Authorship and Designs of the Jesuit Church (Currently Parish Collegiate Church) in Poznan
Andrzej Kusztelski
Warsaw, Institute of Art of the Polish Academy of Sciences (Poland)
https://orcid.org/0000-0002-3506-0404
Abstract
The complex history of the raising of the old Jesuit Church in Poznan is discussed. Despite the research into that important piece of architecture continued since the 1920s and 30s, the identification of respective stages of the raising of the Church and the authorship of the genuine design have remained debatable. The paper’s goal is a critical analysis of the first design of the Jesuit Church in Poznan and its authorship, as well as of the later designs of the Church and their authors. The Church’s first design may have been a ‘model’ one, worked out in Rome, whose modifications and adaptation to the local conditions were conducted by the famous Cracow mason Tomasso Poncino; the latter, most likely owing to the mistakes made when the foundations were laid, was banned from continuing the works, and replaced by the Order’s mason Wojciech Przybyłkowicz who ran the raising of the Church. An essential turn in the history of the Jesuit fabrica ecclesiae occurred when Bartłomiej Nataniel Wąsowski became Vice-chancellor of the Poznan College; apt at maths, a theoretician of architecture, he had his avant-garde designs based on the studies of Rome’s architecture implemented by the mason Wojciech Abramowicz. Having become the prefect of the fabrica ecclesiae, after Wąsowski’s death (d. 1687), he independently managed the construction works. Its final shape was given to the Jesuit Church by Jan Catenazzi. The testimony to the changes occurring in the course of the almost 80-years’ construction process is found in designs preserved in the National Library in Paris and in the Archives of the Society of Jesus in Rome.
Keywords:
Jesuit Church in Poznan, Jesuit architecture in Poland, Tomasso Poncino, Jan Catenazzi, Wojciech Przybyłkowicz, Wojciech Abramowicz, Bartłomiej Nataniel WąsowskiReferences
Baranowski, Jerzy. Bartłomiej Nataniel Wąsowski jako teoretyk i architekt XVII wieku. Wrocław: Ossolineum 1975.
Google Scholar
Betlej, Andrzej. “Jesuits Architecture in Polish-Lithuanian Commonwealth in 1564–1772.” W La Arquitectura Jesuítica, redakcja María Isabel Álvaro, 277–303. Saragossa: Instituto Fernando El Católico, 2011.
Google Scholar
Betlej, Andrzej. “Niech przyjdzie tu Witruwiusz wraz ze swoim następcami. Kilka uwag na temat kościoła Jezuitów w Ostrogu.” Roczniki Humanistyczne KUL. Historia Sztuki 54 (2006): 189–224.
Google Scholar
Karpowicz, Mariusz. Tomasz Poncino (ok. 1590–1659). Architekt pałacu kieleckiego. Kielce: Muzeum Narodowe w Kielcach, 2002.
Google Scholar
Kurzej, Michał. Siedemnastowieczne sztukaterie w Małopolsce. Kraków: Studio Wydawnicze DodoEditor, 2018.
Google Scholar
Kusztelski, Andrzej. “Zespół kolegium jezuickiego w Poznaniu. Układ przestrzenny i architektura.” W Wokół jezuickiej fundacji uniwersytetu z 1611 roku, redakcja Dorota Żołądź-Strzelczyk, Rafał Witkowski, 125–139. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2011.
Google Scholar
Kusztelski, Andrzej. “Pierwsze kolegium jezuickie w Poznaniu.” Kronika Miasta Poznania 65, nr 4 (1997): 228–255.
Google Scholar
Linette, Eugeniusz. Jan Catenazzi i jego dzieło w Wielkopolsce. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 1973.
Google Scholar
Małkiewicz, Adam. “Bartlomeo Nataniele Wąsowski e l’architettura Italiano. Un viaggio Italiano di Wąsowski nel 1655 e la sua attività trattatista e architetto.” W Atti del convegno italo-polacco ‘Viaggio in Italia e viaggio in Polonia’ organizzato dall’istituto di storia dell’Università Jagellonica di Cracovia dal 19 al 20 Ottobre 1992 in occasione del cinquecentesimo anniversario della scoperta dell’america, redakcja Danuta Quirini-Popławska, 129–143. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 1994.
Google Scholar
Małkiewicz, Adam. “Udział Bartłomieja Nataniela Wąsowskiego w budowie kościoła kolegium jezuitów (obecnie farnego) w Poznaniu.” Folia Historiae Artium 26 (1990): 87–114.
Google Scholar
Paszenda, Jerzy. “Bartłomieja Wąsowskiego własnoręczne projekty dla Poznania, Jarosławia i Lwowa.” Biuletyn Historii Sztuki 49, nr 3-4 (1987): 251–258.
Google Scholar
Paszenda, Jerzy. Budowle jezuickie w Polsce. Kraków: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy, 2000.
Google Scholar
Pietrzyk, Zdzisław. “Relacja z podróży jezuity Bartłomieja Nataniela Wąsowskiego.” W Staropolskie podróżowanie, redakcja Bogdan Rok, Franciszek Wolański, 263–270. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2016.
Google Scholar
Prokop, Krzysztof R. Fabrica ecclesiae. Budowa i utrzymanie katolickich miejsc kultu w diecezji krakowskiej w czasach nowożytnych. Warszawa-Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, 2011.
Google Scholar
Ptak, Anna. “Stan badań nad życiem i twórczością Karla Dankwarta (Carolusa Tanquarda),” W Willmann i inni. Malarstwo, rysunek i grafika na Śląsku i w krajach ościennych w XVII i XVIII wieku, redakcja Andrzej Kozieł, Beata Lejman, 176–181. Wrocław: Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego, Oddział Wrocławski Stowarzyszenia Historyków Sztuki, 2002.
Google Scholar
Ptak-Gusin, Anna. “Między Śląskiem a Małopolską. Podróże artystyczne Karola Dankwarta”, w: Między Wrocławiem a Lwowem. Sztuka na Śląsku, w Małopolsce i na Rusi Koronnej w czasach nowożytnych, redakcja Andrzej Betlej, Katarzyna Brzezina-Scheuerer, Piotr Oszczanowski, 193–199. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2011.
Google Scholar
Stankiewicz, Aleksander. “Zagraniczni muratorzy i architekci w Poznaniu w pierwszej połowie XVII wieku.” W Wędrowanie sztuki, redakcja Artur Badach, Katarzyna Chrudzimska-Uhera, 7–18. Warszawa: Stowarzyszenie Historyków Sztuki, 2018.
Google Scholar
Stankiewicz, Aleksander. “Uwagi na temat twórczości architektonicznej Jana Catenazziego.” Quart 12, nr 4 (2017): 3–27.
Google Scholar
Stankiewicz, Aleksander. “Architektura pałacu biskupów krakowskich w Kielcach w wieku XVII.” Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach 31 (2016): 65–98.
Google Scholar
Wardzyński, Michał. “Barokowa odbudowa kościoła konwentualnego paulinów na Jasnej Górze (1690–1696) na tle działalności północnolombardzkich warsztatów budowlano-stiukatorskich w Europie Środkowej.” Studia Claromontana 26 (2008): 415–456.
Google Scholar
Wujewski, Tomasz. “Tomasza Poncino związki z Wielkopolską.” Kronika Miasta Poznania – Raptularz Poznański 2003: 16–30.
Google Scholar
Authors
Andrzej KusztelskiWarsaw, Institute of Art of the Polish Academy of Sciences Poland
https://orcid.org/0000-0002-3506-0404
Statistics
Abstract views: 348PDF downloads: 336
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
The author grants the publisher a royalty-free non-exclusive licence (CC BY 4.0) to use the article in Biuletyn Historii Sztuki, retains full copyright, and agrees to identify the work as first having been published in Biuletyn Historii Sztuki should it be published or used again (download licence agreement). The journal is published under the CC BY 4.0 licence. By submitting an article, the author agrees to make it available under this licence.
In issues from 1(2019) to 4(2022) all articles were published under the CC BY-NC-ND 4.0 licence. During this period the authors granted a royalty-free non-exclusive licence (CC BY-ND 4.0) to use their article in Biuletyn Historii Sztuki, retained full copyright, and agreed to identify the work as first having been published in our journal should it be published or used again.
