“Is an Arch Pretty?” On the anti-Modernist Current in the Arrangement of Residential Interiors during the Last Years of the People’s Republic of Poland

peer-reviewed article

Piotr Korduba

pkorduba@amu.edu.pl
Institute of Art History, Adam Mickiewicz University (Poland)
https://orcid.org/0000-0001-7603-9858

Abstract

The aim of this essay is to trace the discourse concerning the arrangement and furnishing of residential interiors in Poland in the 1970s and 1980s and the period of systemic transformation, which arose from the disillusionment with Modernist residential architecture and the earlier aesthetics of those interiors. The social need for changes in the arrangement and furnishing of interiors was to serve their individualisation; it questioned the universal values of official advice relating primarily to the rational and functional use of domestic space. The subject of the study is the analysis of practices related to interior decoration (the introduction of arches or wainscoting) and the use of old, antique and retro furniture. These practices are reflected and historically documented in the specialist press on interior design (including “Mój Dom” and “Dom” – a supplement to “Architektura”), as well as in published handbooks and the iconography contained therein. What emerges from their analysis is a picture of dwellings undergoing a re-composition in the spirit of attitudes defined as anti-Modernist and of a retro aesthetic based on the culture of memory.


Keywords:

residential architecture, interior design, design, Modernism, antique furniture

Arczyńska, Monika. „Polityka, prestiż i odreagowanie. Dom jednorodzinny w okresie transformacji”. W: Polskie Las Vegas i szwagier z Corelem. Architektura, moda i projektowanie wobec transformacji systemowej w Polsce, redakcja Lidia Klein, 44–69. Warszawa: Fundacja Kultura Miejska, 2017.
  Google Scholar

Bałus, Wojciech. „Moda retro lat siedemdziesiątych XX wieku a problem historyzmu w badaniach nad sztuką”. W: Retro sentyment, retro moda, retro nadzieje, redakcja Małgorzata Czapiga-Klag, Michał Rydlewski, 145–155. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2020.
  Google Scholar

Boćkowska, Aleksandra. Księżyc z Peweksu. O luksusie w PRL. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2017.
  Google Scholar

Boym, Svetlana. The Future of Nostalgia. New York: Basic Books, 2001.
  Google Scholar

Brzostek, Błażej. „Wokół Emilii”. W: Emilia. Meble, muzeum, modernizm, redakcja Katarzyna Szotkowska-Beylin, 77–90. Kraków: Karakter; Warszawa: Muzeum Sztuki Nowoczesnej, 2016.
  Google Scholar

Ciarkowski, Błażej. „Postmodernizm a prefabrykacja – wielka płyta w zabytkowym centrum Łodzi”. W: Postmodernizm polski. Architektura i urbanistyka. Antologia tekstów, redakcja Lidia Klein, 375–398. Warszawa: Stowarzyszenie 40 000 Malarzy, 2013.
  Google Scholar

Co nam zostało z tych lat… Społeczeństwo polskie u progu zmiany systemowej. Redakcja Mirosława Marody. Londyn: Aneks, 1991.
  Google Scholar

Crowley, David. „Warsaw Interiors. The Public Life of Private Spaces, 1949–65”. W: Socialist Spaces. Sites of Everyday Life in the Eastern Bloc, redakcja David Crowley, Susan E. Reid, 181–208. Oxford–New York: Berg, 2002.
DOI: https://doi.org/10.5040/9781350057692.ch-009   Google Scholar

„Dom doktora książka. Rozmowa z właścicielem”. W: Tarnów. 1000 lat nowoczesności, redakcja Ewa Łączyńska-Widz, Dawid Radziszewski, 267–270. Warszawa: Stowarzyszenie 40 000 Malarzy; Tarnów: BWA, 2010.
  Google Scholar

Drazin, Adam. „A Man Will Get Furnished: Wood and Domesticity in Urban Romania”. W: Home Possessions. Material Culture Behind Closed Doors, redakcja Daniel Miller, 173–179. Oxford–New York: Routledge, 2001.
DOI: https://doi.org/10.4324/9781003085607-12   Google Scholar

Drenda, Olga. Duchologia polska. Rzeczy i ludzie w latach transformacji. Kraków: Wydawnictwo Karakter, 2016.
  Google Scholar

Fehérváry, Krisztina. „From Socialist Modern to Super Natural Organicism. Cosmological Transformations through Home Décor”. Cultural Anthropology, nr 4 (2012): 615–640.
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1548-1360.2012.01164.x   Google Scholar

Feliks, Anna, i Maciej Maria Putowski. „Między zbiorem a kolekcją. Leonard Mokicz (1906–1980) – koneser i jego azyl”. W: Polskie kolekcjonerstwo rzemiosła artystycznego, redakcja Magdalena Białonowska, Monika Bryl, Anna Frąckowska, 24–32. Warszawa: Stowarzyszenie Historyków Sztuki, 2018.
  Google Scholar

Friedrich, Jacek. „Willa inż. Pacześniaka w Sopocie projektu Włodzimierza Padlewskiego. Luksus w realiach socjalistycznych”. W: Oblicza modernizmu w architekturze. Paradygmat luksusu w architekturze modernizmu XX wieku. „Trójgłowy smok” – architektura dwudziestolecia międzywojennego na Górnym Śląsku (1922–1939), redakcja Ryszard Nakonieczny, Justyna Wojtas-Swoszowska, 46–54. Katowice: Stowarzyszenie Thesaurus Silesiae, 2013.
  Google Scholar

Głaz, Jakub. „Swojscy, nasi, bogaci”. Kronika Miasta Poznania, nr 4 (2017): 207–222.
  Google Scholar

Guffey, Elizabeth. Retro. The Culture of Revival. Trowbridge: Reaktion Books, 2006.
  Google Scholar

Gzowska, Alicja, i Lidia Klein. „«Budować troszeczkę inaczej», czyli o złożoności i sprzeczności polskiego postmodernizmu w architekturze i urbanistyce”. W: Postmodernizm polski. Architektura i urbanistyka. Z architektami rozmawiają Alicja Gzowska i Lidia Klein, redakcja Jakub Banasiak, 309–320. Warszawa: Stowarzyszenie 40 000 Malarzy, 2013.
  Google Scholar

Holtorf, Cornelius. „Pastness in Themed Environments”. W: A Reader in Themed and Immersive Spaces, redakcja Scott A. Lucas, 31–37. Pittsburgh: ETC Press, 2016.
  Google Scholar

Huml, Irena. Polska sztuka stosowana XX wieku. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1978.
  Google Scholar

Jarmuż, Michał. „«Nie chcemy być nowocześni». Z badań nad sposobami urządzania mieszkań w PRL”. Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały 11 (2013): 45–66.
  Google Scholar

Jarosz, Dariusz. „Peerelowskie drogi do mieszkania w latach siedemdziesiątych XX wieku (zarys problemu)”. W: Życie codzienne w PRL (1956–1989), redakcja Grzegorz Miernik, Sebastian Piątkowski, 194–195. Radom: Radomskie Towarzystwo Naukowe, 2006.
  Google Scholar

Jarosz, Dariusz. „Wokół patologii budownictwa mieszkaniowego w PRL w latach 1970–1989 (wybrane zagadnienia)”. W: Gospodarka i społeczeństwo w czasach PRL-u (1944–1989), redakcja Elżbieta Kościk, Tomasz Głowiński, 367–383. Wrocław: GAJT, 2007.
  Google Scholar

Jaroszewski, Tadeusz S. „Pod prąd”. W: Sztuka polska po 1945 roku. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Warszawa, listopad 1984, 307–334. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987.
  Google Scholar

Jarząbek, Zdzisława. „Kultura mieszkaniowa w nowych osiedlach wielkomiejskich”. W: Mieszkanie. Analiza socjologiczna, redakcja Ewa Kaltenberg-Kwiatkowska, 213–242. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, 1982.
  Google Scholar

Jasiołek, Katarzyna. Asteroid i półkotapczan. O polskim wzornictwie powojennym. Warszawa: Marginesy, 2020.
  Google Scholar

Jawłowska, Aldona, i Edmund Mokrzycki. „Style życia a przemiany struktury społecznej. Propozycja typologii historyczno-socjologicznej”. W: Styl życia. Przemiany we współczesnej Polsce, redakcja Andrzej Siciński, 155–160. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1978.
  Google Scholar

Jaworska, Justyna. „Między modą a habitusem. Mieszkania polskiej inteligencji z lat sześćdziesiątych w magazynie «Ty i Ja»”. Kultura Współczesna, nr 4 (2013): 87–96.
  Google Scholar

Karpova, Yulia. „«A Glass without a Bottom». Neodecorativism in late 1960s Soviet Design”. Journal of Design History, nr 1 (2017): 1–15.
DOI: https://doi.org/10.1093/jdh/epw026   Google Scholar

Kędziorek, Aleksandra. „Domy Hansenów / Hansen homes”. W: Dom jako forma otwarta. Szumin Hansenów. The House as open form. The Hansens’ summer residence in Szumin, redakcja Filip Springer, Aleksandra Kędziorek, 32–48. Kraków: Karakter; Warszawa: Muzeum Sztuki Nowoczesnej, 2014.
  Google Scholar

Klein, Lidia. „Postmodernizm polski: od wielkiej płyty do architektury wczesnej transformacji”. W: Postmodernizm polski. Architektura i urbanistyka. Antologia tekstów, redakcja Lidia Klein, 7–29. Warszawa: Stowarzyszenie 40 000 Malarzy, 2013.
  Google Scholar

Korduba, Piotr. „Above Standard. Villas Designed by Jan Dudek-Kornecki as a Contribution to the Study of the Housing Culture of Affluent Residents of Poznań in the Last Decades of the People’s Republic of Poland”. Ikonotheka, nr 28 (2018): 233–256.
DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0013.3386   Google Scholar

Korduba, Piotr. „«Dyrektorska dzielnica» na Ogrodach”. Kronika Miasta Poznania, nr 4 (2021): 85–101.
  Google Scholar

Korduba, Piotr. „Mieszkać luksusowo. Rozważania nad kulturą mieszkalną zamożnych poznaniaków ostatnich dziesięcioleci Peerelu”. Kronika Miasta Poznania, nr 4 (2017): 223–237.
  Google Scholar

Korduba, Piotr. „Mieszkanie na strychu, czyli penthouse’y PRL-u”. Autoportret, nr 4 (2022): 18–25.
  Google Scholar

Korduba, Piotr. „Między monografią a koneserstwem. Badania nad polskim dizajnem XX i początków XXI wieku”. Artium Quaestiones 32 (2021): 5–36.
DOI: https://doi.org/10.14746/aq.2021.32.1   Google Scholar

Kostrzyńska-Miłosz, Anna. Polskie meble 1945–1970. Idee i rzeczywistość. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2021.
  Google Scholar

Kozina, Irma. Ikony architektury w województwie śląskim w XX i XXI wieku. Katowice: Muzeum Śląskie, 2019.
  Google Scholar

McCracken, Grant. Culture and Consumption. New Approaches to the Symbolic Character of Consumer Goods and Activities. Indianapolis: Indiana University Press, 1990.
  Google Scholar

Mazurek, Małgorzata. Społeczeństwo kolejki. O doświadczeniach niedoboru 1945–1989. Warszawa: Trio, 2010.
  Google Scholar

Palska, Hanna. Bieda i dostatek. O nowych stylach życia w Polsce końca lat dziewięćdziesiątych. Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN, 2002.
  Google Scholar

Pawełczyńska, Anna, i Elżbieta Tarkowska. „Style życia jednostek i rodzin”. W: Styl życia. Przemiany we współczesnej Polsce, redakcja Andrzej Siciński, 235–327. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1978.
  Google Scholar

Polskie Las Vegas i szwagier z Corelem. Architektura, moda i projektowanie wobec transformacji systemowej w Polsce. Redakcja Lidia Klein. Warszawa: Fundacja Kultura Miejska, 2017.
  Google Scholar

Reid, Susan E. „Communist Comfort. Socialist Modernism and the Making of Cosy Homes in the Khrushchev Era”. Gender and History, nr 21 (2009): 465–498.
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-0424.2009.01564.x   Google Scholar

Reid, Susan E. „Destalinization and Taste, 1953–1963”. Journal of Design History, nr 2 (1997): 177–201.
DOI: https://doi.org/10.1093/jdh/10.2.177   Google Scholar

Reynolds, Simon. Retromania. Jak popkultura żywi się własną przeszłością. Tłumaczenie Filip Łobodziński. Warszawa: Kosmos Kosmos, 2018.
  Google Scholar

Rzeczy niepospolite. Polscy projektanci XX wieku. Redakcja Czesława Frejlich. Kraków: 2+3D, 2013.
  Google Scholar

Rzeczy pospolite. Polskie wyroby 1899–1999. Redakcja Czesława Frejlich. Olszanica–Kraków: Bosz, 2001.
  Google Scholar

Siciński, Andrzej. „Hipotetyczne perspektywy przemiany stylu życia”. W: Styl życia. Przemiany we współczesnej Polsce, redakcja Andrzej Siciński, 351–393. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1978.
  Google Scholar

Szczerski, Andrzej. „Dekada luksusu. PRL i hotele w latach 70. XX wieku”. W: id., Cztery nowoczesności. Teksty o sztuce i architekturze polskiej XX wieku, 143–168. Kraków: Studio Wydawnicze Dodo Editor, 2015.
  Google Scholar

Szcześniak, Magdalena. Normy widzialności. Tożsamość w czasach transformacji. Warszawa: Bęc Zmiana, 2016.
  Google Scholar

Szydłowska, Agata. Futerał. O urządzaniu mieszkań w PRL-u. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2023.
  Google Scholar

Szydłowska, Agata. Paryż domowym sposobem. O kreowaniu stylu życia w czasopismach PRL. Warszawa: Sport i Turystyka, 2019.
  Google Scholar

Warunki życia i kondycja Polaków na początku zmian systemowych. Redakcja Lidia Beskid. Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN, 1992.
  Google Scholar

Wieczorkiewicz, Wiesław. Poradnik dla użytkowników mieszkań. Warszawa: Arkady, 1979.
  Google Scholar

Wilson, Jenelle L. Nostalgia. Sanctuary of Meaning. Lewisburg: Bucknell University Press, 2005.
  Google Scholar

Z drugiej strony rzeczy. Polski dizajn po roku 1989. Redakcja Czesława Frejlich. Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie, 2018.
  Google Scholar


Published
2024-03-29

Cited by

Korduba, P. (2024). “Is an Arch Pretty?” On the anti-Modernist Current in the Arrangement of Residential Interiors during the Last Years of the People’s Republic of Poland. Biuletyn Historii Sztuki, 86(1), 127–152. https://doi.org/10.36744/bhs.1760

Authors

Piotr Korduba 
pkorduba@amu.edu.pl
Institute of Art History, Adam Mickiewicz University Poland
https://orcid.org/0000-0001-7603-9858

Piotr Korduba is an art historian, a professor of the Adam Mickiewicz University in Poznań. His research interests focus on the dwelling culture, artistic crafts, design, and the German-Polish relations in history and art history. Head of the Institute of Art History at the Adam Mickiewicz University. Stipendiary of the Foundation for Polish Science, DAAD, and Herzog-August Bibliothek at Wolfenbüttel. Author of the books Sołacz. Domy i ludzie [Sołacz. Houses and People] (Poznań 2009, 2012); Na starym Grunwaldzie. Domy i ich mieszkańcy [In the Old Grunwald. Houses and Their Inhabitants] (with Aleksandra Paradowska; Poznań 2012), Ludowość na sprzedaż [Folklore for Sale] (Warszawa 2013). Currently, principal investigator in the Furniture­making in Poznań 1945–1989. Education, design, production research project (National Science Centre grant). Together with Jarosław Trybuś, he is preparing the book Warszawskie mieszkania. Biografie miejsc, rzeczy i ludzie [Warsaw Flats. Biographies of Places, Objects and People].



Statistics

Abstract views: 226
PDF downloads: 149


License

Copyright (c) 2023 Biuletyn Historii Sztuki

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.