Wyposażenie graficzne Kroniki wszystkiego świata Marcina Bielskiego (1554, 1564). Pierwowzory, praktyka i strategia wydawnicza

Marcin Bogusz

marcin.bogusz@uksw.edu.pl
Warszawa, Instytut Historii Sztuki UKSW (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-6429-3696

Abstrakt

W artykule omówiono zjawisko recepcji obcej ilustracji książkowej, wyposażenia graficznego luźnych druków i serii miedziorytniczych na przykładzie dwóch wydań Kroniki wszystkiego świata Marcina Bielskiego (1554 i 1564). Omawiane przykłady uzupełniają stan wiedzy o wyposażeniu graficznym Kroniki i jego źródłach oraz kontaktach krakowskich wydawców z drukarzami z innych ośrodków i ich wytworami.


Słowa kluczowe:

drzeworyt, wzory graficzne, Kraków, Marcin Bielski (ok. 1495–1575), Kronika wszystkiego świata (1554, 1564)

Bömelburg, Hans-Jürgen. Polska myśl historyczna a humanistyczna historia narodowa (1500–1700), tłumaczenie Zdzisław Owczarek. Kraków: Universitas, 2001.
  Google Scholar

Chojecka, Ewa. “Drzeworyty Kroniki Joachima Bielskiego i zaginione gobeliny Anny Jagiellonki. Ze studiów nad związkami artystycznymi Krakowa i Brzegu w XVI wieku.” Roczniki Sztuki Śląskiej 7 (1970): 37–73.
  Google Scholar

Chojecka, Ewa. “Krakowska grafika kalendarzowa i astronomiczna XVI wieku.” W Studia renesansowe, t. 3, redakcja Michał Walicki, 319–482. Wrocław-Warszawa-Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1963.
  Google Scholar

Chojecka, Ewa. “Polska grafika renesansowa. Stan i postulaty badań.” W Renesans. Sztuka i ideologia. Materiały Sympozjum Naukowego Komitetu Nauk o Sztuce PAN, redakcja Tadeusz S. Jaroszewski, 543–573. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976.
  Google Scholar

Chojecka, Ewa. “Znaczenie kulturowe grafiki polskiej XVI wieku.” W Dawna książka i kultura. Materiały międzynarodowej sesji naukowej z okazji pięćsetlecia sztuki drukarskiej w Polsce, redakcja Stanisław Grzeszczuk, Alodia Kawecka-Gryczowa, 86–114. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1975.
  Google Scholar

Chojecka, Ewa. “Związki artystyczne polskiego drzeworytu renesansowego z grafiką europejską. Kryspin i Wedel Szarffenbergowie.” W 500-lecie polskiego słowa drukowanego na Śląsku. Materiały sesji naukowej 9–11 X 1975 Wrocław, redakcja Kazimiera Maleczyńska, 181–193. Wrocław: Wydawnictwa Uniwersytetu Wrocławskiego, 1978.
  Google Scholar

Chojecka, Ewa. Deutsche Bibelserien in der Holzstocksammlung der Jagellonischen Universität in Krakau. Baden-Baden-Straßburg: Heitz, 1961.
  Google Scholar

Grzęda, Mateusz. „Portret w polityce – polityka portretu. Uwagi o znaczeniu portretu w praktyce władzy Zygmunta I Starego”. Biuletyn Historii Sztuki 82, 1 (2020): 5–79.
DOI: https://doi.org/10.36744/bhs.635   Google Scholar

Jaglarz, Monika. Księgarstwo krakowskie XVI wieku. Kraków: Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, 2004.
  Google Scholar

Jakimowicz, Teresa. Temat historyczny w sztuce ostatnich Jagiellonów. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985.
  Google Scholar

Jaworski, Piotr. “Ikonografia antykizujących wizerunków władców w pierwszym wydaniu Kroniki wszystkiego świata Marcina Bielskiego (1551).” Rocznik Biblioteki Narodowej 92 (2011): 205–229.
  Google Scholar

Jaworski, Piotr. “O podobiznach Aleksandra, Cezara i Augusta oraz skutkach zacierania tożsamości. Nowe ustalenia w sprawie wzorów graficznych dla antykizujących drzeworytów Kroniki wszystkiego świata Marcina Bielskiego.” Notae numismaticae. Zapiski numizmatyczne 10 (2015): 221–242.
  Google Scholar

Jaworski, Piotr. „Figurae absurdae et inelegantes? Ikonografia medalionów all’antica w drugim wydaniu Kroniki wszystkiego świata Marcina Bielskiego (1554).” Rocznik Biblioteki Narodowej 43 (2012): 87–111.
  Google Scholar

Jurkowlaniec, Grażyna. “Konflikt wartości, wspólnota tradycji i pragmatyka rzemiosła: XVI-wieczne wydania Biblii Lutra jako źródła ilustracji Biblii Leopolity.” W Luteranizm w kulturze pierwszej Rzeczypospolitej, redakcja Katrzyna Meller, 323–345. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2017.
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323531449.pp.323-345   Google Scholar

Jurkowlaniec, Grażyna. “Postylle Arsatiusa Seehofera i Antona Corvinusa w przekładzie Eustachego Trepki. Addenda et corrigenda do badań nad początkami postyllografii w języku polskim.” Terminus 22, z. 1 (2020): 1–17.
DOI: https://doi.org/10.4467/20843844TE.20.001.11953   Google Scholar

Kawecka-Gryczowa, Alodia, i Anna Mańkowska. “Unglerowa Helena” W Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, t. 1: Małopolska, cz. 1: Wiek XV–XVI, redakcja Alodia Kawecka-Gryczowa, 313–325. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1983.
  Google Scholar

Kawecka-Gryczowa, Alodia. “Siebeneicher Mateusz.” W Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, t. 1: Małopolska, cz. 1: Wiek XV–XVI, redakcja Alodia Kawecka-Gryczowa, 200–216. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1983.
  Google Scholar

Kiliańczyk-Zięba, Justyna. “Wydawnicze skamieliny. Późne edycje bestsellerów jako informacja o kształcie wizualnym pierwszego wydania tekstu.” Terminus 21, z. 4 (2019): 402–436.
DOI: https://doi.org/10.4467/20843844TE.19.012.11172   Google Scholar

Kiliańczyk-Zięba, Justyna. Sygnety drukarskie w Rzeczypospolitej XVI wieku. Źródła ikonograficzne i treści ideowe. Kraków: Societas Vistulana, 2015.
  Google Scholar

Kocot, Anna. Artyści „czarnej sztuki”. Typografia druków Floriana Unglera i Macieja Wirzbięty. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2015.
  Google Scholar

Komorowska, Magdalena. “Kształt edytorski postylli polskich XVI i XVII wieku – w poszukiwaniu staropolskich konwencji wydawniczych.” Terminus 17, z. 3 (2015): 317–367.
  Google Scholar

Krzak-Weiss, Katarzyna. “Wyposażenie graficzne Żywota Pana Jezu Krysta Baltazara Opeca wydanego przez Hieronima Wietora (1522 i 1538) oraz Floriana Unglera i Jana Sandeckiego (1522).” W Baltazar Opec, Żywot Pana Jezu Krysta (1522), edycja Wiesław Wydra, Rafał Wójcik, XCIII–CXIII. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2014.
  Google Scholar

Krzak-Weiss, Katarzyna. Polskie sygnety drukarskie od XV do połowy XVII wieku. Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, 2006.
  Google Scholar

Krzak-Weiss, Katarzyna. W ogrodzie duszy. Studia nad wyposażeniem graficznym polskich edycji modlitewnika Hortulus animae, Poznań Wydawnictwo Naukowe UAM 2014.
  Google Scholar

McLean, Matthew, The Cosmographia of Sebastian Münster. Describing the World in the Reformation. Aldershot: Ashgate Publishing Limited, 2007.
  Google Scholar

Mrozowski, Przemysław. Portret w Polsce XVI wieku. Warszawa: Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, 2021.
  Google Scholar

O’Dell-Franke, Ilse. Kupferstiche und Radierungen aus der Werkstatt des Virgil Solis. Wiesbaden: Franz Steiner Verlag, 1977.
  Google Scholar

Piech, Zenon. “Przeszłość zobrazowana: święci patroni i władcy.” W Przeszłość w kulturze średniowiecznej Polski, t. 2, redakcja Halina Manikowska, 59–119. Warszawa: Instytut Historii PAN, 2018.
  Google Scholar

Ruszczycówna, Janina. „Nieznane portrety ostatnich Jagiellonów”, Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie 20 (1976): 5–119.
  Google Scholar

Śnieżko, Dariusz. “Wstęp wydawców.” W Marcin Bielski. Kronika to jest historyja świata, t. 1, 7–42. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2019.
  Google Scholar

Śnieżko, Dariusz. Kronika wszystkiego świata Marcina Bielskiego. Pogranicze dyskursów. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2004.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2022-03-30

Cited By / Share

Bogusz, M. (2022). Wyposażenie graficzne Kroniki wszystkiego świata Marcina Bielskiego (1554, 1564). Pierwowzory, praktyka i strategia wydawnicza. Biuletyn Historii Sztuki, 84(1), 5–41. https://doi.org/10.36744/bhs.1346

Autorzy

Marcin Bogusz 
marcin.bogusz@uksw.edu.pl
Warszawa, Instytut Historii Sztuki UKSW Polska
https://orcid.org/0000-0002-6429-3696

Statystyki

Abstract views: 511
PDF downloads: 394


Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.

Od numeru 1/2019 do 4/2022 stosowaliśmy licencję  CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.