Chwała i dziękczynienie - o myśleniu jako wdzięczności
Janusz Bohdziewicz
konteksty@ispan.plAkademia Pomorska w Słupsku (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-5148-3706
Abstrakt
Celem artykułu jest zarysowanie możliwości myślenia jako wdzięczności – a zadanie to sytuuje w kontekście aktualnej rewolucji związanej z upowszechnieniem sztucznej inteligencji (chatGPT). Esej wyprowadza tę kwestię z pism Martina Heideggera, który może pierwszy skojarzył myśl z podzięką – a następnie rozwija ją w kontekście prac filozofa Jeana-Luca Nancy’ego, pedagoga Jana Masscheleina oraz antropologa Tima Ingolda. Tezą jest przekonanie, że myślenie wdzięczne jest w opozycji do myśli metafizycznej, tradycyjnie rozumianej wiedzy i nauki – wynika z uważnego, nie-intencjonalnego otwarcia na dany świat. Nie zatroskane poznanie i pewność są odtąd celami myślenia, ale jego źródłem jest przyjmowanie nieobliczalnych zdarzeń w ich chwale oraz dziękczynienie im poprzez adorację. Myślenie jako wdzięczność jest afirmacją niezbywalnej istoty człowieczeństwa, a jego kształtowanie nadzieją na zdolność życia w obliczu niepewności czasów.
Słowa kluczowe:
Martin Heidegger, myślenie, Jean-Luc Nancy, uwaga, wdzięcznośćBibliografia
Baszczak, Błażej. Dotykanie egzystencji. Jeana-Luca Nancy’ego filozofia dekonstrukcji, Kraków: Wydawnictwo Eperons-Ostrogi, 2016.
Google Scholar
Baudrillard, Jean. "Świat wideo i podmiot fraktalny". Translated Andrzej Gwóźdź. In Po kinie?... Audiowizualność w epoce przekaźników elektronicznych, edited by Andrzej Gwóźdź, s.247-258. Kraków: Universitas, 1994.
Google Scholar
Bohdziewicz, Janusz. Osiem pochwał. Szkice z antropologii myślenia. Kraków: Wydawnictwo Pasaże, 2021.
Google Scholar
Bohdziewicz, Janusz. "Piłka jest okrągła a bramek jest wiele. O tym, jak kultura fizyczna przeobraża się w kulturę audiowizualną". In Futbol w świecie sztuki, edited by Jan Ciechowicz, Waldemar Moska, s. 401-413. Gdańsk: Nadbałtyckie Centrum Kultury, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2012.
Google Scholar
Bohdziewicz, Janusz. "Znacząca nieoznaczoność. Fizyka i humanistyka jako dziedziny synoptyczne". In Szkiełko i oko. Humanistyka w dialogu z aktualną fizyką, edited by Adam Regiewicz, Artur Żywiołek, s. 291-304. Warszawa, Bellerive-sur-Allier: Wydawnictwo DiG, Edition La Rama, 2017.
Google Scholar
Deleuze, Gilles. Proust i znaki. Translated Michał Paweł Markowski. Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, 2000.
Google Scholar
Derrida, Jacques. "Qu’est-ce que la décostruction?" (Cahier du) Le Monde, March 12, 2004: III.
Google Scholar
Gumbrecht, Hans Ulrich. In Praise of Atlhetic Beauty. Cambridge: The Belknap Press of Harvard University Press, 2006.
Google Scholar
Gumbrecht, Hans Ulrich. "Piękno sportu zespołowego. Futbol amerykański – na stadionie i w telewizji". Translated Krystyna Krzemieniowa. In Media-eros-przemos. Sport w czasach popkultury, edited by Andrzej Gwóźdź, s. 121-152. Kraków: Universitas, 2003.
Google Scholar
Gumbrecht, Hans Ulrich. Production of Presence, Stanford: Stanford University Press, 2004.
Google Scholar
Heidegger, Martin. Budować, mieszkać, myśleć. Eseje wybrane, edited by Krzysztof Michalski, s.76-128. Warszawa: Czytelnik, 1977.
Google Scholar
Heidegger, Martin. Co zwie się myśleniem?, translated by Janusz Mizera, Warszawa-Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000.
Google Scholar
Heidegger, Martin. "Koniec filozofii i zadanie myślenia". Translated Krzysztof Michalski. Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja, no.4-5 (1976): 9-26.
Google Scholar
Heidegger, Martin. Ku rzeczy myślenia. Warszawa: Aletheia, 1999.
Google Scholar
Heidegger, Martin, Wyzwolenie. Translated Janusz Mizera. Kraków: Wydawnictwo Baran i Suszczyński, 1998.
Google Scholar
Ingold, Tim. "On not knowing and paying attention: How to walk in a possible world". Irish Journal of Sociology, no.1 (2023):, s. 20-36. https://doi.org/10.1177/07916035221088546.
DOI: https://doi.org/10.1177/07916035221088546
Google Scholar
Kot, Dariusz. "Zapytaliśmy sztuczną inteligencję, którą religię wybrać". "Więź". https://wiez.pl/2023/02/22/sztuczna-inteligencja-ktora-religie-wybrac/
Google Scholar
Kwietniewska, Małgorzata. Jean-Luc Nancy. Dekonstrukcja wobec tradycji, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2013.
DOI: https://doi.org/10.18778/7525-873-8
Google Scholar
Masschelein, Jan. "E-ducating the gaze: the idea of a poor pedagogy". Ethics and Education, no.1 (2010): 43-53. https://doi.org/10.1080/17449641003590621
DOI: https://doi.org/10.1080/17449641003590621
Google Scholar
Miłosz, Czesław. Wiersze wszystkie. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2015.
Google Scholar
Nancy, Jean-Luc. Adoration. The Deconstruction of Christianity II. Translated John McKeane, New York: Fordham University Press, 2013.
DOI: https://doi.org/10.5422/fordham/9780823242948.001.0001
Google Scholar
Nancy, Jean-Luc. Being Singular Plural. Translated Robert D. Richardson, Anne E. O’Byrne, Stanford: Stanford University Press, 2000.
DOI: https://doi.org/10.1515/9781503619005
Google Scholar
Nancy, Jean-Luc. The Evidence of Film. Abbas Kiarostami. Translated Christine Irizarry, Verena Andermatt Colney, Bruxelles: Yves Gevaert Éditeur, 2001.
Google Scholar
Pismo Święte. Stary i Nowy Testament w przekładzie z języków oryginalnych, edited by Michał Peter, Marian Wolniewicz, Poznań: Księgarnia Świętego Wojciecha, 2003.
Google Scholar
"The Future of Work With AI – Microsoft March 2023 Event". https://www.youtube.com/watch?v=Bf-dbS9CcRU
Google Scholar
Wittgenstein, Ludwig. Tractatus Logicus-Philosophicus. London: Kegan Paul, Trench, Trubner, 1922. https://www.gutenberg.org/files/5740/5740-pdf.pdf
Google Scholar
Autorzy
Janusz Bohdziewiczkonteksty@ispan.pl
Akademia Pomorska w Słupsku Polska
https://orcid.org/0000-0002-5148-3706
Janusz Bohdziewicz – doktor nauk humanistycznych, literaturoznawca, teoretyk mediów i kultury, adiunkt w Akademii Pomorskiej w Słupsku. Autor książek: Piękno aktualności. Telewizja bycia u progu czasu (2014), wydanej na bazie rozprawy wyróżnionej Nagrodą Dyrektora Narodowego Centrum Kultury w X konkursie na najlepszą pracę doktorską w zakresie nauk o kulturze, oraz zbioru esejów Osiem pochwał. Szkice z antropologii myślenia (2021). Publikował między innymi w „Images”, „Kontekstach” i „Kwartalniku Filmowym”. Naukowo interesuje się przede wszystkim wpływem elektryczności na różne obszary kultury, antropologią widzenia, hermeneutyką filozoficzną oraz myślą postsekularną. Mieszka w Sopocie.
Statystyki
Abstract views: 166PDF downloads: 70
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Janusz Bohdziewicz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.