Wydeptywanie geografii działania
O praktykach badawczych Interdyscyplinarnej Placówki Twórczo-Badawczej „Pracownia”
Maja Dobiasz-Krysiak
konteksty@ispan.plKatedra Etnologii i Antropologii Kulturowej, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-9534-6463
Abstrakt
W artykule przyglądam się praktykom chodzenia, pracowania i przechwytywania obecnych w działaniach Interdyscyplinarnej Placówki Twórczo-Badawczej „Pracownia”. To grupa twórcza, która funkcjonowała w Olsztynie i na Warmii na przełomie lat 70. i 80. XX w. i była jedną z pionierek animacji kultury w Polsce. Ruchowe praktyki „Pracowni” rozumiem jako metody badania w działaniu, poznawania siebie i świata w momencie kulturowego kryzysu, prowadzące do demokratyzacji życia, pracy i przestrzeni społecznej. To badanie okolicy w celu zakorzenienia się w miejscu, jak i dokonania w niej zmian – rozsadzania dominujących dyskursów o pracy, sztuce, pełnosprawności czy przynależności miejsc i przedmiotów. To też subwersywne działanie poprzez śmiech i détournement: przechwycenia kulturowe mające na celu zmianę społeczną. Praktyki chodzenia to wreszcie wędrówki w głąb siebie, praca rozwojowa, ukazująca nowe aspekty twórczości, jak i rozwijająca samego twórcę.
Instytucje finansujące
Słowa kluczowe:
chodzenie, Pracownia, Olsztyn, Warmia, badacz, badanie w działaniu, détournement, badanie przez sztukęBibliografia
Bibliografia:
Google Scholar
Archiwum Państwowe w Olsztynie, Sprawozdanie z działalności Zarządu Głównego SSK Pojezierze za okres od 9.XII.79 do 28.XI.78, teczka nr 64 Organizacja jednostek podległych ([Interdyscyplinarna Placówka Twórczo-Badawcza] "Pracownia Klub") 1978-1980.
Google Scholar
Campo Giuliano, Ciało i Głos, przeł. Andrzej Wojtasik, Ewa Oleszko-Molik, Instytut im. Jerzego Grotowskiego, Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna im. Ludwika Solskiego, Wrocław-Kraków 2016.
Google Scholar
Brach-Czaina Jolanta, Etos nowej sztuki, PWN, Warszawa 1984.
Google Scholar
Czyżewski Krzysztof, Etos amatora, „i-miesięcznik trochę inny, 1991, nr 4.
Google Scholar
Czyżewski Krzysztof, Małe centrum świata. Zapiski praktyka idei, Pogranicze, Sejny 2017.
Google Scholar
de Certeau Michel, Wynaleźć codzienność. Sztuki działania, przeł. Katarzyna Thiel-Jańczuk, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008.
Google Scholar
de Saint-Exupery, Antoine , Mały Książę, przeł. Ewa Łozińska-Małkiewicz, Endik, Warszawa 2021.
Google Scholar
Derrida, Jacques, Widma Marksa. Stan długu, praca żałoby i nowa Międzynarodówka, przeł. Tomasz Załuski, PWN, Warszawa 2016.
Google Scholar
Dobiasz-Krysiak Maja, Brud, czyli o regule geografii Interdyscyplinarnej Placówki Twórczo-Badawczej „Pracownia”, „Pamiętnik Teatralny”, Warszawa 2023.
Google Scholar
Gedroyć Krzysztof, Sygnał ode mnie, [w:] Materiały o Pracowni sierpień 1978-marzec 1980, Pojezierze, Olsztyn 1980.
Google Scholar
Gedroyć Krzysztof, Listy z dolnego miasta, Fundacja Sąsiedzi, Białystok 2003.
Google Scholar
Hasiuk Magdalena, "Międzygatunkowa wspólnota wzorca". Kamienie i drzewa w pracy Teatru Węgajty i poezji Andrzeja Sulimy-Suryna, „Performer”, 2021/22, Wrocław, Instytut im. Jerzego Grotowskiego.
Google Scholar
Hastrup Kirsten, Świadomość mięśniowa. Wytwarzanie wiedzy w Arktyce, przeł. Ewa Klekot, „Teksty Drugie” 2018, nr. 1.
DOI: https://doi.org/10.18318/td.2018.1.8
Google Scholar
Ingold Tim, Footprints through the weather-world: walking, breathing, knowing, [w:] The Objects of Evidence: Anthropological Approaches to the Production of Knowledge, red. T.H.J. Marchand, “Journal of the Royal Anthropological Institute (N.S.)”, Royal Anthropological Institute 2010.
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-9655.2010.01613.x
Google Scholar
Ingold Tim, On not knowing and paying attention: How to walk in a possible world, [w:] Walking Methodologies: Sociological Research on the Move, Maggie O’Neill, Claire Edwards, Caitríona Ní Laoire, Mastoureh Fathi and Ger Mullally red., Irish Journal of Sociology, Sage, 2022.
DOI: https://doi.org/10.1177/07916035221088546
Google Scholar
Interdyscyplinarna Placówka Twórczo-Badawcza „Pracownia”, [w:] Sztuka otwarta. Parateatr II. Działania integracyjne, red. E. Dawidejt-Jastrzębska., Ośrodek Teatru Otwartego „Kalambur”, Wrocław 1981/1982.
Google Scholar
Kowalewicz Kazimierz, Działania alternatywne w środowisku lokalnym (na przykładzie „Kliniki lalek”, [w:] Kultura dominująca jako kultura obca, red. Janusz Mucha, Oficyna Naukowa, Warszawa 1999.
Google Scholar
Kurowski Bohdan, Pojezierze między dekadami, Informator Zarządu Głównego Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego „Pojezierze” w Olsztynie, XI Zjazd Delegatów SS-K „Pojezierze”, grudzień 1979.
Google Scholar
Łepkowski Krzysztof, Uwagi Krzysztofa Łepkowskiego, gospodarza gospodarstwa biodynamicznego w Pupkach, zanotowane w trakcie warsztatów edukacji ekologicznej. Fragmenty spisane z taśmy video, [w:] Raj globalny. Działania lokalne. Materiały z warsztatów edukacji ekologicznej zorganizowanych przez Polskie Towarzystwo Psychologiczne w dniach 15/17 maja 1992 roku, Pupki-Bezat.
Google Scholar
Zachowane - ocalone? O krajobrazie kulturowym i sposobach jego kształtowania, red. Iwona Liżewska, Wiktor Knercer, Wspólnota Kulturowa „Borussia”, Olsztyn 2003.
Google Scholar
Materiały o Pracowni sierpień 1978- marzec 1980, Pojezierze, Olsztyn, marzec 1980.
Google Scholar
Matynia Elżbieta, Demokracja performatywna, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław 2008.
Google Scholar
Modrzyk Ariel, Krajewski Marek, Wobec ziemi. Między alienacją a zakorzenieniem, „Kultura i Społeczeństwo”, 2022/1.
DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2022.66.1.1
Google Scholar
Nycz Ryszard, Kultura jako czasownik. Sondowanie nowej humanistyki, Instytut Badań Literackich, Warszawa 2017.
DOI: https://doi.org/10.4000/books.iblpan.1656
Google Scholar
Style życia w miastach polskich (u progu kryzysu), red. Andrzej Siciński, Ossolineum, Wrocław 1988.
Google Scholar
Solnit Rebecca, Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne, przeł. Anna Dzierzgowska i Sławomir Królak, Karakter, Kraków 2018.
Google Scholar
Sobaszek Wacław, Spiski życiowe, Stowarzyszenie Węgajty, Węgajty 2021.
Google Scholar
Sobaszek Wacław, Czy mógłby, „Performer”, 2021/22, Wrocław, Instytut im. Jerzego Grotowskiego.
Google Scholar
Sulima Roch, Powidoki codzienności, Iskry, Warszawa 2022.
Google Scholar
Stachura Edward, Kropka nad Ypsylonem [w:] Życie to nie teatr, Anagram, Warszawa 2002.
Google Scholar
Wyka Anna, Niektóre awangardowe środowiska wzorotwórcze w Polsce, Polska Akademia Nauk, Instytut Filozofii i Socjologii, Zakład Badań nad Stylami Życia, Warszawa 1983.
Google Scholar
Vincenz Stanisław, Mit krajobrazu, [w:] Po stronie pamięci. Wybór esejów, Instytut Literacki, Paryż 1965.
Google Scholar
Z komunistami trzeba było grać w ping-ponga. Rozmowa z Ewą Partum [w:] Performans oporu, red. Agnieszka Sosnowska, Wydawnictwo Bęc Zmiana, Warszawa 2018.
Google Scholar
Ziółkowski, Grzegorz, Guślarz i eremita. Jerzy Grotowski: od wykładów rzymskich (1982) do paryskich (1997-1998), Instytut im. Jerzego Grotowskiego, Wrocław 2007.
Google Scholar
Źródła on-line:
Google Scholar
Święto, Encyklopedia.Grotowski, https://grotowski.net/encyklopedia/swieto.
Google Scholar
Akcja Interdyscyplinarnej Placówki Twórczo-Badawczej „Pracownia”, Podróż do domu w opowieści Mai Dobiasz-Krysiak: https://on.soundcloud.com/Ph8SU
Google Scholar
Wyniesienie obrazów na ulice z okazji przeprowadzki pracowni Władysława Hasiora do galerii w Zakopanem: https://muzeumtatrzanskie.pl/portal/pozycja/Arch/13709/W%C5%82adys%C5%82aw_Hasior_-_0193_Przeprowadzka___11/
Google Scholar
Film Wieś Godki, reż. Grzegorz Skórski, Wytwórnia Filmów Dokumentalnych ,Warszawa 1987: https://vimeo.com/115556965.
Google Scholar
Spis wywiadów:
Google Scholar
Wywiady prowadzone i nagrywane przez Maję Dobiasz-Krysiak w ramach grantu NCN 2021/40/C/HS2/00038:
Google Scholar
P_TP_M_70_2022
Google Scholar
P_R_M_65_MDK_2022
Google Scholar
P_WP_M_55_MDK_2022
Google Scholar
P_K_J_65_MDK_2022
Google Scholar
Autorzy
Maja Dobiasz-Krysiakkonteksty@ispan.pl
Katedra Etnologii i Antropologii Kulturowej, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Polska
https://orcid.org/0000-0002-9534-6463
Maja Dobiasz-Krysiak – antropolożka kultury i edukatorka kulturowa. Absolwentka wiedzy o kulturze ze specjalizacją animacja kultury w Instytucie Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie obroniła doktorat. Autorka artykułów i monografii naukowych Antropozoficzna cywilizacja uzdrowienia. Mit, utopia, rzeczywistość (2014) oraz Szkoła transformacji. O szkole waldorfskiej w dobie przełomu demokratycznego (2021). Pracuje jako adiunktka w Katedrze Etnologii i Antropologii Kulturowej na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Realizuje tam projekt badawczy Na drodze do animacji kultury. Interdyscyplinarne studium badawcze Interdyscyplinarnej Placówki Twórczo-Badawczej „Pracownia” (Narodowe Centrum Nauki, grant Sonatina). Naukowo zainteresowana badaniem kultury alternatywnej w Polsce i zagadnieniem kryzysu w kulturze. Zajmuje się też relacjami sztuki i edukacji oraz etnograficzno-animacyjnymi badaniami w działaniu.
Statystyki
Abstract views: 133PDF downloads: 151
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Maja Dobiasz-Krysiak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
