Rückgabe des beschlagnahmten Bibliotheksgutes – argumentacja Gustava Abba i stanowisko Kajetana Mühlmanna. Epizod z dziejów polskich zbiorów artystycznych w okresie II wojny światowej
Abstrakt
Pod koniec listopada 1941 r. doszło do dyskusji między Gustavem Abbem, szefem Głównego Zarządu Bibliotek w Generalnym Gubernatorstwie, i Kajetanem Mühlmannem, Pełnomocnikiem Specjalnym do Spraw Zabezpieczenia Dzieł Sztuki i Zabytków Kultury, na temat ewentualnego przekazania do Staatsbibliothek obiektów bibliotecznych „zabezpieczonych" przez Urząd Mühlmanna. Raport z tej konfrontacji doskonale obrazuje dwoistość postaw funkcjonariuszy GG wobec dóbr skonfiskowanych z rozkazu i w imieniu władz niemieckich na okupowanych polskich ziemiach, tak jak i ich biegłość w dostosowaniu wywodu do korzystnych dla Niemiec, lecz niezgodnych z prawem międzynarodowym, koncepcji prawnych, w tym wypadku do idei debellatio.
Bibliografia
Ajewski, Konrad, i Tadeusz, Zadrożny. “Straty muzeów i kolekcji artystycznych Warszawy w latach 1939-1945.” W Straty Warszawy 1939-1945. Raport, redakcja Wojciech Fałkowski, 565-607. Warszawa: Miasto Stołeczne Warszawa, 2005.
Google Scholar
Arend, Sabine. “«Der Behaim-Kodex». Wissenschaft auf Abwegen", W Der Umgang mit dem kulturellen Erbe in Deutschland und Polen im 20. Jahrhundert = Postawy wobec dziedzictwa kulturowego w Niemczech i Polsce w XX w., 369–390. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 2004.
Google Scholar
Cyprian, Tadeusz, i Jerzy, Sawicki. Siedem wyroków Najwyższego Trybunału Narodowego. Poznań: Instytut Zachodni, 1962.
Google Scholar
Das Diensttagebuch des deutschen Generalgouverneurs in Polen, 1939–1945. Redakacja Werner Präg, Wolfgang Jacobmeyer. Stuttgart: Instituts für Zeitgeschichte, 1975.
Google Scholar
“Dokumenty.” wybór i opracowanie Władysław Bartoszewski, W Walka o dobra kultury. Warszawa 1939-1945, redakcja Stanisław Lorentz, t. 2, 397-567. Warszawa: PIW, 1970.
Google Scholar
Ettinger, Petra. “Deutsche Kriegsbeute in der DDR. Eine Zeichnung von Veit Stoß aus Krakau." Jahrbuch Preußischer Kulturbesitz 37 (2000): 189–205
Google Scholar
Hautekete, Stefaan. “«Kodeks z herbami kawalerów Zakonu Złotego Runa» z Muzeum Narodowego w Warszawie. Analiza, interpretacja i ustalenie autorstwa Hansa Bola." Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie. Nowa Seria = Journal of the National Museum in Warsaw. New Series 6 (2017): 48–74 (75–89)
Google Scholar
Ingrao, Christian. Wierzyć i niszczyć. Intelektualiści w machinie wojennej SS. Tłumaczenie M. Kamińska-Maurugeon. Wołowiec: Wydawn. Czarne, 2013.
Google Scholar
Klafkowski, Alfons. Okupacja niemiecka w Polsce w świetle prawa narodów. Poznań: Wydawn. Instytutu Zachodniego, 1946.
Google Scholar
Klafkowski, Alfons. Prawo międzynarodowe publiczne. Warszawa: PWN, 1981.
Google Scholar
Król, Eugeniusz Cezary. Polityka hitlerowska wobec szkolnictwa polskiego na terenie Generalnej Guberni (1939-1945). Warszawa: Wydawn. Szkolne i Pedagogiczne, 1979.
Google Scholar
Kułakowski, Tadeusz. “Proces Józefa Bühlera, szefa Rządu Generalnego Gubernatorstwa.” W Gumkowski, Janusz, i Tadeusz, Kułakowski, Zbrodniarze hitlerowscy przed Najwyższym Trybunałem Narodowym, 175-266, Warszawa: Wydawn. Prawnicze, 1961.
Google Scholar
Kieszkowski, Witold. Składnica muzealna Paulinum i rewindykacja zabytków na Dolnym Śląsku. Warszawa: Związek Historyków Sztuki i Kultury, 1948.
Google Scholar
Kuntze, Edward. “Dzieje Biblioteki Jagiellońskiej pod okupacją niemiecką w okresie od 1 września 1939 do 18 stycznia 1945 r.” Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej 25 (1975): 5-57.
Google Scholar
Lechowski, Piotr. Biblioteki Krakowa w okresie okupacji niemieckiej 1939-1945, Kraków: Polskie Towarzystwo Bibliologiczne. Odział w Krakowie, 1999.
Google Scholar
Madajczyk, Czesław. Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce. Warszawa: PIW, 1970
Google Scholar
Majewski, Piotr. Wojna i kultura. Instytucje kultury polskiej w okupacyjnych realiach Generalnego Gubernatorstwa, 1939-1945. Warszawa: Wydawn. Trio, 2005.
Google Scholar
Mężyński, Andrzej. Biblioteki Warszawy w latach 1939-1945. Warszawa: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Departament Dziedzictwa Kulturalnego, 2010.
Google Scholar
Mężyński, Andrzej. Kommando Paulsen, październik-grudzień 1939 r., Warszawa: Ministerstwo Kultury i Sztuki. Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Polskiego Dziedzictwa Kulturalnego za Granicą, 1994.
Google Scholar
Mężyński, Andrzej. Kommando Paulsen. Organisierter Kunstraub in Polen 1942-1945. Köln: Dittrich, 2000.
Google Scholar
Okupacja i ruch oporu w Dzienniku Hansa Franka, 1939-1945, wybór i opracowanie Lucjan Dobroszycki, et al. Redakcja Zofia Polubiec, Stanisław Płoski. Warszawa: Książka i Wiedza, 1970
Google Scholar
Olkowski, Roman. Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie (1860-1940, 1948). Zarys historyczny i katalog zbiorów = The Society for Encouragement of Fine Arts in Warsaw (1860-1940, 1948) Historical Outline and Catalogue of Works. Warszawa: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Departament Dziedzictwa Kulturowego za Granicą i Strat Wojennych, 2020.
Google Scholar
Petropoulos J. The Faustian Bargain. The Art World in Nazi Germany. New York: Oxford University Press, 2000.
Google Scholar
Petropoulos J. “The Importance of the Second Rank. The Case of the Art Plunderer Kajetan Mühlmann.” W Austro-Corporatism. Past, Present, Future. Redakcja Günther Bischof, Anton Pelinka. New Brunswick: Transaction Publ., 1996.
Google Scholar
Piotrowski, Stanisław. Dziennik Hansa Franka. Warszawa: Wydawn. Prawnicze, 1957.
Google Scholar
Pospieszalski, Karol Maria. Hitlerowskie „prawo" okupacyjne w Polsce. Wybór dokumentów. Cz. 1: Ziemie „wcielone". Poznań: Instytut Zachodni, 1952.
Google Scholar
Pospieszalski, Karol Maria. Hitlerowskie „prawo" okupacyjne w Polsce. Cz. 2, Generalna Gubernia, Poznań: Instytut Zachodni, 1958 (Documenta occupationis [t.] 6)
Google Scholar
Rostworowski, Marek. Gry o Damę. Kraków: Wydawn. Baran i Suszczyński, 1994.
Google Scholar
Sawicka, Stanisława, i Teresa, Sulerzyska. Straty w rysunkach z Gabinetu Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej, 1939–1945 = Les pertes de dessins au Cabinet des Estampes de la Bibliothèque de l’Université de Varsovie, 1939–1945. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 1960.
Google Scholar
Szyszko-Bohusz, Adolf. „Wawel pod okupacją niemiecką. Wspomnienia z lat 1939-1945.” Rocznik Krakowski 31 (1949-1957): 153-182.
Google Scholar
Tatarowicz, K. “Biblioteka Jagiellońska za okupacji. Wspomnienia bibliotekarki.” W Ne cedat Academia. Kartki z dziejów tajnego nauczania w Uniwersytecie Jagiellońskim 1939-1945, redakcja Maria Zaręba, Alfred Zaręba, 442-471. Kraków: Wydawn. Literackie, 1975.
Google Scholar
Tomicka, Joanna A. “«Kodeks z herbami kawalerów Zakonu Złotego Runa». Przegląd problematyki i stan badań nad proweniencją." Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie. Nowa Seria = Journal of the National Museum in Warsaw. New Series 6 (2017): 31–47.
Google Scholar
Waltoś, Stanisław. “Dziwne losy uniwersyteckich «stwoszianów»." W ID., Na tropach doktora Fausta i inne szkice, 39-64. Warszawa: WSiP, 2004
Google Scholar
Witek, Zbigniew Kazimierz. Dokumenty strat kultury polskiej pod okupacją niemiecka 1939–1944 z archiwum Karola Estreichera = Cultural Losses of Poland during the German Occupation 1939–1944. Documents from the Archives of Karol Estreicher. Kraków: Pałac Sztuki, 2003.
Google Scholar
Wolska, Agata. Zagrabiony. Odzyskany. Historia powrotu ołtarza Wita Stwosza do Krakowa. Kraków: Wydawn. Literackie, 2019.
Google Scholar
Zadrożny, Tadeusz. „Kajetan i inni (3). Druga szansa Kajetana.” Cenne, Bezcenne/Utracone, nr 2 (2010): 30-33
Google Scholar
Zadrożny, Tadeusz. „Kajetan i inni (4). Adolfa darem uhonorowanie.” Cenne, Bezcenne/Utracone, nr 4 (2011): 38-45
Google Scholar
Statystyki
Abstract views: 325PDF downloads: 233
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W numerach od 1/2019 do 4/2022 wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
