Gra w życie

Pięć etiud z antropologii komunikacji

Janusz Bohdziewicz

bohjan@interia.pl
Uniwersytet Pomorski w Słupsku (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-5148-3706

Abstrakt

Celem tego szkicu jest oznaczenie kilku istotnych niejednoznaczności i napięć w obszarach myślenia o człowieku. Punktem wyjścia jest tu wskazanie na sprzeczność ukrytą w samym założeniu Ewangelii Łukasza: między zamiarem spisania pełnej historii Jezusa i ugruntowania pewności Jego nauk a wiarą, którą sam Jezus propagował jako właściwą postawę wobec siebie i swego orędzia. Ambiwalencja wiedzy i wiary jest spokrewniona z niewspółmiernością pisma i mowy, którą różne w dziejach konceptualizacje ukazuje druga część tekstu. W trzeciej rozważana jest polaryzacja między wynikającym z piśmienności poznaniem praw natury a ludzkim poczuciem posiadania wolnej woli. W czwartej z kolei różnica między zaawansowaną wiedzą na temat działania mózgu i umysłu a niesprowadzalnym do naukowego opisu doświadczeniem świadomości. Piąta część stanowi podsumowanie poprzednich w kontekście debaty o sztucznej inteligencji, wskazując konflikt między popularnym przekonaniem o słuszności jej upowszechniania a realnymi wyzwaniami naszego świata domagającymi się raczej humanistycznego dialogu między konkretnymi osobami – dialogu rozumianego nie tylko jako wymiana informacji, ale zestrajanie emocji.


Słowa kluczowe:

mowa, pismo, sztuczna inteligencja, świadomość, wiara, wiedza

Baudrillard, Jean. ”Świat wideo i podmiot fraktalny”, przeł. A. Gwóźdź, w: Po kinie?... Audiowizualność w epoce przekaźników elektronicznych, red. A. Gwóźdź, 247-258. Kraków: Universitas, 1994.
  Google Scholar

Bohdziewicz, Janusz. Osiem pochwał. Szkice z antropologii myślenia. Kraków: Wydawnictwo Pasaże, 2021.
  Google Scholar

Chalmers, David. Świadomy umysł. W poszukiwaniu teorii fundamentalnej, przeł. Marcin Miłkowski. Warszawa: PWN, 2010.
  Google Scholar

Crawford, Kate. Atlas of AI. Power, Politics, and the Planetary Costs of Artificial Intelligence. New Haven-London: Yale University Press, 2021.
DOI: https://doi.org/10.12987/9780300252392   Google Scholar

Derrida, Jacques. O gramatologii. przeł. B. Banasiak, Warszawa: Wydawnictwo KR, 1999.
  Google Scholar

Drewermann, Eugen. Kler. Psychogram ideału. przeł. R. Stiller, N. Niewiadomski, Gdynia: Uraeus, 2002.
  Google Scholar

Ebner, Ferdynand. Słowo i realności duchowe. Fragmenty pneumatologiczne, przeł. K. Skorulski. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, 2006.
  Google Scholar

Encyklopedia Biblijna, red. Paul J. Achtemeier, przeł. G. Berny, M. Bogusławska i in., Warszawa: Vocatio, Adam, 1999.
  Google Scholar

https://biblehub.com
  Google Scholar

Fisher, Max. W trybach chaosu. Jak media społecznościowe przeprogramowały nasze umysły i nasz świat, przeł. M. Borowski. Kraków: Szczeliny, 2023.
  Google Scholar

Flusser, Vilém. Kultura pisma. Z filozofii słowa i obrazu, przeł. P. Wiatr, Warszawa: Aletheia, 2018.
  Google Scholar

Gazzaniga, Michael S. Kto tu rządzi - ja czy mój mózg?, przeł. A. Nowak. Sopot: Smak Słowa, 2013.
  Google Scholar

Havelock, Eric A.. Muza uczy się pisać. Rozważania o oralności i piśmienności w kulturze Zachodu, przeł. P. Majewski. Warszawa: Wydawnictwo UW, 2006.
  Google Scholar

Havelock, Eric A.. Przedmowa do Platona, przeł. P. Majewski. Warszawa: Wydawnictwo UW, 2007.
  Google Scholar

Jaynes, Julian. The Origin of Consciousness in the Breakdown of the Bicameral Mind, Boston-New York: Mariner Books, 2000.
  Google Scholar

Jesus in Memory. Traditions in Oral and Scribal Perspectives, ed. W. H. Kelber, S. Byrskog. Waco: Baylor University Press, 2018.
  Google Scholar

Kerckhove de, Derrick. Powłoka kultury. Odkrywanie nowej elektronicznej rzeczywistości, przeł. W. Sikorski, P. Nowakowski. Warszawa: Mikom, 2001.
  Google Scholar

Kołoczek, Łukasz. Być czyli mieć. Próba transpozycji projektu „Przyczynków do filozofii” Martina Heideggera. Kraków: Universitas, 2016.
  Google Scholar

Latour, Bruno. An Inquiry into Modes of Existence. An Anthropology of the Modernes, przeł. C. Porter. Cambridge, London: Harvard University Press, 2013.
  Google Scholar

Latour, Bruno. ”Thou Shall Not Feeze-Frame or How Not to Misundestand the Science and Religion Debate”. In Science, Religion, and the Human Experience, ed. James D. Proctor, 27-48. Oxford: Oxford University Press, 2005.
DOI: https://doi.org/10.1093/0195175328.003.0003   Google Scholar

Louden Bruce. Greek Myth and the Bible. Abington, New York: Routledge, 2019.
DOI: https://doi.org/10.4324/9780429448553   Google Scholar

LeDoux, Joseph. Historia naszej świadomości. Jak po czterech miliardach lat ewolucji powstał świadomy mózg, przeł. A. Binder, M. Binder. Kraków: Copernicus Center Press, 2023.
  Google Scholar

Lu, Hakwan. In Consciousness We Trust. The Cognitive Neuroscience of Subjective Experience. Oxford: Oxford University Press, 2022.
  Google Scholar

Meillassoux, Quentin. Po skończoności. Esej o koniecznej przygodności, przeł. P. Herbich. Warszawa: Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego, 2015.
  Google Scholar

Meissner, Krzysztof A. “Język praw fizyki a obserwacje rzeczywistości”. Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, no 1(2014): 11-12.
  Google Scholar

Ong, Walter J.. Orality and Literacy. The Technologizing of the Word. New York: Routledge, 2002.
  Google Scholar

Pismo Święte Nowego Testamentu i Psalmy. Najnowszy przekład z języków oryginalnych z komentarzem, opr. Zespół Biblistów Polskich z inicjatywy Towarzystwa Świętego Pawła. Częstochowa: Edycja Świętego Pawła, 2005.
  Google Scholar

Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych, opr. Zespół Biblistów Polskich z inicjatywy Benedyktynów Tynieckich, Poznań-Warszawa: Pallotinum, 1990.
  Google Scholar

Pismo Święte Stary i Nowy Testament w przekładzie z języków oryginalnych, przeł. Zespół pod redakcją M. Petera, M. Wolniewicza. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 2003.
  Google Scholar

Platon. Dialogi: Fajdros, Uczta, Menon, Eutyfron, Obrona Sokratesa, Kriton, Fedon, Timaios, Kritias. przeł. W. Witwicki, Warszawa: Verum, 1993.
  Google Scholar

Polak, Tomasz. System kościelny, czyli przewagi pana K.. Poznań: Wydawnictwo Nauk Społecznych i Humanistycznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2020.
  Google Scholar

Seth, Anil. Being You. A New Science of Consciousness, London: Faber & Faber, 2021.
  Google Scholar

Taylor, Mark, Esa Saarinen, Imagologies. Media Philosophy. London-New York: Routledge, 1996.
DOI: https://doi.org/10.22230/cjc.1995v20n4a904   Google Scholar

Ulmer, Gregory L. Avatar Emergency. Anderson: Parlor Press, 2012.
  Google Scholar

Ulmer, Gregory L. Teletheory. New York-Hamburg: Antropos, 2004.
  Google Scholar

Zuboff, Shoshana. Wiek kapitalizmu inwigilacji. Walka o przyszłość ludzkości na nowej granicy władzy, przeł. A. Unterschuetz. Poznań: Zysk i S-ka, 2020.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2025-02-05

Cited By / Share

Bohdziewicz, J. (2025) „Gra w życie: Pięć etiud z antropologii komunikacji”, Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, 347(4), s. 148–155. doi: 10.36744/k.3836.

Autorzy

Janusz Bohdziewicz 
bohjan@interia.pl
Uniwersytet Pomorski w Słupsku Polska
https://orcid.org/0000-0002-5148-3706

Janusz Bohdziewicz – dr nauk humanistycznych, literaturoznawca, teoretyk mediów i kultury, adiunkt na Uniwersytecie Pomorskim w Słupsku. Autor książek: Piękno aktualności. Telewizja bycia u progu czasu (2024), wydanej na bazie rozprawy wyróżnionej Nagrodą Dyrektora Narodowego Centrum Kultury w X konkursie na najlepszą pracę doktorską w zakresie nauk o kulturze, oraz zbioru esejów Osiem pochwał. Szkice z antropologii myślenia (2021). Publikował w „Images”, „Kontekstach”, „Kulturze Współczesnej”, „Kwartalniku Filmowym”, „Przeglądzie Kulturoznawczym” oraz w licznych tomach zbiorowych. Naukowo interesuje się przede wszystkim wpływem elektryczności na różne obszary kultury, antropologią widzenia, hermeneutyką filozoficzną oraz myślą postsekularną.



Statystyki

Abstract views: 44
PDF downloads: 25