Illustrations of Marcin Bielski’s Kronika wszystkiego świata (1554, 1564). Models, Praxis, and Publishing Strategy
Marcin Bogusz
marcin.bogusz@uksw.edu.plWarszawa, Instytut Historii Sztuki UKSW (Poland)
https://orcid.org/0000-0002-6429-3696
Abstract
The publication of Marcin Bielski’s Kronika wszystkiego świata [Chronicle of the Whole World] was an extensive editorial project. Owing to the volume and topic of the work the publishers must have had a substantial number of matrixes at their disposal. The paper aims to discuss the content of two editions of the Chronicle: by Hieronim Szarfenberg from 1554 and by Mateusz Siebeneicher from 1564, and to point to the sources of the compositions used in Cracow. The choice of these two editions is not accidental: Siebeneicher took over Szarfenberg’s printing workshop equipment, therefore he could use earlier matrixes. The publisher increased the number of the old matrixes by the ones he had owned before as well as those he commissioned to be prepared specially for the new Chronicle’s version. Thus the illustrations of the third edition was an extended version of the earlier one. The paper’s first section is dedicated to characterizing both above-mentioned workshops and the very Kronika wszystkiego świata. The second part points to the most important sources of figural compositions in the Chronicle, namely the Lyon collection of the Historiarum veteris testamenti icones as well as various Bible editions. The next section deals with Frankfurt models, copied both in Szarfenberg’s and Siebeneicher’s workshops, since it was from Frankfurt that not only small painted compositions came, but also large copperplates of high artistic profile, which Siebeneicher eagerly resorted to when pressing the Kronika wszystkiego świata. The reception of popular and eagerly copied in Cracow Nuremberg models has been discussed as an example of the return to the genuine compositions. Another yet section is focused on the sources of illustrations depicting mirabilia: illustrations of Basel printed materials. The paper closes with the discussion of the copperplate series copied in the Chronicle.
Keywords:
woodcut, graphic patterns, Krakow, Marcin Bielski (ok. 1495–1575), Kronika wszystkiego świata (1554, 1564)References
Bömelburg, Hans-Jürgen. Polska myśl historyczna a humanistyczna historia narodowa (1500–1700), tłumaczenie Zdzisław Owczarek. Kraków: Universitas, 2001.
Google Scholar
Chojecka, Ewa. “Drzeworyty Kroniki Joachima Bielskiego i zaginione gobeliny Anny Jagiellonki. Ze studiów nad związkami artystycznymi Krakowa i Brzegu w XVI wieku.” Roczniki Sztuki Śląskiej 7 (1970): 37–73.
Google Scholar
Chojecka, Ewa. “Krakowska grafika kalendarzowa i astronomiczna XVI wieku.” W Studia renesansowe, t. 3, redakcja Michał Walicki, 319–482. Wrocław-Warszawa-Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1963.
Google Scholar
Chojecka, Ewa. “Polska grafika renesansowa. Stan i postulaty badań.” W Renesans. Sztuka i ideologia. Materiały Sympozjum Naukowego Komitetu Nauk o Sztuce PAN, redakcja Tadeusz S. Jaroszewski, 543–573. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976.
Google Scholar
Chojecka, Ewa. “Znaczenie kulturowe grafiki polskiej XVI wieku.” W Dawna książka i kultura. Materiały międzynarodowej sesji naukowej z okazji pięćsetlecia sztuki drukarskiej w Polsce, redakcja Stanisław Grzeszczuk, Alodia Kawecka-Gryczowa, 86–114. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1975.
Google Scholar
Chojecka, Ewa. “Związki artystyczne polskiego drzeworytu renesansowego z grafiką europejską. Kryspin i Wedel Szarffenbergowie.” W 500-lecie polskiego słowa drukowanego na Śląsku. Materiały sesji naukowej 9–11 X 1975 Wrocław, redakcja Kazimiera Maleczyńska, 181–193. Wrocław: Wydawnictwa Uniwersytetu Wrocławskiego, 1978.
Google Scholar
Chojecka, Ewa. Deutsche Bibelserien in der Holzstocksammlung der Jagellonischen Universität in Krakau. Baden-Baden-Straßburg: Heitz, 1961.
Google Scholar
Grzęda, Mateusz. „Portret w polityce – polityka portretu. Uwagi o znaczeniu portretu w praktyce władzy Zygmunta I Starego”. Biuletyn Historii Sztuki 82, 1 (2020): 5–79.
DOI: https://doi.org/10.36744/bhs.635
Google Scholar
Jaglarz, Monika. Księgarstwo krakowskie XVI wieku. Kraków: Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, 2004.
Google Scholar
Jakimowicz, Teresa. Temat historyczny w sztuce ostatnich Jagiellonów. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985.
Google Scholar
Jaworski, Piotr. “Ikonografia antykizujących wizerunków władców w pierwszym wydaniu Kroniki wszystkiego świata Marcina Bielskiego (1551).” Rocznik Biblioteki Narodowej 92 (2011): 205–229.
Google Scholar
Jaworski, Piotr. “O podobiznach Aleksandra, Cezara i Augusta oraz skutkach zacierania tożsamości. Nowe ustalenia w sprawie wzorów graficznych dla antykizujących drzeworytów Kroniki wszystkiego świata Marcina Bielskiego.” Notae numismaticae. Zapiski numizmatyczne 10 (2015): 221–242.
Google Scholar
Jaworski, Piotr. „Figurae absurdae et inelegantes? Ikonografia medalionów all’antica w drugim wydaniu Kroniki wszystkiego świata Marcina Bielskiego (1554).” Rocznik Biblioteki Narodowej 43 (2012): 87–111.
Google Scholar
Jurkowlaniec, Grażyna. “Konflikt wartości, wspólnota tradycji i pragmatyka rzemiosła: XVI-wieczne wydania Biblii Lutra jako źródła ilustracji Biblii Leopolity.” W Luteranizm w kulturze pierwszej Rzeczypospolitej, redakcja Katrzyna Meller, 323–345. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2017.
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323531449.pp.323-345
Google Scholar
Jurkowlaniec, Grażyna. “Postylle Arsatiusa Seehofera i Antona Corvinusa w przekładzie Eustachego Trepki. Addenda et corrigenda do badań nad początkami postyllografii w języku polskim.” Terminus 22, z. 1 (2020): 1–17.
DOI: https://doi.org/10.4467/20843844TE.20.001.11953
Google Scholar
Kawecka-Gryczowa, Alodia, i Anna Mańkowska. “Unglerowa Helena” W Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, t. 1: Małopolska, cz. 1: Wiek XV–XVI, redakcja Alodia Kawecka-Gryczowa, 313–325. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1983.
Google Scholar
Kawecka-Gryczowa, Alodia. “Siebeneicher Mateusz.” W Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, t. 1: Małopolska, cz. 1: Wiek XV–XVI, redakcja Alodia Kawecka-Gryczowa, 200–216. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1983.
Google Scholar
Kiliańczyk-Zięba, Justyna. “Wydawnicze skamieliny. Późne edycje bestsellerów jako informacja o kształcie wizualnym pierwszego wydania tekstu.” Terminus 21, z. 4 (2019): 402–436.
DOI: https://doi.org/10.4467/20843844TE.19.012.11172
Google Scholar
Kiliańczyk-Zięba, Justyna. Sygnety drukarskie w Rzeczypospolitej XVI wieku. Źródła ikonograficzne i treści ideowe. Kraków: Societas Vistulana, 2015.
Google Scholar
Kocot, Anna. Artyści „czarnej sztuki”. Typografia druków Floriana Unglera i Macieja Wirzbięty. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2015.
Google Scholar
Komorowska, Magdalena. “Kształt edytorski postylli polskich XVI i XVII wieku – w poszukiwaniu staropolskich konwencji wydawniczych.” Terminus 17, z. 3 (2015): 317–367.
Google Scholar
Krzak-Weiss, Katarzyna. “Wyposażenie graficzne Żywota Pana Jezu Krysta Baltazara Opeca wydanego przez Hieronima Wietora (1522 i 1538) oraz Floriana Unglera i Jana Sandeckiego (1522).” W Baltazar Opec, Żywot Pana Jezu Krysta (1522), edycja Wiesław Wydra, Rafał Wójcik, XCIII–CXIII. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2014.
Google Scholar
Krzak-Weiss, Katarzyna. Polskie sygnety drukarskie od XV do połowy XVII wieku. Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, 2006.
Google Scholar
Krzak-Weiss, Katarzyna. W ogrodzie duszy. Studia nad wyposażeniem graficznym polskich edycji modlitewnika Hortulus animae, Poznań Wydawnictwo Naukowe UAM 2014.
Google Scholar
McLean, Matthew, The Cosmographia of Sebastian Münster. Describing the World in the Reformation. Aldershot: Ashgate Publishing Limited, 2007.
Google Scholar
Mrozowski, Przemysław. Portret w Polsce XVI wieku. Warszawa: Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, 2021.
Google Scholar
O’Dell-Franke, Ilse. Kupferstiche und Radierungen aus der Werkstatt des Virgil Solis. Wiesbaden: Franz Steiner Verlag, 1977.
Google Scholar
Piech, Zenon. “Przeszłość zobrazowana: święci patroni i władcy.” W Przeszłość w kulturze średniowiecznej Polski, t. 2, redakcja Halina Manikowska, 59–119. Warszawa: Instytut Historii PAN, 2018.
Google Scholar
Ruszczycówna, Janina. „Nieznane portrety ostatnich Jagiellonów”, Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie 20 (1976): 5–119.
Google Scholar
Śnieżko, Dariusz. “Wstęp wydawców.” W Marcin Bielski. Kronika to jest historyja świata, t. 1, 7–42. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2019.
Google Scholar
Śnieżko, Dariusz. Kronika wszystkiego świata Marcina Bielskiego. Pogranicze dyskursów. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2004.
Google Scholar
Authors
Marcin Boguszmarcin.bogusz@uksw.edu.pl
Warszawa, Instytut Historii Sztuki UKSW Poland
https://orcid.org/0000-0002-6429-3696
Statistics
Abstract views: 511PDF downloads: 394
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
The author grants the publisher a royalty-free non-exclusive licence (CC BY 4.0) to use the article in Biuletyn Historii Sztuki, retains full copyright, and agrees to identify the work as first having been published in Biuletyn Historii Sztuki should it be published or used again (download licence agreement). The journal is published under the CC BY 4.0 licence. By submitting an article, the author agrees to make it available under this licence.
In issues from 1(2019) to 4(2022) all articles were published under the CC BY-NC-ND 4.0 licence. During this period the authors granted a royalty-free non-exclusive licence (CC BY-ND 4.0) to use their article in Biuletyn Historii Sztuki, retained full copyright, and agreed to identify the work as first having been published in our journal should it be published or used again.
