Sixteenth-century Königsberg Volume in the Herzog August Bibliothek in Wolfenbüttel: Illustrations, Binding, and Owners
Grażyna Jurkowlaniec
Warszawa, Instytut Historii Sztuki UW (Poland)
https://orcid.org/0000-0002-5421-8705
Magdalena Herman
Warszawa, Instytut Historii Sztuki UW (Poland)
https://orcid.org/0000-0003-4216-9616
Abstract
In the paper the unique copy of Arsatius Seehofer’s postil in the Polish translation by Eustachy Trepka is discussed; printed by Hans Daubmann in Königsberg in 1556, it is currently in the Herzog August Bibliothek in Wolfenbüttel. It remains unclear under what circumstances the volume reached the library, still it ranks among the most precious Poland-related items in the original collection of August zu Braunschweig-Lüneburg. Furthermore, being the only to-date identified copy of Seehofer/Trepka’s postil from 1556, it allows to analyse the programme of illustrations of the edition. A series of prints, in majority modelled on Hans Brosamer’s compositions, reveal Daubmann’s strategy as far as acquiring and using woodblocks brought from Nuremberg in 1554 are concerned. The 16th-century binding, in its turn, a work of the bookbinder Melchior Nering from Greater Poland, as well as written sources, provide insight into certain aspects of the distribution of Seehofer/Trepka’s postil outside Prussia. They also make one wonder who the first owners of the copy were; the latter, regrettably, to-date unidentified.
Keywords:
Hans Daubman, Prussia, Reformation, print culture, Herzog August Bibliothek in Wolfenbüttel, bookbinding researchReferences
Arp, Ingrid. “Die Drucke aus der Offizin Hans Daubmanns im Spiegel der Konfessions- und Literaturgeschichte Königsbergs in der 2. Hälfte des 16. Jahrhunderts. Mit einer kommentierten Bibliographie.” Rozprawa magisterska, 2003, Universität Osnabrück, wersja poszerzona i poprawiona 2011.
Google Scholar
Arp, Ingrid. “Hans Daubmann und der Königsberger Buchdruck im 16. Jahrhundert – Eine Profilskizze.” W Königsberger Buch- und Bibliotheksgeschichte, redakcja Axel E. Walter, 87–126. Köln: Böhlau, 2004.
Google Scholar
Barycz, Henryk. “Gliczner, Erazm.” W Polski słownik biograficzny, t. 8, 50–53. Wrocław: Ossolineum, 1959-1960.
Google Scholar
Budka, Włodzimierz. “Papiernie poznańskie.” Przegląd Papierniczy 10, nr 7 (1954): 216–221.
Google Scholar
Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, t. 4: Pomorze, redakcja Alodia Kawecka-Gryczowa, Krystyna Korotajowa. Wrocław: Ossolineum, 1962.
Google Scholar
Fleck, Miriam Verena. Ein tröstlich Gemelde. Die Glaubensallegorie „Gesetz und Gnade” in Europa zwischen Spätmittelalter und Früher Neuzeit. Korb: Didymos Verlag, 2010.
Google Scholar
Haebler, Konrad. Rollen- und Plattenstempel des 16. Jahrhunderts, t. 1. Leipzig: Harrasowitz, 1928.
Google Scholar
Härtel, Helmar. “Duke August and his Book Agents.” W A treasure house of books. The library of Duke August of Brunswick-Wolfenbüttel, 105–118. Wolfenbüttel: Herzog August Bibliothek, 1998.
Google Scholar
Hans and Martin Brosamer, opracowanie Martin Knauer, redakcja Hans-Martin Kaulbach. Oudekerk aan den IJssel: Sound & Vision Interactive, 2015.
Google Scholar
Herbst, Hermann. “Braunschweigische Buchbinder des 16. Jahrhunderts.” W Beiträge zum Rollen- und Platteneinband im 16. Jahrhundert, 274–310. Leipzig: Harrasowitz, 1937.
Google Scholar
Jurkowlaniec, Grażyna. “Postylle Arsatiusa Seehofera i Antona Corvinusa w przekładzie Eustachego Trepki: addenda et corrigenda do badań nad początkami postyllografii w języku polskim.” Terminus 22, nr 1 (2020): 5–21 http://www.ejournals.eu/Terminus/2020/Terminus-2020-1/art/16443/.
DOI: https://doi.org/10.4467/20843844TE.20.001.11953
Google Scholar
Jurkowlaniec, Grażyna. “Wilczy pasterze i smoczy ogon. Przestroga przed fałszywymi prorokami w postylli Mikołaja Reja.” W Z historii kultury staropolskiej. Studia ofiarowane Urszuli Augustyniak, redakcja Agnieszka Bartoszewicz et al., 204–220. Warszawa: WUW, 2020.
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323542247.pp.205-222
Google Scholar
Jurkowlaniec, Grażyna. Sprawczość rycin. Rzymska twórczość Tomasza Tretera i jej europejskie oddziaływanie. Kraków: Universitas, 2017.
Google Scholar
Jurkowlaniec, Grażyna, i Tomasz Płóciennik. “Apologia reformacji, pochwała tłumacza i epitafium korektora. Jeszcze jeden nieznany wiersz Andrzeja Trzecieskiego. Aneks: edycja, komentarz i przekład.” Pamiętnik Literacki 111, nr 2 (2020): 213–226.
DOI: https://doi.org/10.18318/pl.2020.2.17
Google Scholar
Kiliańczyk-Zięba, Justyna. Sygnety drukarskie w Rzeczypospolitej XVI wieku. Źródła ikonograficzne i treści ideowe. Kraków: Societas Vistulana, 2015.
Google Scholar
Kramperowa, Maria, i Witold Maisel. “Księgozbiory mieszczan poznańskich z drugiej połowy XVI w.” Studia i Materiały z Dziejów Wielkopolski i Pomorza 6 (1960): 257–307.
Google Scholar
Kuhnert, Ernst. Geschichte der Staats- und Universitätsbibliothek zu Königsberg von ihrer Begründung bis zum Jahre 1810. Leipzig: Karl W. Hiersemann, 1926.
Google Scholar
Laucevičius, Edmundas. XV-XVIII a. knygų įrišimai Lietuvos bibliotekose. Vilnius: Mokslas, 1976.
Google Scholar
Marcinkowski, Wojciech, i Tomasz Zaucha. Kraków na wyciągnięcie ręki. Rzeźba architektoniczna ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Narodowe w Krakowie, Pałac Biskupa Erazma Ciołka, maj – październik 2010. Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie, 2010.
Google Scholar
Mocarski, Zygmunt. “Druki reformacyjne w Książnicy Miejskiej im. Kopernika w Toruniu.” Reformacja w Polsce 3, nr 9-10 (1924): 145–147.
Google Scholar
Mocarski, Zygmunt. Książka w Toruniu do roku 1795. Zarys dziejów. Toruń: Drukarnia Robotnicza w Toruniu, 1934.
Google Scholar
Muraszko, Michał. “Neringowskie oprawy trzech druków z księgozbioru opata trzemeszneńskiego Wojciecha Mielińskiego.” Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej, 67 (2017): 211–220. https://jbc.bj.uj.edu.pl/Content/536522/NDIGOC013629_2017.pdf
Google Scholar
Muraszko, Michał. “Oprawy trzech ksiąg opata trzemeszneńskego Aleksandra Mielińskiego.” W Introligatorzy i ich klienci, redakcja Arkadiusz Wagner, 109–123. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2017.
Google Scholar
Oprawy książkowe XIV–XVIII wieku w zbiorach Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu, cz. I: Rzeczpospolita, Prusy, Dolny Śląsk, redakcja Arkadiusz Wagner, Beata Madajewska, Anna Mazierska. Toruń: Wojewódzka Biblioteka Publiczna, 2018.
Google Scholar
Pickwoad, Nicholas. “Bookbindings in the Bibliotheca Augusta.” W A treasure house of books. The library of Duke August of Brunswick-Wolfenbüttel, 65–104. Wolfenbüttel: Herzog August Bibliothek, 1998.
Google Scholar
Polnische Drucke und Polonica 1501–1700. Katalog der Herzog August Bibliothek, t. 1: 1501–1600, opracowanie Małgorzata Gołuszka, Marian Malicki. München: Saur, 1992.
Google Scholar
Porr, Christine. “Lehrhafte Buchgewänder. Die Historische Bibliothek in Quedlinburg und ihre Sammlung lutherisch geprägter Bucheinbände des 16. Jahrhunderts.” Rozprawa doktorska, The University of Western Australia, 2017. https://api.research-repository.uwa.edu.au/portalfiles/portal/21018193/THESIS_DOCTOR_OF_PHILOSOPHY_PORR_Christine_2017.pdf
Google Scholar
Raabe, Mechthild. Die fürstliche Bibliothek in Wolfenbüttel und ihre Leser. Zur Geschichte des institutionellen Lesens in einer norddeutschen Residenz 1664–1806. Wolfenbüttel: Steuber, 1997.
Google Scholar
Siniarska-Czaplicka, Jadwiga. Filigrany papierni położonych na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej od początku XVI do połowy XVIII wieku. Wrocław: Ossolineum, 1969.
Google Scholar
Siniarska-Czaplicka, Jadwiga. “Papier drukowy źródłem badań księgoznawczych.” W Dawna książka i kultura, redakcja Stanisław Grzeszczuk, Alodia Kawecka-Gryczowa, 123–143. Wrocław: Ossolineum, 1975.
Google Scholar
Sławiński, Wojciech. “Erazm Gliczner wobec Zgody Sandomierskiej: przyczynek do biografii.” Czasy Nowożytne 15 (2003): 9–71.
Google Scholar
Sójka, Jan. “Nehring, Melchior.” W Polski słownik biograficzny, t. 22, 657–658. Wrocław: Ossolineum, 1977.
Google Scholar
Sójka, Jan. “Patruus, Krzysztof.” W Polski słownik biograficzny, t. 25, 340–341. Wrocław: Ossolineum, 1980.
Google Scholar
Świeżawska, Maria. “Introligatorzy poznańscy w wieku XVI.” Ekslibris 7 (1925): 71–89.
Google Scholar
Tomczak, Andrzej. Walenty Dembiński, kanclerz egzekucji (ok. 1504–1584). Toruń: TNT, 1963.
Google Scholar
Veber, Dmitrii I. “Knigoizdatelskaia deiatelnost’ v Pribatlike XVI v. Iogann Daubmann – tipograf iz Kenigsberga.” Cursor Mundi. Chelovek Antichnosti, Srednevekov’ia i Vozrozhdeniia 8 (2016): 218–228.
Google Scholar
Veber, Dmitrii I. “Pamphlet as a means of a propaganda in Baltic Region in Early Modern Time.” Vestnik CPbGU. Istoriia 62, nr 2 (2017): 291–298. DOI: 10.21638/11701/spbu02.2017.206
DOI: https://doi.org/10.21638/11701/spbu02.2017.206
Google Scholar
Wagner, Arkadiusz. “Introligatorstwo poznańskie XVI wieku jako historyczno-artystyczna terra incognita.” W Sztuka w Wielkopolsce, redakcja Michał Błaszczyński, 68–84. Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje, 2013.
Google Scholar
Wagner, Arkadiusz. “Oprawy ksiąg Andrzeja Opalińskiego.” W Księgozbiór wielkopolskiego magnata. Andrzej Opaliński (1540–1593), redakcja Arkadiusz Wagner, 143–195. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2011.
Google Scholar
Wagner, Arkadiusz. Superekslibris polski. Studium o kulturze bibliofilskiej i sztuce od średniowiecza do połowy XVII w. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2016.
Google Scholar
Wojciechowska, Maria. Z dziejów książki w Poznaniu w XVI w. Poznań: Fiszer & Majewski, 1927.
Google Scholar
Wotschke, Theodor. “Eustachius Trepka. Ein Prediger des Evangeliums in Posen.” Zeitschrift der Historischen Gesellschaft für die Provinz Posen 18 (1903): 87–144.
Google Scholar
Wyszomirska, Krystyna. “Toruńskie oprawy książek z renesansowej biblioteki Henryka Strobanda.” W Introligatorzy i ich klienci, redakcja Arkadiusz Wagner, 167–176. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2017.
Google Scholar
Authors
Grażyna JurkowlaniecWarszawa, Instytut Historii Sztuki UW Poland
https://orcid.org/0000-0002-5421-8705
Authors
Magdalena HermanWarszawa, Instytut Historii Sztuki UW Poland
https://orcid.org/0000-0003-4216-9616
Statistics
Abstract views: 385PDF downloads: 272
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
The author grants the publisher a royalty-free non-exclusive licence (CC BY 4.0) to use the article in Biuletyn Historii Sztuki, retains full copyright, and agrees to identify the work as first having been published in Biuletyn Historii Sztuki should it be published or used again (download licence agreement). The journal is published under the CC BY 4.0 licence. By submitting an article, the author agrees to make it available under this licence.
In issues from 1(2019) to 4(2022) all articles were published under the CC BY-NC-ND 4.0 licence. During this period the authors granted the publisher a royalty-free non-exclusive licence (CC BY-ND 4.0) to use their article in Biuletyn Historii Sztuki, retained full copyright, and agreed to identify the work as first having been published in our journal should it be published or used again.
