Kilka uwag o naturze opery, czyli dlaczego Fryderyk Chopin nie został twórcą opery narodowej
Dobrochna Ratajczakowa
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-8073-4869
Abstrakt
Badania biograficzne potwierdzają, że Chopin był przez swe studia doskonale przygotowany do roli twórcy opery narodowej, formy mającej zasadnicze znaczenie i wysoką rangę w pierwszej połowie XIX wieku. W artykule postawiono tezę, że odpowiedź na pytanie, dlaczego Chopin nie stworzył żadnej opery, kryje się w splocie przyczyn. Omówiono różne potencjalne uwarunkowania tej decyzji kompozytora: okoliczności historyczne (wybuch w Warszawie powstania 1830 roku), aspekty muzycznej osobowości Chopina. Najwięcej miejsca poświęcono argumentom, które wiążą się z performatywnym statusem opery jako gatunku.
Słowa kluczowe:
opera, opera narodowa, muzyka, muzyka instrumentalna, Chopin, re-enactmentBibliografia
Adamusińska-Tasak, Anna, et al., red. Opera Chopina: Fryderyk w Teatrze Narodowym; I część wystawy czasowej poświęconej związkom Fryderyka Chopina z operą; 21.03–25.06.2017. Warszawa: Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, 2017.
Google Scholar
Adamusińska-Tasak, Anna. „Opera Chopina: Fryderyk w Teatrze Narodowym”. W: Adamusińska-Tasak et al., Opera Chopina, 6–25.
Google Scholar
Barenboim, Daniel, i Edward W. Said. Paralele i paradoksy: Rozmowy o muzyce i społeczeństwie. Tłumaczenie Aleksander Laskowski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2007.
Google Scholar
Baudrillard, Jean. O uwodzeniu. Tłumaczenie Janusz Margański. Warszawa: Wydawnictwo Sic!, 2005.
Google Scholar
Chopin, Fryderyk. Korespondencja Fryderyka Chopina. Opracowanie Zofia Helman, Zbigniew Skowron i Hanna Wróblewska-Straus. T. 1: 1816–1831. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2009.
Google Scholar
Chopin, Fryderyk. Korespondencja Fryderyka Chopina. Opracowanie Bronisław Edward Sydow. T. 2. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1955.
Google Scholar
Chopin, Fryderyk. Korespondencja Fryderyka Chopina z rodziną. Opracowanie, wstęp i komentarz Krystyna Kobylańska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1972.
Google Scholar
Einstein, Alfred. Muzyka w epoce romantyzmu. Tłumaczenie Michalina i Stefan Jarocińscy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1964.
Google Scholar
Elsner, Józef. Sumariusz moich utworów muzycznych z objaśnieniami o czynnościach i działaniach moich jako artysty muzycznego. Tłumaczenie Kazimierz Lubomirski. Opracowanie Alina Nowak-Romanowicz. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1957.
Google Scholar
Goldberg, Halina. O muzyce w Warszawie Chopina. Tłumaczenie Marita Albán Juárez i Kamila Stępień-Kutera. Warszawa: Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, 2016.
Google Scholar
Jasińska, Danuta. Styl brillant a muzyka Chopina. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, 1995.
Google Scholar
Komorowska, Małgorzata. „Opera w mędrca szkiełku”. Dialog 23, nr 5 (1978): 122–129.
Google Scholar
Kozłowski, Krzysztof. Opera i dramat muzyczny: Szkice. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2006.
Google Scholar
Lisiecka, Katarzyna. „«Będą latać…»: O stwarzaniu teatralnego światoobrazu”. W: Adamusińska-Tasak et al., Opera Chopina, 68–103.
Google Scholar
Lisiecka, Katarzyna. Fuzja sztuk i horyzontów: Arystotelesowski paradygmat opery. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, 2019.
Google Scholar
Przybylski, Ryszard. Cień jaskółki: Esej o myślach Chopina. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 1995.
Google Scholar
Przybylski, Tadeusz. Karol Kurpiński. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980.
Google Scholar
Schechner, Richard. Performatyka: Wstęp. Tłumaczenie Tomasz Kubikowski. Wrocław: Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych, 2006.
Google Scholar
Słowacki, Euzebiusz. „Opera”. W: Euzebiusza Słowackiego dzieła z pozostałych rękopisów ogłoszone, t. 2, 137–138. Wilno, 1826. http://polona.pl/preview/1711917c-6d90-48f8-a323-949a3dffa028.
Google Scholar
Starobinski, Jean. Czarodziejki. Tłumaczenie Maryna Ochab i Tomasz Swoboda. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2011.
Google Scholar
Strumiłło, Tadeusz. Źródła i początki romantyzmu w muzyce polskiej: Studia i materiały. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1956.
Google Scholar
Strumiłło, Tadeusz, Alina Nowak-Romanowicz i Teresa Kuryłowicz. Poglądy na muzykę kompozytorów polskich doby przedchopinowskiej: Ogiński, Elsner, Kurpiński. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1960.
Google Scholar
Świątkowska, Wanda. „Re-enactment”. W: Performatyka: Terytoria, redakcja Ewa Bal i Dariusz Kosiński. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2017.
Google Scholar
Tomaszewski, Mieczysław. Chopin: Człowiek, dzieło, rezonans. Poznań: Wydawnictwo Podsiedlik-Raniowski i Spółka, 1998.
Google Scholar
Autorzy
Dobrochna RatajczakowaUniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
https://orcid.org/0000-0002-8073-4869
Dobrochna Ratajczakowa - prof. dr hab., teatrolożka i dramatolożka, autorka wielu książek i prac redakcyjnych, około 200 studiów i artykułów. Zajmuje się teatrem i dramatem XVIII, XIX, XX i XXI wieku oraz badaniem dynamicznych relacji teatralno-kulturowych. Twórczyni poznańskiej teatrologii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, przez wiele lat kierowała Zakładem Dramatu i Teatru, a później Katedrą Dramatu, Teatru i Widowisk.
Statystyki
Abstract views: 309PDF downloads: 187
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Dobrochna Ratajczakowa
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Dobrochna Ratajczakowa, O szczodrości: Wspomnienie o Ewie Guderian-Czaplińskiej (1962–2020) , Pamiętnik Teatralny: Tom 69 Nr 1 (2020)
- Dobrochna Ratajczakowa, Splot czasów: Teatr, performans i odtworzenia , Pamiętnik Teatralny: Tom 70 Nr 3 (2021): Teatr i communitas (blok tematyczny według koncepcji Doroty Sajewskiej)
- Dobrochna Ratajczakowa, O teatrze bulwarowym: Szkic , Pamiętnik Teatralny: Tom 67 Nr 1/2 (2018)
- Dobrochna Ratajczakowa, „Takie samo miejsce” dla „orłów i komarów Parnasu”, czyli jaki dramat (i jaki teatr dla tego dramatu) zaprojektowali nasi oświeceni , Pamiętnik Teatralny: Tom 66 Nr 3 (2017)
