Pokusa reklamy. Wokół polskiej fotografii reklamowej w 2. połowie lat 70. XX wieku
Maciej Szymanowicz
m.szym@amu.edu.plZakład Ochrony Dziedzictwa Kulturowego i Komunikacji Międzykulturowej Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-0484-3350
Abstrakt
Celem artykułu jest prezentacja jednego z najbardziej zapomnianych i pomijanych w refleksji nad XX-wiecznymi dziejami polskiej fotografii wątków – zainteresowania polskich twórców fotografią reklamową. Pomimo obszernego historycznego wprowadzenia tekst jest w głównej mierze poświęcony ekspozycjom z lat 1977–1979, które stanowiły moment kulminacyjny w rozwoju polskiej fotografii reklamowej w okresie PRL. Były to wystawa Polska Fotografia Reklamowa (Poznań, 1978) oraz pokazy fotografii użytkowej w ramach gdańskiego Konkursu Fotografii Polskiej „Złocisty Jantar” (1977 i 1979). Tekst zawiera również analizę trzech radykalnych sposobów uprawiania fotografii reklamowej, które zaproponowali Małgorzata W. Borowska, Tomek Sikora i Marcin Mroszczak oraz Stefan Wojnecki, egzemplifikujących ówczesne dążenia w zakresie sztuki perswazji.
Słowa kluczowe:
fotografia reklamowa, fotografia mody, reklama socjalistyczna, wystawy fotografii w PRL, duogram, Małgorzata W. Borowska, Tomek Sikora, Stefan WojneckiBibliografia
Elgozy, Georges. Paradoksy reklamy. Perswazja legalna. Tłumaczenie Krzysztof Błoński. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1973.
Google Scholar
Kismaric, Susan, i Eva Respini. „Fashioning Fiction in Photography Since 1990”. W: Fashion as Photograph. Viewing and Reviewing Images of Fashion, redakcja Eugénie Shinkle, 29–45. London–New York: I.B. Tauris, 2008.
DOI: https://doi.org/10.5040/9780755696420.ch-002
Google Scholar
Perczak, Judyta E. Polska reklama prasowa w latach 1945–1989. O reklamie, której nie było? Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa, 2010.
Google Scholar
Polańska, Anna. „Nauczanie fotografii według Witolda Węgrzyna”. W: Akademickie przestrzenie fotografii, redakcja Jarosław Klupś, Marianna Michałowska, Maciej Szymanowicz, 90–107. Poznań: Uniwersytet Artystyczny, 2022.
Google Scholar
Polscy fotografowie, krytycy i teoretycy o fotografii 1839–1989. Antologia. Redakcja Witold Kanicki, Dorota Łuczak, Maciej Szymanowicz. Poznań: Uniwersytet Artystyczny im. Magdaleny Abakanowicz, 2023.
Google Scholar
Rhodes, Kate. „The Elegance of the Everyday. Nobodies in Contemporary Fashion Photography”. W: Fashion as Photograph. Viewing and Reviewing Images of Fashion, redakcja Eugénie Shinkle, 200–213. London–New York: I.B. Tauris, 2008.
DOI: https://doi.org/10.5040/9780755696420.ch-014
Google Scholar
Sobieszek, Robert A. The Art of Persuasion. A History of Advertising Photography. New York: Harry N. Abrams, 1988.
Google Scholar
Stefan Wojnecki. Doświadczanie (w) fotografii. Redakcja Magdalena Piłakowska. Poznań: Fundacja 9/11 Art Space, 2015.
Google Scholar
Szymanowicz, Maciej. „Duogramy w służbie reklamy. O zapomnianym epizodzie w twórczości Stefana Wojneckiego”. Zeszyty Artystyczne 29, nr 2 (2020): 44–59.
Google Scholar
Szymanowicz, Maciej. „W cieniu żelaznej kurtyny. O twórczości Zbigniewa K. Wołyńskiego”. W: „Wdzięk i fantazja”. Moda i reklama w twórczości Zbigniewa K. Wołyńskiego (1921–2008), redakcja Maciej Szymanowicz, 14–58. Gdańsk: Muzeum Narodowe w Gdańsku, 2022.
Google Scholar
Timby, Kim. 3D and Animated Lenticular Photography. Between Utopia and Entertainment. Berlin–Boston: De Gruyter, 2015.
DOI: https://doi.org/10.1515/9783110448061
Google Scholar
Autorzy
Maciej Szymanowiczm.szym@amu.edu.pl
Zakład Ochrony Dziedzictwa Kulturowego i Komunikacji Międzykulturowej Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
https://orcid.org/0000-0002-0484-3350
Dr hab. Maciej Szymanowicz – historyk sztuki specjalizujący się w historii fotografii. Zatrudniony na stanowisku profesora w Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Od 2018 r. jest prezesem Naukowego Towarzystwa Fotografii z siedzibą w Poznaniu. Współpracował z wieloma instytucjami: Muzeum Narodowym w Warszawie przy organizacji wystawy Jana Bułhaka (2006), National Gallery of Art w Waszyngtonie przy wystawie Foto. Modernity in Central Europe, 1918–1945 (2007), Museum of Modern Art w Nowym Jorku przy projekcie OBJECT: PHOTO. Modern Photographs. The Thomas Walther Collection 1909–1949 (2013–2014), Herder-Institut w Marburgu przy opracowywaniu spuścizny po Ernście Stewnerze (2014). Był kuratorem i redaktorem katalogu wystawy „Wdzięk i fantazja”. Moda i reklama w PRL-u w twórczości fotograficznej Zbigniewa K. Wołyńskiego (Muzeum Narodowe w Gdańsku, 2022–2023). Jest autorem książki Zaburzona epoka. Polska fotografia artystyczna w latach 1945–1955 (2016) oraz współautorem antologii Polscy fotografowie, teoretycy i krytycy o fotografii 1839–1989 (2023).
Statystyki
Abstract views: 33PDF downloads: 19
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Maciej Szymanowicz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W numerach od 1/2019 do 4/2022 wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Lech Lechowicz, Ewa Manikowska, Maciej Szymanowicz, Historia fotografii: nowe obszary badawcze , Biuletyn Historii Sztuki: Tom 87 Nr 2 (2025)
