Topos: Train Station
The Ethnography of Small Kashubian Train Stations
Agnieszka Bednarek-Bohdziewicz
ag.bed@wp.plInstytut Antropologii, Uniwersytet Gdański (Poland)
https://orcid.org/0000-0002-8426-2483
Abstract
The author analyses the socio-cultural role played by small Kashubian train stations which fulfilled the function not merely of a transport infrastructure but also a place of residence of the employees. The analysis is based on an ethnographic study of train station spaces envisaged as “taskscape” – a dynamic landscape of activities and social relations inspired by Martin Heidegger’s phenomenological conception of dwelling and the anthropological theory proposed by Tim Ingold. Despite the suspension of the train line in 2000, the train stations preserve their symbolic and emotional value by remaining a place of reminiscences and social practices. This space linked the private and public sphere by creating a specific community in which daily activity, scents and sounds merge professional and domestic life. Contemporary attempts at a revitalisation of train stations and their adaptation to the needs of the local community confirm their lasting significance as cultural heritage and space for social meetings. The author stresses that a train station is not merely an architectural object belonging to the transport infrastructure but a living multi-dimensional social and symbolic space of importance for the identity of the local community.
Supporting Agencies
Keywords:
railway station, Kaszuby, taskscape, place, heritageReferences
Alexander, Matthew, i Kathy Hamilton. „A «Placeful» Station? The Community Role in Place Making and Improving Hedonic Value at Local Railway Stations”. Transportation Research Part A: Policy and Practice 82 (2015): 65–77.
DOI: https://doi.org/10.1016/j.tra.2015.09.006
Google Scholar
Augé, Marc. Nie-miejsca: wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności. Przeł. Roman Chymkowski. Przedm. Wojciech Józef Burszta. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010.
Google Scholar
Barański, Janusz. Świat rzeczy. Zarys antropologiczny. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2007.
Google Scholar
Bednarek, Agnieszka. „Dworzec – wykolejony dom. Próba oikologii z domieszką heterotopologii.” W Przestrzeń – literatura – doświadczenie. Z inspiracji geopoetyki, red. Tomasz Gęsina i Zbigniew Kadłubek, 68–84. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016.
Google Scholar
Bednarek-Bohdziewicz, Agnieszka. „Kolej, kolejarze” [hasło]. Kaszubopedia. Słownik kaszubskich symboli, pamięci i tradycji kultury. Dostęp online: https://kaszubopedia.pl/index.php/glossary/kolej-kolejarze/
Google Scholar
Buczyńska-Garewicz, Hanna. Miejsca, strony, okolice. Przyczynek do fenomenologii przestrzeni. Kraków: Universitas, 2006.
Google Scholar
Ceronetti, Guido. „Stacje kolejowe.” W: Drzewa bez Bogów, wybór, przeł. i wstęp Stanisław Kasprzysiak, 244–250. Kraków: Oficyna Literacka, 1995.
Google Scholar
Certeau de, Michel. Wynaleźć codzienność: sztuki działania, przeł. Katarzyna Thiel-Jańczuk. Kraków: Wydawnictwo UJ, 2008.
Google Scholar
Conlin, Michel V., i Geoffrey R. Bird, red. Railway Heritage and Tourism: Global Perspectives. Bristol: Channel View Publications, 2014.
DOI: https://doi.org/10.21832/9781845414399
Google Scholar
Czaja, Dariusz. Znaki szczególne. Antropologia jako ćwiczenie duchowe. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2013.
Google Scholar
Czarnecki, Witold. „Społeczna rola kolei w małym miasteczku. Na przykładzie Starosielc.” W Obiekty kolejowe: układy przestrzenne, architektura, elementy techniki, red. Witold Czarnecki i Marek Proniewski. Białystok: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania, 2005.
Google Scholar
Ćwiek-Rogalska, Karolina. „Miasto na peryferiach. O czym opowiadają dworce kolejowe w Chebie?” Zeszyty Łużyckie 551 (2021): 81–93.
DOI: https://doi.org/10.32798/zl.806
Google Scholar
Darmach, Krystian. „Dziennik dworcowy. Łódź Fabryczna – Nowe Centrum Łodzi – Raport przebudowy – ‘Catalogus rereum’.” W Zapisywanie świata. W poszukiwaniu antropografii, 101–130. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2020.
DOI: https://doi.org/10.18778/8142-784-5
Google Scholar
Deoancă, Adrian. „(Dis)Connected Rail. Infrastructural Suspension and Phatic Politics in Romania.” Transfers 10, issue 2–3 (2020): 152–174.
DOI: https://doi.org/10.3167/TRANS.2020.1002312
Google Scholar
Fereński, Piotr Jakub. „Breslau Główny: sceny dworcowe.” Konteksty. Polska Sztuka Ludowa 301, nr 2 (2013): 47–52.
Google Scholar
Foucault, Michel. „Inne przestrzenie.” Przeł. Agnieszka Rejniak-Majewska. Teksty Drugie 6 (2005): 117–125.
Google Scholar
Gupta, Pallavi. “Broomscapes: Racial Capitalism, Waste, and Caste in Indian Railway Stations.” Ethnic and Racial Studies 45, no. 2 (2022): 235–256.
DOI: https://doi.org/10.1080/01419870.2021.1964557
Google Scholar
Heidegger, Martin. „Budować, mieszkać, myśleć.” Przeł. Krzysztof Michalski. Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja 18, nr 6 (1974): 137–152.
Google Scholar
Heidegger, Martin. Bycie i czas. Przeł., przedm. i przypisy Bogdan Baran. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994.
Google Scholar
Hengartner, Thomas. „Bahnhöfische Welten – Alltagskultur und städtische Kultur am Bahnhof.“ Collage. Zeitschrift für Planung, Umwelt und Städtebau 4 (2012): 22–24.
Google Scholar
Ingold, Tim. „Człowiek to czasownik.” Autoportret 45, nr 2 (2014): 4–9.
DOI: https://doi.org/10.1080/18626033.2014.931705
Google Scholar
Ingold, Tim. Splatać otwarty świat. Architektura, antropologia, design. Przeł. Ewa Klekot i Dorota Wąsik. Kraków: Instytut Architektury, 2018.
Google Scholar
Ingold, Tim. “The Temporality of the Landscape.” World Archaeology 25, no. 2 (1993): 152–174.
DOI: https://doi.org/10.1080/00438243.1993.9980235
Google Scholar
Jursz, Henryk. Koleją z Wrzeszcza na Kaszuby. Gdańsk: Wydawnictwo Region, 2013.
Google Scholar
Jursz, Henryk, i Piotr Odya. Kolejowym bajpasem z Trójmiasta do Kartuz. Gdańsk: Wydawnictwo Region, 2024.
Google Scholar
Kadłubek, Zbigniew. „Oikologia (inkarnując wiarę).” W Oikologia. Nauka o domu, red. Tadeusz Sławek, Aleksandra Kunce i Zbigniew Kadłubek. Katowice: SIW, 2013.
Google Scholar
Lipszyc, Adam. „Na placu. Widma przestrzeni.” Teksty Drugie 2 (2016): 72–86.
DOI: https://doi.org/10.18318/td.2016.2.5
Google Scholar
Lucas, Karen. “Transport and social exclusion: Where are we now?” Transport Policy 20 (2012): 105–113.
DOI: https://doi.org/10.1016/j.tranpol.2012.01.013
Google Scholar
Majbroda, Katarzyna. W relacjach, sieciach, splotach asamblaży. Wyobraźnia antropologii społeczno-kulturowej wobec aktualnego. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT, 2019.
Google Scholar
Orlik, Joanna. „Manifest dworcowy. Kilka słów o ukrytym potencjale.” Autoportret 2 (2003): 3–6.
Google Scholar
Piątkowski, Andrzej. „Geneza i rozwój sieci kolejowej w Prusach Zachodnich (1842–1914).” W Toruń i Pomorze pod władzą pruską. Materiały konferencji z 10–11 grudnia 1993 r. w Toruniu, red. Szczepan Wierzchosławski. Toruń: Towarzystwo Naukowe, 1995.
Google Scholar
Richards, Jeffrey, i John MacKenzie. The Railway: A Social History. Oxford–New York: Oxford University Press, 1988.
Google Scholar
Rudzki, Piotr Wiesław. „‘I tylko jedno jest zdarzenie: dworzec’: dworzec w pamięci Kazimierza Wierzyńskiego – motyw melancholii małomiejskiej.” Jednak Książki 1 (2014): 29–35.
Google Scholar
Smyrski, Łukasz. „Antropologia krajobrazu – na pograniczu dyscyplin.” Etnografia Polska 61, z. 1–2 (2017): 125–146.
Google Scholar
St John Thomas, David. The Country Railway. London: Frances Lincoln Limited, 2011.
Google Scholar
Tomasik, Wojciech. Ikona nowoczesności. Kolej w literaturze polskiej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2007.
Google Scholar
Tramer, Karol. Ostre cięcie. Jak niszczono polską kolej. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2019.
Google Scholar
Wala, Katarzyna. „Ułożyć świat na nowo. Rekonstrukcja koncepcji Tima Ingolda (cz. II).” Etnografia. Praktyki, teorie, doświadczenia 3 (2017): 303–329.
DOI: https://doi.org/10.4467/254395379EPT.17.014.9250
Google Scholar
Wesołowski, Jacek. „Między koleją a miastem.” Autoportret 3, nr 2 (2003): 12–15.
Google Scholar
Winskowski, Piotr. „Rozwój kolei – model przekształceń świata przemysłowego i architektury nowoczesnej.” W Obiekty kolejowe: układy przestrzenne, architektura, elementy techniki, red. Witold Czarnecki i Marek Proniewski, 71–84. Białystok: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania, 2005.
Google Scholar
Włodarczyk, Aneta. „Samotność w tłumie. Analiza przestrzeni dworca w świetle koncepcji nie-miejsc.” W Kolej na kolej. Pociąg, dworzec, poczekalnia w literaturze i refleksji humanistycznej, red. Kamila Gieba, Janusz Łastowiecki i Mirosława Szott, 257–262. Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski, 2015.
Google Scholar
Wucherpfennig, Claudia. Bahnhof – (stadt)gesellschaftlicher Mikrokosmos im Wandel. Eine „neue kulturgeographische” Analyse. Oldenburg: BIS-Verlag, 2006.
Google Scholar
Authors
Agnieszka Bednarek-Bohdziewiczag.bed@wp.pl
Instytut Antropologii, Uniwersytet Gdański Poland
https://orcid.org/0000-0002-8426-2483
Agnieszka Bednarek-Bohdziewicz – literaturoznawczyni i antropolożka kulturowa, doktorka nauk humanistycznych. Adiunktka w Instytucie Antropologii UG. Współpracowniczka Pomorskiego Centrum Badań nad Kulturą UG, członkini Instytutu Kaszubskiego, Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego oraz Pomorskiego Towarzystwa Filozoficzno-Teologicznego. Autorka książki Homo capax, capax hominis. Z problematyki antropologicznej w późnej twórczości Adama Mickiewicza (2019, Nagroda Oddziału PAN w Gdańsku dla młodych naukowców).
Statistics
Abstract views: 0PDF downloads: 0
License
Copyright (c) 2025 Agnieszka Bednarek-Bohdziewicz

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Most read articles by the same author(s)
- Agnieszka Bednarek-Bohdziewicz, Ingratitude. Oblivion. Callousness. The Case of Kashubian Herstories , Konteksty: Vol. 340 No. 1-2 (2023): Gratitude / SchulzFest / Chodząc w Tatry
- Agnieszka Bednarek-Bohdziewicz, Newer Countenances of Smãtek or the Incalculability of Wëkrëkùs? On the (Un) Ready Identity Strategies of Male and Female Kashubians , Konteksty: Vol. 346 No. 3 (2024): Aktualność muzeum / XIII Zakopiańskie Spotkania Antropologiczne

