Gra w życie
Pięć etiud z antropologii komunikacji
Janusz Bohdziewicz
bohjan@interia.plUniwersytet Pomorski w Słupsku (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-5148-3706
Abstrakt
Celem tego szkicu jest oznaczenie kilku istotnych niejednoznaczności i napięć w obszarach myślenia o człowieku. Punktem wyjścia jest tu wskazanie na sprzeczność ukrytą w samym założeniu Ewangelii Łukasza: między zamiarem spisania pełnej historii Jezusa i ugruntowania pewności Jego nauk a wiarą, którą sam Jezus propagował jako właściwą postawę wobec siebie i swego orędzia. Ambiwalencja wiedzy i wiary jest spokrewniona z niewspółmiernością pisma i mowy, którą różne w dziejach konceptualizacje ukazuje druga część tekstu. W trzeciej rozważana jest polaryzacja między wynikającym z piśmienności poznaniem praw natury a ludzkim poczuciem posiadania wolnej woli. W czwartej z kolei różnica między zaawansowaną wiedzą na temat działania mózgu i umysłu a niesprowadzalnym do naukowego opisu doświadczeniem świadomości. Piąta część stanowi podsumowanie poprzednich w kontekście debaty o sztucznej inteligencji, wskazując konflikt między popularnym przekonaniem o słuszności jej upowszechniania a realnymi wyzwaniami naszego świata domagającymi się raczej humanistycznego dialogu między konkretnymi osobami – dialogu rozumianego nie tylko jako wymiana informacji, ale zestrajanie emocji.
Słowa kluczowe:
mowa, pismo, sztuczna inteligencja, świadomość, wiara, wiedzaBibliografia
Baudrillard, Jean. ”Świat wideo i podmiot fraktalny”, przeł. A. Gwóźdź, w: Po kinie?... Audiowizualność w epoce przekaźników elektronicznych, red. A. Gwóźdź, 247-258. Kraków: Universitas, 1994.
Google Scholar
Bohdziewicz, Janusz. Osiem pochwał. Szkice z antropologii myślenia. Kraków: Wydawnictwo Pasaże, 2021.
Google Scholar
Chalmers, David. Świadomy umysł. W poszukiwaniu teorii fundamentalnej, przeł. Marcin Miłkowski. Warszawa: PWN, 2010.
Google Scholar
Crawford, Kate. Atlas of AI. Power, Politics, and the Planetary Costs of Artificial Intelligence. New Haven-London: Yale University Press, 2021.
DOI: https://doi.org/10.12987/9780300252392
Google Scholar
Derrida, Jacques. O gramatologii. przeł. B. Banasiak, Warszawa: Wydawnictwo KR, 1999.
Google Scholar
Drewermann, Eugen. Kler. Psychogram ideału. przeł. R. Stiller, N. Niewiadomski, Gdynia: Uraeus, 2002.
Google Scholar
Ebner, Ferdynand. Słowo i realności duchowe. Fragmenty pneumatologiczne, przeł. K. Skorulski. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, 2006.
Google Scholar
Encyklopedia Biblijna, red. Paul J. Achtemeier, przeł. G. Berny, M. Bogusławska i in., Warszawa: Vocatio, Adam, 1999.
Google Scholar
https://biblehub.com
Google Scholar
Fisher, Max. W trybach chaosu. Jak media społecznościowe przeprogramowały nasze umysły i nasz świat, przeł. M. Borowski. Kraków: Szczeliny, 2023.
Google Scholar
Flusser, Vilém. Kultura pisma. Z filozofii słowa i obrazu, przeł. P. Wiatr, Warszawa: Aletheia, 2018.
Google Scholar
Gazzaniga, Michael S. Kto tu rządzi - ja czy mój mózg?, przeł. A. Nowak. Sopot: Smak Słowa, 2013.
Google Scholar
Havelock, Eric A.. Muza uczy się pisać. Rozważania o oralności i piśmienności w kulturze Zachodu, przeł. P. Majewski. Warszawa: Wydawnictwo UW, 2006.
Google Scholar
Havelock, Eric A.. Przedmowa do Platona, przeł. P. Majewski. Warszawa: Wydawnictwo UW, 2007.
Google Scholar
Jaynes, Julian. The Origin of Consciousness in the Breakdown of the Bicameral Mind, Boston-New York: Mariner Books, 2000.
Google Scholar
Jesus in Memory. Traditions in Oral and Scribal Perspectives, ed. W. H. Kelber, S. Byrskog. Waco: Baylor University Press, 2018.
Google Scholar
Kerckhove de, Derrick. Powłoka kultury. Odkrywanie nowej elektronicznej rzeczywistości, przeł. W. Sikorski, P. Nowakowski. Warszawa: Mikom, 2001.
Google Scholar
Kołoczek, Łukasz. Być czyli mieć. Próba transpozycji projektu „Przyczynków do filozofii” Martina Heideggera. Kraków: Universitas, 2016.
Google Scholar
Latour, Bruno. An Inquiry into Modes of Existence. An Anthropology of the Modernes, przeł. C. Porter. Cambridge, London: Harvard University Press, 2013.
Google Scholar
Latour, Bruno. ”Thou Shall Not Feeze-Frame or How Not to Misundestand the Science and Religion Debate”. In Science, Religion, and the Human Experience, ed. James D. Proctor, 27-48. Oxford: Oxford University Press, 2005.
DOI: https://doi.org/10.1093/0195175328.003.0003
Google Scholar
Louden Bruce. Greek Myth and the Bible. Abington, New York: Routledge, 2019.
DOI: https://doi.org/10.4324/9780429448553
Google Scholar
LeDoux, Joseph. Historia naszej świadomości. Jak po czterech miliardach lat ewolucji powstał świadomy mózg, przeł. A. Binder, M. Binder. Kraków: Copernicus Center Press, 2023.
Google Scholar
Lu, Hakwan. In Consciousness We Trust. The Cognitive Neuroscience of Subjective Experience. Oxford: Oxford University Press, 2022.
Google Scholar
Meillassoux, Quentin. Po skończoności. Esej o koniecznej przygodności, przeł. P. Herbich. Warszawa: Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego, 2015.
Google Scholar
Meissner, Krzysztof A. “Język praw fizyki a obserwacje rzeczywistości”. Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, no 1(2014): 11-12.
Google Scholar
Ong, Walter J.. Orality and Literacy. The Technologizing of the Word. New York: Routledge, 2002.
Google Scholar
Pismo Święte Nowego Testamentu i Psalmy. Najnowszy przekład z języków oryginalnych z komentarzem, opr. Zespół Biblistów Polskich z inicjatywy Towarzystwa Świętego Pawła. Częstochowa: Edycja Świętego Pawła, 2005.
Google Scholar
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych, opr. Zespół Biblistów Polskich z inicjatywy Benedyktynów Tynieckich, Poznań-Warszawa: Pallotinum, 1990.
Google Scholar
Pismo Święte Stary i Nowy Testament w przekładzie z języków oryginalnych, przeł. Zespół pod redakcją M. Petera, M. Wolniewicza. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 2003.
Google Scholar
Platon. Dialogi: Fajdros, Uczta, Menon, Eutyfron, Obrona Sokratesa, Kriton, Fedon, Timaios, Kritias. przeł. W. Witwicki, Warszawa: Verum, 1993.
Google Scholar
Polak, Tomasz. System kościelny, czyli przewagi pana K.. Poznań: Wydawnictwo Nauk Społecznych i Humanistycznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2020.
Google Scholar
Seth, Anil. Being You. A New Science of Consciousness, London: Faber & Faber, 2021.
Google Scholar
Taylor, Mark, Esa Saarinen, Imagologies. Media Philosophy. London-New York: Routledge, 1996.
DOI: https://doi.org/10.22230/cjc.1995v20n4a904
Google Scholar
Ulmer, Gregory L. Avatar Emergency. Anderson: Parlor Press, 2012.
Google Scholar
Ulmer, Gregory L. Teletheory. New York-Hamburg: Antropos, 2004.
Google Scholar
Zuboff, Shoshana. Wiek kapitalizmu inwigilacji. Walka o przyszłość ludzkości na nowej granicy władzy, przeł. A. Unterschuetz. Poznań: Zysk i S-ka, 2020.
Google Scholar
Autorzy
Janusz Bohdziewiczbohjan@interia.pl
Uniwersytet Pomorski w Słupsku Polska
https://orcid.org/0000-0002-5148-3706
Janusz Bohdziewicz – dr nauk humanistycznych, literaturoznawca, teoretyk mediów i kultury, adiunkt na Uniwersytecie Pomorskim w Słupsku. Autor książek: Piękno aktualności. Telewizja bycia u progu czasu (2024), wydanej na bazie rozprawy wyróżnionej Nagrodą Dyrektora Narodowego Centrum Kultury w X konkursie na najlepszą pracę doktorską w zakresie nauk o kulturze, oraz zbioru esejów Osiem pochwał. Szkice z antropologii myślenia (2021). Publikował w „Images”, „Kontekstach”, „Kulturze Współczesnej”, „Kwartalniku Filmowym”, „Przeglądzie Kulturoznawczym” oraz w licznych tomach zbiorowych. Naukowo interesuje się przede wszystkim wpływem elektryczności na różne obszary kultury, antropologią widzenia, hermeneutyką filozoficzną oraz myślą postsekularną.
Statystyki
Abstract views: 44PDF downloads: 25
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Janusz Bohdziewicz

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Inne teksty tego samego autora
- Janusz Bohdziewicz, Chwała i dziękczynienie - o myśleniu jako wdzięczności , Konteksty. Polska Sztuka Ludowa: Tom 340 Nr 1-2 (2023): Wdzięczność / SchulzFest / Chodząc w Tatry
- Janusz Bohdziewicz, Pochwała nieprzygotowania , Konteksty. Polska Sztuka Ludowa: Tom 346 Nr 3 (2024): Aktualność muzeum / XIII Zakopiańskie Spotkania Antropologiczne