Teatry żydowskie w Warszawie między wojnami (1918–1939)
Edward Krasiński
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-8320-177X
Abstrakt
W 1837 roku działał w Warszawie teatr Dawida Hellina, co można uznać za początek teatru żydowskiego w Warszawie, chociaż jego rozkwit nastąpił dopiero pod koniec XIX wieku. Ester Rachel i Abraham Kamińscy stworzyli wówczas stały zawodowy zespół, a w 1913 otworzyli własną siedzibę – teatr, którego tradycję kontynuowała ich córka, Ida. W artykule omówione zostały najważniejsze przedstawienia teatrów żydowskich, ich repertuar, warunki techniczne i finansowe, a także źródła archiwalne i prasowe do badania historii teatru żydowskiego w Warszawie przed II wojną światową. Trupa Wileńska i Warszawski Żydowski Teatr Artystyczny WIKT miały w repertuarze sztuki ambitne, klasykę żydowską i współczesny dramat światowy. Michał Weichert prowadził eksperymentalny Jung Teater o ambicjach politycznych. Powstawały liczne, choć działające krótko, teatry miniatur, sceny rewiowe i kabaretowe. Większość teatrów jidysz sąsiadowała z polskimi, ale działały też teatry w dzielnicy żydowskiej, jak Centralny czy Scala. Związki między teatrem polskim i żydowskim należy rozpatrywać wielostronnie, w odniesieniu do publiczności, repertuaru i krytyki, a także współpracy między teatrami i twórcami.
Słowa kluczowe:
Teatr Kamińskiego, «Dybuk», Trupa Wileńska, aktorzy żydowscy, WIKT, Jung Teater, repertuar, gettoBibliografia
Boy-Żeleński, Tadeusz. Pisma. T. 22. Warszawa: PIW, 1964–1969.
Google Scholar
Cracoviensis. „Teatr żydowski w Krakowie”. Nasz Przegląd, nr 334 (1926).
Google Scholar
Fuks, Marian. „Warszawska prasa żydowska w języku polskim (1918–1939)”. Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego w Polsce, nr 2 (1977): 205–237. https://bazhum.pl/bib/article/298816/.
Google Scholar
Melman, Marian. „Teatr żydowski w Warszawie w latach międzywojennych”. W: Warszawa II Rzeczypospolitej, redakcja Emilia Borecka i Marian Drozdowski, 381–400. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1968.
Google Scholar
Rudnicki, Adolf. Teatr zawsze grany. Warszawa: Czytelnik, 1987.
Google Scholar
Schiller, Leon. Droga przez teatr 1924–1939. Opracowanie Jerzy Timoszewicz. Warszawa: PIW, 1983.
Google Scholar
Autorzy
Edward KrasińskiInstytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0001-8320-177X
Edward Krasiński – profesor, historyk teatru, redaktor i edytor, wieloletni pracownik naukowy Instytutu Sztuki PAN, kustosz Muzeum Teatralnego przy Teatrze Wielkim w Warszawie (1967–1979), redaktor naczelny „Pamiętnika Teatralnego” (1993–2014), autor wielu książek, m.in. Stefan Jaracz (1983), Teatr Polski Arnolda Szyfmana 1913–1939 (1991), Teatr Polski w Warszawie 1939–2002 (2002).
Statystyki
Abstract views: 242PDF downloads: 155
Licencja
Prawa autorskie (c) 1992 Edward Krasiński
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor/ka udziela niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowuje nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor/ka wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Od zeszytu 1/2018 do zeszytu 3/2022 artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w "Pamiętniku Teatralnym", zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Edward Krasiński, Profesor z Chylonii: Jan Ciechowicz (1949–2017) , Pamiętnik Teatralny: Tom 67 Nr 1/2 (2018)
- Edward Krasiński, Zofia Jasińska (1930–2022): Wspomnienie , Pamiętnik Teatralny: Tom 72 Nr 4 (2023): Kulturowa mobilność teatru
- Edward Krasiński, Żywot Szczubla (1919–2013) , Pamiętnik Teatralny: Tom 65 Nr 1/2 (2016)
- Edward Krasiński, Janina Pudełek (1930–2004) , Pamiętnik Teatralny: Tom 54 Nr 1/2 (2005)
- Edward Krasiński, Szklane domy Mieczysława Rulikowskiego: U początków powojennej nauki o teatrze , Pamiętnik Teatralny: Tom 32 Nr 4 (1983)
