Topos: Train Station

The Ethnography of Small Kashubian Train Stations

Peer-reviewed article, Submitted 9.05.2025, Accepted 27.08.2025

Agnieszka Bednarek-Bohdziewicz

ag.bed@wp.pl
Instytut Antropologii, Uniwersytet Gdański (Poland)
https://orcid.org/0000-0002-8426-2483

Abstract

The author analyses the socio-cultural role played by small Kashubian train stations which fulfilled the function not merely of a transport infrastructure but also a  place of residence of the employees. The analysis is based on an ethnographic study of train station spaces envisaged as “taskscape” – a dynamic landscape of activities and social relations inspired by Martin Heidegger’s phenomenological conception of dwelling and the anthropological theory proposed by Tim Ingold. Despite the suspension of the train line in 2000, the train stations preserve their symbolic and emotional value by remaining a place of reminiscences and social practices. This space linked the private and public sphere by creating a specific community in which daily activity, scents and sounds merge professional and domestic life. Contemporary attempts at a revitalisation of train stations and their adaptation to the needs of the local community confirm their lasting significance as cultural heritage and space for social meetings. The author stresses that a train station is not merely an architectural object belonging to the transport infrastructure but a living multi-dimensional social and symbolic space of importance for the identity of the local community.

Supporting Agencies

Program Wsparcia Humanistyki Gdańskiej, Stypendium Marszałka Województwa Pomorskiego (2022)


Keywords:

railway station, Kaszuby, taskscape, place, heritage

Alexander, Matthew, i Kathy Hamilton. „A «Placeful» Station? The Community Role in Place Making and Improving Hedonic Value at Local Railway Stations”. Transportation Research Part A: Policy and Practice 82 (2015): 65–77.
DOI: https://doi.org/10.1016/j.tra.2015.09.006   Google Scholar

Augé, Marc. Nie-miejsca: wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności. Przeł. Roman Chymkowski. Przedm. Wojciech Józef Burszta. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010.
  Google Scholar

Barański, Janusz. Świat rzeczy. Zarys antropologiczny. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2007.
  Google Scholar

Bednarek, Agnieszka. „Dworzec – wykolejony dom. Próba oikologii z domieszką heterotopologii.” W Przestrzeń – literatura – doświadczenie. Z inspiracji geopoetyki, red. Tomasz Gęsina i Zbigniew Kadłubek, 68–84. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016.
  Google Scholar

Bednarek-Bohdziewicz, Agnieszka. „Kolej, kolejarze” [hasło]. Kaszubopedia. Słownik kaszubskich symboli, pamięci i tradycji kultury. Dostęp online: https://kaszubopedia.pl/index.php/glossary/kolej-kolejarze/
  Google Scholar

Buczyńska-Garewicz, Hanna. Miejsca, strony, okolice. Przyczynek do fenomenologii przestrzeni. Kraków: Universitas, 2006.
  Google Scholar

Ceronetti, Guido. „Stacje kolejowe.” W: Drzewa bez Bogów, wybór, przeł. i wstęp Stanisław Kasprzysiak, 244–250. Kraków: Oficyna Literacka, 1995.
  Google Scholar

Certeau de, Michel. Wynaleźć codzienność: sztuki działania, przeł. Katarzyna Thiel-Jańczuk. Kraków: Wydawnictwo UJ, 2008.
  Google Scholar

Conlin, Michel V., i Geoffrey R. Bird, red. Railway Heritage and Tourism: Global Perspectives. Bristol: Channel View Publications, 2014.
DOI: https://doi.org/10.21832/9781845414399   Google Scholar

Czaja, Dariusz. Znaki szczególne. Antropologia jako ćwiczenie duchowe. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2013.
  Google Scholar

Czarnecki, Witold. „Społeczna rola kolei w małym miasteczku. Na przykładzie Starosielc.” W Obiekty kolejowe: układy przestrzenne, architektura, elementy techniki, red. Witold Czarnecki i Marek Proniewski. Białystok: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania, 2005.
  Google Scholar

Ćwiek-Rogalska, Karolina. „Miasto na peryferiach. O czym opowiadają dworce kolejowe w Chebie?” Zeszyty Łużyckie 551 (2021): 81–93.
DOI: https://doi.org/10.32798/zl.806   Google Scholar

Darmach, Krystian. „Dziennik dworcowy. Łódź Fabryczna – Nowe Centrum Łodzi – Raport przebudowy – ‘Catalogus rereum’.” W Zapisywanie świata. W poszukiwaniu antropografii, 101–130. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2020.
DOI: https://doi.org/10.18778/8142-784-5   Google Scholar

Deoancă, Adrian. „(Dis)Connected Rail. Infrastructural Suspension and Phatic Politics in Romania.” Transfers 10, issue 2–3 (2020): 152–174.
DOI: https://doi.org/10.3167/TRANS.2020.1002312   Google Scholar

Fereński, Piotr Jakub. „Breslau Główny: sceny dworcowe.” Konteksty. Polska Sztuka Ludowa 301, nr 2 (2013): 47–52.
  Google Scholar

Foucault, Michel. „Inne przestrzenie.” Przeł. Agnieszka Rejniak-Majewska. Teksty Drugie 6 (2005): 117–125.
  Google Scholar

Gupta, Pallavi. “Broomscapes: Racial Capitalism, Waste, and Caste in Indian Railway Stations.” Ethnic and Racial Studies 45, no. 2 (2022): 235–256.
DOI: https://doi.org/10.1080/01419870.2021.1964557   Google Scholar

Heidegger, Martin. „Budować, mieszkać, myśleć.” Przeł. Krzysztof Michalski. Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja 18, nr 6 (1974): 137–152.
  Google Scholar

Heidegger, Martin. Bycie i czas. Przeł., przedm. i przypisy Bogdan Baran. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994.
  Google Scholar

Hengartner, Thomas. „Bahnhöfische Welten – Alltagskultur und städtische Kultur am Bahnhof.“ Collage. Zeitschrift für Planung, Umwelt und Städtebau 4 (2012): 22–24.
  Google Scholar

Ingold, Tim. „Człowiek to czasownik.” Autoportret 45, nr 2 (2014): 4–9.
DOI: https://doi.org/10.1080/18626033.2014.931705   Google Scholar

Ingold, Tim. Splatać otwarty świat. Architektura, antropologia, design. Przeł. Ewa Klekot i Dorota Wąsik. Kraków: Instytut Architektury, 2018.
  Google Scholar

Ingold, Tim. “The Temporality of the Landscape.” World Archaeology 25, no. 2 (1993): 152–174.
DOI: https://doi.org/10.1080/00438243.1993.9980235   Google Scholar

Jursz, Henryk. Koleją z Wrzeszcza na Kaszuby. Gdańsk: Wydawnictwo Region, 2013.
  Google Scholar

Jursz, Henryk, i Piotr Odya. Kolejowym bajpasem z Trójmiasta do Kartuz. Gdańsk: Wydawnictwo Region, 2024.
  Google Scholar

Kadłubek, Zbigniew. „Oikologia (inkarnując wiarę).” W Oikologia. Nauka o domu, red. Tadeusz Sławek, Aleksandra Kunce i Zbigniew Kadłubek. Katowice: SIW, 2013.
  Google Scholar

Lipszyc, Adam. „Na placu. Widma przestrzeni.” Teksty Drugie 2 (2016): 72–86.
DOI: https://doi.org/10.18318/td.2016.2.5   Google Scholar

Lucas, Karen. “Transport and social exclusion: Where are we now?” Transport Policy 20 (2012): 105–113.
DOI: https://doi.org/10.1016/j.tranpol.2012.01.013   Google Scholar

Majbroda, Katarzyna. W relacjach, sieciach, splotach asamblaży. Wyobraźnia antropologii społeczno-kulturowej wobec aktualnego. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT, 2019.
  Google Scholar

Orlik, Joanna. „Manifest dworcowy. Kilka słów o ukrytym potencjale.” Autoportret 2 (2003): 3–6.
  Google Scholar

Piątkowski, Andrzej. „Geneza i rozwój sieci kolejowej w Prusach Zachodnich (1842–1914).” W Toruń i Pomorze pod władzą pruską. Materiały konferencji z 10–11 grudnia 1993 r. w Toruniu, red. Szczepan Wierzchosławski. Toruń: Towarzystwo Naukowe, 1995.
  Google Scholar

Richards, Jeffrey, i John MacKenzie. The Railway: A Social History. Oxford–New York: Oxford University Press, 1988.
  Google Scholar

Rudzki, Piotr Wiesław. „‘I tylko jedno jest zdarzenie: dworzec’: dworzec w pamięci Kazimierza Wierzyńskiego – motyw melancholii małomiejskiej.” Jednak Książki 1 (2014): 29–35.
  Google Scholar

Smyrski, Łukasz. „Antropologia krajobrazu – na pograniczu dyscyplin.” Etnografia Polska 61, z. 1–2 (2017): 125–146.
  Google Scholar

St John Thomas, David. The Country Railway. London: Frances Lincoln Limited, 2011.
  Google Scholar

Tomasik, Wojciech. Ikona nowoczesności. Kolej w literaturze polskiej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2007.
  Google Scholar

Tramer, Karol. Ostre cięcie. Jak niszczono polską kolej. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2019.
  Google Scholar

Wala, Katarzyna. „Ułożyć świat na nowo. Rekonstrukcja koncepcji Tima Ingolda (cz. II).” Etnografia. Praktyki, teorie, doświadczenia 3 (2017): 303–329.
DOI: https://doi.org/10.4467/254395379EPT.17.014.9250   Google Scholar

Wesołowski, Jacek. „Między koleją a miastem.” Autoportret 3, nr 2 (2003): 12–15.
  Google Scholar

Winskowski, Piotr. „Rozwój kolei – model przekształceń świata przemysłowego i architektury nowoczesnej.” W Obiekty kolejowe: układy przestrzenne, architektura, elementy techniki, red. Witold Czarnecki i Marek Proniewski, 71–84. Białystok: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania, 2005.
  Google Scholar

Włodarczyk, Aneta. „Samotność w tłumie. Analiza przestrzeni dworca w świetle koncepcji nie-miejsc.” W Kolej na kolej. Pociąg, dworzec, poczekalnia w literaturze i refleksji humanistycznej, red. Kamila Gieba, Janusz Łastowiecki i Mirosława Szott, 257–262. Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski, 2015.
  Google Scholar

Wucherpfennig, Claudia. Bahnhof – (stadt)gesellschaftlicher Mikrokosmos im Wandel. Eine „neue kulturgeographische” Analyse. Oldenburg: BIS-Verlag, 2006.
  Google Scholar


Published
2025-12-17

Cited by

Bednarek-Bohdziewicz, A. (2025) “Topos: Train Station: The Ethnography of Small Kashubian Train Stations”, Konteksty, 350(3), pp. 228–237. doi: 10.36744/k.4463.

Authors

Agnieszka Bednarek-Bohdziewicz 
ag.bed@wp.pl
Instytut Antropologii, Uniwersytet Gdański Poland
https://orcid.org/0000-0002-8426-2483

Agnieszka Bednarek-Bohdziewicz – literaturoznawczyni i antropolożka kulturowa, doktorka nauk humanistycznych. Adiunktka w Instytucie Antropologii UG. Współpracowniczka Pomorskiego Centrum Badań nad Kulturą UG, członkini Instytutu Kaszubskiego, Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego oraz Pomorskiego Towarzystwa Filozoficzno-Teologicznego. Autorka książki Homo capax, capax hominis. Z problematyki antropologicznej w późnej twórczości Adama Mickiewicza (2019, Nagroda Oddziału PAN w Gdańsku dla młodych naukowców).



Statistics

Abstract views: 0
PDF downloads: 0


License

Copyright (c) 2025 Agnieszka Bednarek-Bohdziewicz

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

Creative Commons Uznanie autorstwa