katedry w Gnieźnie. Potwierdzono także przyjęcie przez artystę zlecenia od marszałka koronnego Stefana Korycińskiego, które można wiązać z ostatecznie niezrealizowanym projektem dekoracji rzeźbiarskiej kaplicy przy kościele pw. św. Szczepana w Krakowie.
Słowa kluczowe:
Inwentarz, czarne „marmury”, warsztat rzeźbiarski, Sebastian Sala, Maciej Łubieński, Stefan Koryciński, Kraków, Gniezno, Klimontów, SandomierzBibliografia
Bibliografia:
Google Scholar
Banach, Jerzy. Dawne widoki Krakowa. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1983.
Google Scholar
Banach Andrzej K. „Lipnicki Olbracht”. W Polski słownik biograficzny, t. 17, redakcja Emanuel Rostworowski, 408–409. Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum, 1972.
Google Scholar
Bieniarzówna, Janina. “Piancy Bartłomiej.” W Polski słownik biograficzny, t. 25, redakcja Emanuel Rostworowski, 769. Wrocław: Ossolineum, 1980.
Google Scholar
Chmiel, Adam. Domy krakowskie: ulica Sławkowska. Cz. 2, (Liczby or. parzyste 2–32), Kraków: Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, 1932.
Google Scholar
Czapliński, Władysław. “Ossoliński Jerzy.” W Polski słownik biograficzny, t. 24, redakcja Emanuel Rostworowski, 403–410. Wrocław: Ossolineum, 1979.
Google Scholar
Czyżewski, Krzysztof. “Barokizacja czy modernizacja? Przemiany katedry krakowskiej po Soborze Trydenckim.” W Barok i barokizacja. Materiały sesji Oddziału Krakowskiego Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Kraków 3–4 XII 2004, redakcja Katarzyna Brzezina, Joanna Wolańska, 39–74. Kraków: Wydawnictwo Universitas, 2007.
Google Scholar
Détshy, Mihály. “Nagrobki Rakoczych w Gyulafehérvár (Alba Iulia) zamówione w Krakowie w połowie XVII wieku.” Biuletyn Historii Sztuki 50, nr 1–2 (1988): 26–30.
Google Scholar
Dettloff, Szczęsny. “Dwie konfesje św. Wojciecha w katedrze gnieźnieńskiej.” W Święty Wojciech 997–1947, redakcja Zbigniew Biernacki, 255–292. Gniezno: Wydawnictwo Kurii Metropolitalnej w Gnieźnie, 1947.
Google Scholar
Janowski, Piotr Józef. “From Lugano to Krakow: The Career of Giovanni Battista Trevano as a Royal Architect at the Vasa Court in the Polish-Lithuanian Commonwealth.”, Arts 11, no 3: 56 (2022). https://doi.org/10.3390/arts11030056
DOI: https://doi.org/10.3390/arts11030056
Google Scholar
Janowski, Piotr Józef. “Inwentarz pośmiertny ruchomości architekta królewskiego Jana Trevana z roku 1642.” Rocznik Krakowski 87 (2021): 101–117. 10.36123/RK.2021.87.05
Google Scholar
Janowski, Piotr Józef. “Nieznane fakty z życia i działalności artystycznej rzeźbiarza Sebastiana Sali w kontekście inwentarza pośmiertnego z 1652 r.” Klio – Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym 56, nr 4 (2020): 17–40. https://doi.org/10.12775/KLIO.2020.059
DOI: https://doi.org/10.12775/KLIO.2020.059
Google Scholar
Janowski, Piotr Józef. “Rezydencja królewska w Łobzowie w epoce Wazów 1587–1668.” W Residentiae tempore belli et pacis. Materiały do badań i ochrony założeń rezydencjonalnych i obronnych, redakcja Piotr Lasek, Piotr Sypczuk, 53–76. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2019.
Google Scholar
Karpowicz, Mariusz. Artyści włosko-szwajcarscy w Polsce I połowy XVII wieku. Warszawa: Wydawnictwo Sióstr Loretanek, 2013.
Google Scholar
Katalog zabytków sztuki w Polsce t. 3: Województwo kieleckie, z. 11: Powiat sandomierski, redakcja Jerzy Zygmunt Łoziński, Barbara Wolf, Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1962.
Google Scholar
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 4: Miasto Kraków, cz. 11: Śródmieście: ulica Sławkowska, opracowanie Paweł Dettloff, Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2012.
Google Scholar
Kieszkowski, Witold. “Zamek królewski w Łobzowie.” Biuletyn Historii Sztuki 4, nr 1 (1935): 6–25.
Google Scholar
Kopania, Izabela. “Sala Sebastian.” W Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. Malarze, rzeźbiarze, graficy, t. 10, redakcja Urszula Makowska, 34–38. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2016.
Google Scholar
Krzyżanowski, Lech. “Nagrobek abpa Macieja Łubieńskiego.” W Katedra Gnieźnieńska, redakcja Aleksandra Świechowska, t. 1, 227–228. Poznań-Warszawa-Lublin: Księgarnia św. Wojciecha, 1970.
Google Scholar
Krzyżanowski, Lech. “Portale kaplicy Łubieńskich.” W Katedra Gnieźnieńska, redakcja Aleksandra Świechowska, t. 1, 307–308. Poznań-Warszawa-Lublin: Księgarnia św. Wojciecha, 1970.
Google Scholar
Krzyżanowski, Lech. “Portale w arkadach prezbiterium.” W Katedra Gnieźnieńska, redakcja Aleksandra Świechowska, t. 1, 308–309. Poznań-Warszawa-Lublin: Księgarnia św. Wojciecha, 1970.
Google Scholar
Krzyżanowski, Lech. “Tablica fundacyjna kaplicy Łubieńskich.” W Katedra Gnieźnieńska, redakcja Aleksandra Świechowska, t. 1, 257–258. Poznań-Warszawa-Lublin: Księgarnia św. Wojciecha, 1970.
Google Scholar
Kuczman, Kazimierz. “Sala Sebastian.” W Polski słownik biograficzny, t. 34, redakcja Henryk Markiewicz, 351–352. Wrocław: Ossolineum, 1992–1993.
Google Scholar
Kurzej, Michał. Siedemnastowieczne sztukaterie w Małopolsce. Kraków: DodoEditor i Michał Kurzej, 2012.
Google Scholar
Mączyński, Ryszard. Nowożytne konfesje polskie. Artystyczne formy gloryfikacji grobów świętych i błogosławionych w dawnej Rzeczypospolitej. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2003.
Google Scholar
Mikocka-Rachuba, Katarzyna. “Carbonari Girolamo.” W Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. Uzupełnienia i sprostowania do tomów I–VI, redakcja Małgorzata Biernacka, 41. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2003.
Google Scholar
Mikocka-Rachuba, Katarzyna. “Drumla Wojciech.” W Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. Uzupełnienia i sprostowania do tomów I–VI, redakcja Małgorzata Biernacka, 68. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 2003.
Google Scholar
Mikocka-Rachuba, Katarzyna. “Mucini Franciszek.” W Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. Uzupełnienia i sprostowania do tomów I–VI, redakcja Małgorzata Biernacka, 182. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 2003.
Google Scholar
Oboza, Artur. “Adam Nagoth młodszy.” W Poczet sołtysów, wójtów, burmistrzów i prezydentów miasta Krakowa (1228–2010), redakcja Bogdan Kasprzyk, 587. Kraków: Urząd Miasta Krakowa 2010.
Google Scholar
Oszczanowski, Paweł. “Nagrobek Georga III von Oppersdorff w kościele parafialnym pw. św. Bartłomieja w Głogówku – próba nowego spojrzenia.” W W blasku Luksemburgów, Habsburgów i Wazów. Studia nad mecenatem artystycznym panów Głogówka w XIV–XVIII wieku, redakcja Paweł Oszczanowski, 99–149. Głogówek–Wrocław: Muzeum Regionalne, Instytut Historii Sztuki UWr., 2008.
Google Scholar
Paszenda, Jerzy. Budowle jezuickie w Polsce. t. 3, Kraków: Wydawnictwo WAM, Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna „Ignatianum”, 2006.
Google Scholar
Przyboś, Adam. “Koryciński Stefan.” W Polski słownik biograficzny, t. 14, redakcja Emanuel Rostworowski, 131–133. Wrocław: Ossolineum, 1968–1969.
Google Scholar
Rączka, Jan Władysław. “Królewska rezydencja pałacowo-ogrodowa na Łobzowie. Stan badań i zachowane źródła archiwalne (1585–1655).” Teka Komisji Urbanistyki i Architektury 17 (1983): 31–39.
Google Scholar
Rożek, Michał. “Nieistniejący kościół św. Szczepana w Krakowie.” Biuletyn Historii Sztuki 26, nr 3 (1974): 215–226.
Google Scholar
Rożek, Michał. Katedra Wawelska w XVII wieku. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1980.
Google Scholar
Rożek, Michał. Mecenat artystyczny mieszczaństwa krakowskiego w XVII wieku. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1977.
Google Scholar
Róg, Rafał. “Wojciech Serebryski.” W Polski słownik biograficzny, t. 36, redakcja Henryk Markiewicz, 300–302. Warszawa-Kraków: Instytut Historii PAN, 1995–1996.
Google Scholar
Saar-Kozłowska, Alicja. “Nagrobek Piotra Opalińskiego w Sierakowie: środki artystyczne a treść pomnika.” W Artyści znad jezior lombardzkich w nowożytnej Europie: prace dedykowane pamięci profesora Mariusza Karpowicza, redakcja Renata Sulewska, Mariusz Smoliński, 313–323. Warszawa: Muzeum Pałacu Króla Jana III Sobieskiego w Wilanowie, Instytut Historii Sztuki UW, 2015.
Google Scholar
Świechowska, Aleksandra, i Świechowski, Zygmunt. “Konfesje św. Wojciecha.” W Katedra Gnieźnieńska, redakcja Aleksandra Świechowska, t. 1, 126–147. Poznań-Warszawa-Lublin: Księgarnia św. Wojciecha, 1970.
Google Scholar
Targosz, Karolina. “Kaplica biskupa Jakuba Zadzika w katedrze na Wawelu i jej autor Seba-stian Sala.” Studia do Dziejów Wawelu 5 (1991): 237–308.
Google Scholar
Tobiasz, Mieczysław. Fortyfikacje dawnego Krakowa. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1973.
Google Scholar
Tomkowicz, Stanisław. Przyczynki do historii kultury Krakowa w pierwszej połowie XVII w. Lwów: Towarzystwo dla Popierania Nauki Polskiej, 1912.
Google Scholar
Urban, Wacław. “Łubieński Maciej.” W Polski słownik biograficzny, t. 18, redakcja Emanuel Rostworowski, 491–493. Wrocław–Warszawa–Kraków: Ossolineum, 1973.
Google Scholar
Wagner, Katarzyna. Mieszczanie i podatki. Nierówności majątkowe w wybranych miastach Korony w XVII wieku. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2020.
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323547648
Google Scholar
Wardzyński, Michał. “«Alabastry ruskie» – dzieje eksploatacji i zastosowania w małej architekturze i rzeźbie na Rusi, w Koronie i na Śląsku w XVI wieku.” W Między Wrocławiem i Lwowem. Sztuka na Śląsku, w Małopolsce i na ziemiach ruskich Korony od XVI do XVIII wieku, redakcja Andrzej Betlej, Katarzyna Brzezina, Paweł Oszczanowski, 339–358. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2011.
Google Scholar
Wardzyński, Michał. “Artifices chencinenses. Miejsce i rola warsztatów chęcińskich w produkcji kamieniarsko-rzeźbiarskiej w Rzeczypospolitej (koniec XVI–1. poł. XVII w.).” W Franciszka z Krasińskich Wettyn. Księżna Kurlandii i Semigalii, prababka dynastii królów włoskich. Dziedzictwo rodziny Krasińskich w regionie świętokrzyskim, redakcja Dariusz Kalina, Radosław Kubicki, Michał Wardzyński, 151–184. Kielce–Lisów: Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego, 2012.
Google Scholar
Wardzyński, Michał. “In Black, Rosy and Whitish… Dębnik near Cracow, the Commonwealth of Two Nations’ Foremost 17th-century Colour-limestone Quarry Complex and Statuary-and-Stonemasonry Centre.” W Signum lapidarium. Estudios sobre gliptografia en Europa, America y Oriente Proximo, redakcja Raúl Romero Medina, 65–118. Valence: Editorial Cultiva Libros, 2015.
Google Scholar
Wardzyński, Michał. “Organizacja pracy i praktyka warsztatowa w kamieniołomach dębnickich od 2 ćw. XVII do pocz. XVIII w. a ,,długie trwanie” form późnomanierystycznych i wczesnobarokowych.” W Tradycja i innowacja w sztuce nowożytnej, redakcja Krzysztof Gombin, Irena Rolska-Boruch, 331–381. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2012.
Google Scholar
Wardzyński, Michał. “The Quarries, the «Marble» and the Center of Stonemasonry and Sculpture in Chęciny during the Modern Era, in the Commonwealth of Two Nations.” W Actes du XVIIe Colloque International de Glyptographie à Cracovie, 5–9 juillet 2010, redakcja Jean-Louis Van Belle, 379–412. Braine-le-Château: Éd. de la Taille d'Aulme, 2011.
Google Scholar
Wardzyński, Michał. Marmur i alabaster w rzeźbie i małej architekturze Rzeczypospolitej. Studium historyczno-materiałoznawcze przemian tradycji artystycznych od XVI do początku XVIII wieku. Warszawa: Fundacja Hereditas, 2015.
Google Scholar
Weiss, Anzelm. “Heraldyka kościelna.” W Encyklopedia katolicka, t. 6, kol. 729–736. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1993.
Google Scholar
Wiliński, Stanisław. “Rzeźby Sebastiana Sali dla Krzysztofa Opalińskiego.” Biuletyn Historii Sztuki 18, nr 1 (1956): 55–83.
Google Scholar
Zachwatowicz, Jan. “Przemiany architektoniczne w okresie od 1500 do 1760 roku.” W Katedra Gnieźnieńska, redakcja Aleksandra Świechowska, t. 1, 151–171. Poznań-Warszawa-Lublin: Księgarnia św. Wojciecha, 1970.
Google Scholar
Żukowski, Jacek. “Pałac królewski w Łobzowie – funkcje i przekształcenia w latach 1633–1648.” Barok. Historia–Literatura–Sztuka (47–48), nr 1–2 (2017): 15–37.
Google Scholar
Autorzy
Piotr Józef Janowskipiotr.jozef.janowski@gmail.com
Kraków, Wydział Historii i Dziedzictwa Kulturowego, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie Polska
https://orcid.org/0000-0002-2327-996X
Statystyki
Abstract views: 299PDF downloads: 207
Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W numerach od 1/2019 do 4/2022 wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.