„Dziady" Kazimierza Dejmka w „chwili osobliwej”

Edward Krasiński

doi:10.36744/pt.3935

„Dziady" Kazimierza Dejmka w „chwili osobliwej”

UDOSTĘPNIONO ONLINE 2024

Edward Krasiński

(Polska)

DOI: https://doi.org/10.36744/pt.3935

Abstrakt

Artykuł dotyczy okoliczności powstania oraz procesu mitologizacji inscenizacji Dziadów Adama Mickiewicza w reżyserii Kazimierza Dejmka w Teatrze Narodowym w Warszawie, która miała premierę w listopadzie 1967 i została zdjęta z afisza na polecenie władz 30 stycznia 1968. Autor koryguje różne fałszywe informacje na temat tego przedstawienia. Podkreśla, że wbrew późniejszym opiniom wybór Dziadów na rocznicę rewolucji październikowej, nie mógł być wcześniej zaplanowaną zewnętrzną prowokacją lub intrygą, ale był osobistym aktem „w kategoriach politycznych i narodowych” Dejmka, reżysera i dyrektora Teatru Narodowego. Autor zaznacza, że Dejmek nie znosił Dziadów i chciał przekreślić mit romantyczny, szukając tekście Mickiewicza treści rewolucyjnych. Inscenizacja miała być terapią szokową i eksponować antycarską, a nie antyrosyjską wymowę utworu oraz wspólnotę ideałów polskich i rosyjskich buntowników. Fakt, że nie tylko władze partyjne, lecz także krytycy i widzowie zinterpretowali przedstawienie całkiem odwrotnie, autor traktuje jako znak, że Dejmek stracił poczucie rzeczywistych nastrojów społecznych. W drugiej części artykułu znajduje się zwięzła prezentacja materiałów i dokumentów publikowanych w tym samym tomie Pamiętnika Teatralnego. Autor zaznacza, że publikacja tomu jest nawiązaniem do prekursorskich badań Marty Fik nad Dziadami Dejmka opublikowanych w 1995 roku.

Słowa kluczowe:

Kazimierz Dejmek, teatr polski 1945–1989, Dziady Dejmka, Marzec 1968, cenzura

Bibliografia

Dejmek, Kazimierz. „Casus «Dziady»”. Dialog, nr 6 (1981): 103–117.
Google Scholar

Eisler, Jerzy. Marzec 1968: Geneza, przebieg, konsekwencje. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1991.
Google Scholar

Fik, Marta. Marcowa kultura: Wokół „Dziadów” – Literaci i władza: Kampania marcowa. Warszawa: Wydawnictwo Wodnika, 1995. https://encyklopediateatru.pl/ksiazka/416/marcowa-kultura-wokol-dziadow-literaci-i-wladza-kampania-marcowa/.
Google Scholar

Greń, Zygmunt. Teatr zamknięty. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1984.
Google Scholar

Heppen, Irena. „Pół jawa, pół sen: Teatr Narodowy – «Dziady» w sezonie 67/68”. Res Publica, nr 3 (1988).
Google Scholar

Holoubek, Gustaw. „Grając w «Dziadach»”. Dialog, nr 6 (1981): 118.
Google Scholar

Krasiński, Edward. „Kazimierz Dejmek (1924–2002): Pożegnanie”. Pamiętnik Teatralny 52, z.1/2 (2003): 342–369.
Google Scholar

Raszewska, Magdalena. Teatr Narodowy 1949–2004. Warszawa: Teatr Narodowy, 2005.
Google Scholar

Raszewski, Zbigniew. Raptularz 1967/1968. Warszawa: Interim, 1993. https://encyklopediateatru.pl/ksiazka/691/raptularz-19671968.
Google Scholar

Zawieyski, Jerzy. Kartki z dziennika 1955–1969. Opracowanie Jan Z. Brudnicki i Bogusław Wit. Warszawa: „Pax”, 1983.
Google Scholar

Archiwalia: Archiwum Akt Nowych, Dzial Rekopisów Biblioteki Narodowej, Instytut Pamięci Narodowej, Zbiory Specjalne Instytutu Sztuki PAN (Archiwum Stanisława Witolda Balickiego).
Google Scholar

Pobierz

Opublikowane

2005-12-30

Cited By / Share

Krasiński, E. (2005) „„Dziady" Kazimierza Dejmka w «chwili osobliwej»”, Pamiętnik Teatralny, 54(3/4), s. 5–21. doi: 10.36744/pt.3935.

Autorzy

Edward Krasiński

Polska

Statystyki

Abstract views: 22
PDF downloads: 12

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.

Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.