Konstruktywizm w warszawskich salonach automobilowych. Artyści Bloku wobec motoryzacji i problemów kultury robotniczej (1924–1925)
Przemysław Strożek
przemyslaw.strozek@ispan.plInstytut Sztuki, Polska Akademia Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-6473-7894
Abstrakt
Wystawy Henryka Berlewiego w salonie automobilowym Austro-Daimler oraz grupy Blok w salonie automobilowym Laurin & Klement były pierwszymi manifestacjami konstruktywizmu w Warszawie. Oba pokazy zostały otwarte w marcu 1924 r. i gloryfikowały niedoścignione dzieło kolektywnej organizacji pracy, jakim był samochód. Niniejszy artykuł analizuje znaczenie działań artystycznych warszawskich konstruktywistów wobec zagadnień budowy i produkcji samochodów w kontekście lokalnym i międzynarodowym. Ich wczesne postulaty i eksperymenty w większym stopniu były zorientowane na kwestie produkcji maszyn niż na radykalne przemiany społeczne i rewolucyjne dążenia walczącego proletariatu. Oparcie twórczości na racjonalnym podziale pracy ukazywało niespójne postrzeganie roli artysty wewnątrz grupy Blok zarówno jako twórcy-inżyniera, jak i wytwórcy-robotnika. Wnioski z przeprowadzonej analizy ukazują dzieje Bloku wiodące od fascynacji kwestiami metodycznej organizacji pracy do organizacji przestrzeni dla rezultatów tej pracy.
Słowa kluczowe:
Blok Kubistów, Suprematystów i Konstruktywistów, „Blok. Czasopismo awangardy artystycznej”, wystawy, konstruktywizm, awangarda, automobilizm, puryzm, architekturaBibliografia
Czekalski, Stanisław. „Międzynarodówka Salonów Automobilowych i hagiografia rewolucji. Mieczysław Szczuka na rozdrożach nowej sztuki”. Artium Quaestiones 9 (1998): 75–109.
Google Scholar
G. Material zur elementaren Gestaltung. Redakcja Marion von Hofacker. München: Der Kern Verlag, 1986.
Google Scholar
Gärtner, Ulrike. „«Es kommt der neue Ingenieur!». Zum Selbstverständnis des Künstler-Ingenieurs Werner Graeff”. W: K. I. Konstruktivistische international schöpferische Arbeitsgemeinschaft. 1922–1927. Utopien für eine europäische Kultur, redakcja Bernd Finkeldey et al., 129–132. Düsseldorf: Kunstsammlung Nordhein-Westfallen, 1992.
Google Scholar
Kossakowska, Maria. Teoria awangardy francuskiej. Puryzm i jego twórcy. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN, 1980.
Google Scholar
Rudziński, Piotr. „Awangardowa twórczość Henryka Berlewiego w latach 1922–1925”. Biuletyn Historii Sztuki 39, nr 1 (1977): 205–219.
Google Scholar
Sosnowska, Joanna M. „Dlaczego w Paryżu nie było awangardy?”. W: Wystawa paryska 1925. Materiały z sesji naukowej Instytutu Sztuki PAN, Warszawa, 16–17 listopada 2005 roku, redakcja Joanna M. Sosnowska, 121–127. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2007.
Google Scholar
Stern, Anatol, i Mieczysław Berman. Mieczysław Szczuka. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1965.
Google Scholar
Turowski, Andrzej. Budowniczowie świata. Z dziejów radykalnego modernizmu w sztuce polskiej. Kraków: Universitas, 2000.
Google Scholar
Turowski, Andrzej. Konstruktywizm polski. Próba rekonstrukcji nurtu (1921–1934). Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN, 1981.
Google Scholar
Vere, Bernard. Sport and Modernism in the Visual Arts in Europe, c. 1909–39. Manchester: Manchester University Press, 2018.
DOI: https://doi.org/10.7228/manchester/9781784992507.001.0001
Google Scholar
Wenderski, Michał. Cultural Mobility in the Interwar Avant-Garde Network. Poland, Belgium, Netherlands. London–New York: Routledg
Google Scholar
Autorzy
Przemysław Strożekprzemyslaw.strozek@ispan.pl
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0001-6473-7894
Dr hab. Przemysław Strożek – pracownik naukowy w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk oraz w kurator Archiv der Avantgarden w Dreźnie. Jest autorem wielu wystaw, książek i tekstów akademickich o historii awangardy. Redaktor pisma „Journal of Avant-Garde Studies” (Brill) oraz autor książki Picturing the Workers’ Olympics and the Spartakiads. Modernist and AvantGarde Engagement with Sport in Central Europe and the USSR (Routledge, 2022). Wraz z Sarą Lagnaoui był współkuratorem wystawy Ahmed Cherkaoui w Warszawie. Polskomarokańskie relacje artystyczne w latach 1955–1980 w Zachęcie – Narodowej Galerii Sztuki (2020).
Statystyki
Abstract views: 94PDF downloads: 74
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
Od numeru 1/2019 do 4/2022 stosowaliśmy licencję CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Joanna M. Sosnowska, Przemysław Strożek, Stulecie Bloku: Wstęp , Biuletyn Historii Sztuki: Tom 86 Nr 3 (2024)
