Utopistyka kryzysu
Abstrakt
Przedmiotem zainteresowania autora artykułu jest historia badań nad sztuką nowoczesną w Polsce rozpoczęta rozpoznaniem konstruktywistycznej grupy Blok. Autor zastanawia się, w jaki sposób refleksja nad dziejami i programem artystycznym twórców z nią związanych doprowadziła do szerszych badań na awangardą i jej utopiami, a także określiła granice artystycznego modernizmu. Z tego punktu widzenia zadaje pytanie o drogi przyszłych badań, które alternatywna historia sztuki może na tym gruncie prowadzić.
Słowa kluczowe:
sztuka nowoczesna, Blok Kubistów, Suprematystów i Konstruktywistów, utopia, awangarda, konstruktywizm, abstrakcja, modernizm, kryzys, wojnaBibliografia
Baranowicz, Zofia. Polska awangarda artystyczna 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1979.
Google Scholar
Foster, Hal. Powrót realnego. Awangarda u schyłku XX wieku. Tłumaczenie Mateusz Borowski, Małgorzata Sugiera. Kraków: Universitas, 2010.
Google Scholar
Luba, Iwona. Awangarda w CBWA. Wystawy Katarzyny Kobro i Władysława Strzemińskiego, Henryka Stażewskiego, Marii Ewy Łunkiewicz-Rogoyskiej w latach 1956–1969. Warszawa: Zachęta, 2017.
Google Scholar
Olszewski, Andrzej K. Dzieje sztuki polskiej 1890–1980 w zarysie. Warszawa: Interpress, 1988.
Google Scholar
Olszewski, Andrzej K. „Narodziny nowej formy”. Wiedza i Życie 27, nr 9 (1958): 562–565.
Google Scholar
Olszewski, Andrzej K. „Sztuka dwudziestolecia grupa «Blok»”. Wiedza i Życie 31, nr 1 (1962): 2–5.
Google Scholar
Olszewski, Andrzej K. „Z problematyki architektury dwudziestolecia międzywojennego w Polsce. Koncepcja architektury w kręgu ideologii grupy «Blok»”. W: Z zagadnień plastyki polskiej w latach 1918–1939. Zbiór studiów, redakcja Juliusz Starzyński, 121–168. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN, 1963.
Google Scholar
Porębski, Mieczysław. „Dwa programy”. Materiały do Studiów i Dyskusji z Zakresu Teorii i Historii Sztuki, Krytyki Artystycznej oraz Badań nad Sztuką 1, nr 1 (1950): 51–56.
Google Scholar
Teresa Żarnowerówna (1897–1949). Artystka końca utopii. Redakcja Milada Ślizińska, Andrzej Turowski. Łódź: Muzeum Sztuki w Łodzi, 2014.
Google Scholar
Turowski, Andrzej. Awangardowe marginesy. Warszawa: Instytut Kultury, 1998.
Google Scholar
Turowski, Andrzej. Biomorfizm w sztuce XX wieku. Między biomechaniką a bezformiem. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2019.
Google Scholar
Turowski, Andrzej. Budowniczowie świata. Z dziejów radykalnego modernizmu w sztuce polskiej. Kraków: Universitas, 2000.
Google Scholar
Turowski, Andrzej. „Geneza i program teoretyczny grupy artystów Blok 1924–1926”. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Historia Sztuki 4 (1966): 189–274.
Google Scholar
Turowski, Andrzej. Konstruktywizm polski. Próba rekonstrukcji nurtu (1921–1934). Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN, 1981.
Google Scholar
Turowski, Andrzej. Malewicz w Warszawie. Rekonstrukcje i symulacje. Kraków: Universitas, 2004.
Google Scholar
Turowski, Andrzej. „Od Żmijewskiego do Stażewskiego”. W: Awangarda w bloku / Avant-garde in the Bloc. Wybrane aspekty twórczości oraz studio Henryka Stażewskiego (1894–1988) i Edwarda Krasińskiego (1925–2004), redakcja Gabriela Świtek, 390. Warszawa: Fundacja Galerii Foksal, JRP Ringier, 2009.
Google Scholar
Turowski, Andrzej. Radykalne oko. O Witkacym, Strzemińskim, Themersonach, Żarnowerównie i innych twórcach sztuki wzbudzającej niepokój, t. 2: Żołnierze. Warszawa: Wydawnictwo Muzeum Sztuki Nowoczesnej; Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2023.
Google Scholar
Turowski, Andrzej. Wielka utopia awangardy. Artystyczne i społeczne utopie w sztuce rosyjskiej 1910–1930. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990.
Google Scholar
Wallerstein, Immanuel. Utopistyka. Alternatywy historyczne dla XXI wieku. Tłumaczenie Iwo Czyż. Poznań: Oficyna Wydawnicza Bractwa „Trojka”, Poznańska Biblioteka Anarchistyczna, 2008.
Google Scholar
Wallis, Mieczysław. Sztuka polska dwudziestolecia. Wybór pism z lat 1921–1957. Warszawa: Arkady, 1959.
Google Scholar
Włodarczyk, Wojciech. Sztuka polska XX i początku XXI wieku. Warszawa: Arkady, 2023.
Google Scholar
Autorzy
Andrzej Turowskiturov@wanadoo.fr
Université de Bourgogne, Dijon Francja
Prof. dr hab. Andrzej Turowski, historyk sztuki i krytyk artystyczny, emerytowany profesor historii sztuki współczesnej na Université de Bourgogne w Dijon. Do 1983 r. wykładał historię sztuki nowoczesnej na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jako krytyk artystyczny współpracował przez dekadę lat 70. z Galerią Foksal w Warszawie. Jego zainteresowania badawcze skupiają się przede wszystkim na historii i ideologii awangardy w Europie Środkowej, w Polsce i w Rosji oraz we Francji w XX i XXI w. Jest autorem kilkuset rozpraw naukowych i artykułów krytycznych opublikowanych w wielu językach oraz kilkunastu książek. Był kuratorem i współtwórcą wielkich międzynarodowych wystaw sztuki awangardowej w Europie. Od 1984 r. mieszka i pracuje w Paryżu.
Statystyki
Abstract views: 69PDF downloads: 56
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Biuletyn Historii Sztuki
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.