“A German Oak Built of Stone”. Neo-Gothic Guildhalls in Riga
Agnieszka Zabłocka-Kos
zablocka.kos.agn@gmail.comInstytut Historii Sztuki, Uniwersytet Wrocławski (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-5602-6387
Abstrakt
„Niemiecki dąb wzniesiony z kamienia”. Neogotyckie siedziby gildii w Rydze. Artykuł poświęcony jest dwóm neogotyckim budowlom użyteczności publicznej w Rydze: przebudowie Wielkiej Gildii Mariackiej (Stube zu Münster, później Grosse St. Marien Gilde, Lielā ģilde, Amatu ielā 6, Karl Beyne, 1854–1860), pochodzącej z połowy XIV w., która była siedzibą kupców, oraz Małej Gildii św. Jana (Stube zu Soest, później Kleine St. Johannisgilde, Mazā ģilde, Amatu ielā 3/5, Johann Daniel Felsko, 1864–1866) należącej do cechów rzemieślników. Stały one obok siebie, tuż przy murach miejskich. Skomplikowane dzieje ich budowy ukazane zostały na tle przemian znaczenia niemieckich elit kupieckich i rzemieślniczych w Rydze około połowy XIX w. oraz postępującej unifikacji Imperium Rosyjskiego i rusyfikacji nadbałtyckich prowincji rozpoczętej za rządów cara Aleksandra II.
Słowa kluczowe:
Ryga, Wielka Gildia, Mała Gildia, architektura XIX w., neogotyk, Niemcy bałtyccy, konflikt narodowy, architektura polityczna, prowincje bałtyckieBibliografia
Asmus, Napoleon. Album von Riga. Riga: Wilhelm Ferdinand Häcker, 1871.
Google Scholar
Bogojavlenska, Svetlana. Die jüdische Gesellschaft in Kurland und Riga 1795–1915. Paderborn: Ferdinand Schöningh Verlag, 2012.
DOI: https://doi.org/10.30965/9783657771288
Google Scholar
Brüggemann, Karsten. “Als Land und Leute ‘russisch’ werden sollten. Zum Verständnis des Phänomens der ‘Russifizierung’ am Beispiel der Ostseeprovinzen.” In Kampf um Wort und Schrift: Russifizierung in Osteuropa im 19.–20. Jahrhundert, edited by Zaur Gasimov, 27–50. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 2012.
DOI: https://doi.org/10.13109/9783666101229.27
Google Scholar
Brüggemann, Karsten. Licht und Luft des Imperiums. Legitimations- und Repräsentationsstrategien russischer Herrschaft in den Ostseeprovinzen im 19. und frühen 20. Jahrhundert. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2018.
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv11sn5f4
Google Scholar
Brunstermann, Friedrich. Die Geschichte der Kleinen oder St. Johannis-Gilde in Wort und Bild. Zum Jubiläumsjahr 1901. Riga: Lithographie und Buchdruckerei Alexander Stahl, 1902.
Google Scholar
Deutsche Geschichte im Osten Europas. Baltische Länder. Edited by Gert von Pistohlkors, Hein von zur Möhlen. Berlin: Siedler Verlag, 1994.
Google Scholar
Fülberth, Andreas. Riga. Kleine Geschichte der Stadt. Wien: Böhlau Verlag, 2014.
DOI: https://doi.org/10.7788/boehlau.9783412216023
Google Scholar
Die Gilden zu Riga. Riga: R. Ruetz & Co, 1936.
Google Scholar
Das Haus der St. Johannis-Gilde in Riga. II. Theil. Riga: H. Birchardt’s Druckerei, 1890.
Google Scholar
von Hirschhausen, Ulrike. Die Grenzen der Gemeinsamkeit. Deutsche, Letten, Russen und Juden in Riga 1860–1914. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 2006.
DOI: https://doi.org/10.13109/9783666351532
Google Scholar
Hollander, Bernhard. Riga im 19. Jahrhundert. Ein Rückblick. Riga: Verlag der Buchhandlung Löffler, 1926.
Google Scholar
Kolbergs, Andris. Porträt einer Stadt. Geschichte Rigas Altstadt. Rīga: Jāņa sēta Druck- und Verl.-Haus, 1998.
Google Scholar
Krastiņš, Jānis. Eklektisms Rīgas arhitektūrā. Rīga: Zinātne, 1988.
Google Scholar
Lāce, Daina. City Architect of Riga Johann Daniel Felsko (1813–1902). Rīga: Riga City Architect’s Office, 2011.
Google Scholar
Lāce, Daina. “Johans Daniels Felsko un Mazās ģildes pārbūve Rīgā.” Mākslas Vēsture un Teorija, no. 3 (2004): 17–28.
Google Scholar
Lāce, Daina. Pirmais Rīgas pilsētas arhitekts Johans Daniels Felsko (1813–1902). Rīga: Latvijas Mākslas akadēmijas Mākslas vēstures institūts, Mākslas vēstures pētījumu atbalsta fonds, 2012.
Google Scholar
Lāce, Daina. “Rīgas Biržas ēka Eiropas 19. gadsimta arhitektūrā.” In Latvijas vizuālās mākslas Eiropas kontekstā. Apvienotā Pasaules latviešu zinātnieku III un Letonikas IV kongresa sekcijas referati, 35–46. Rīga: Latvijas Mākslas akadēmijas, Mākslas vēstures institūts, 2011.
Google Scholar
Lāce, Daina. “Die Tätigkeit des Rigaer Hauptarchitekten Johann Daniel Felsko.” In Studien zur Kunstgeschichte im Baltikum, edited by Lars Olof Larsson, 71–86. Kiel: Martin-Carl-Adolf-Böckler-Stiftung, 2003.
Google Scholar
Meseure, Sonja Anna. Die Architektur der Antwerpener Börse und der europäische Börsenbau im 19. Jahrhundert. München: Scaneg Verlag, 1987.
Google Scholar
Mettig, Constantin. Geschichte der Stadt Riga. Riga: Verlag von Jonck & Poliewsky, 1897.
Google Scholar
Mettig, Constantin. Illustrierter Führer durch Riga mit Umgebung und Kunö. Riga: Verlag von Jonck & Poliewsky, 1914.
Google Scholar
Neumann, Alexander Friedrich. Kurze Geschichte der Rigaer Kleinen Gilde oder St. Johannis-Gilde und ihres Hauses. Rīga: Selbstverlag, 2004.
Google Scholar
Neumann, Wilhelm. “Die Gildenhäuser.” In Riga und seine Bauten, edited by Rigaschen technischen Verein, Rigaschen Architekten-Verein, 191–197. Riga: Verlag der Buch- und Kunstdruckanst. des “Rigaer Tageblatt”, 1903.
Google Scholar
Neumann, Wilhelm. Das mittelalterliche Riga. Ein Beitrag zur Geschichte der norddeutschen Baukunst. Berlin: Verlag von Julius Springer, 1892.
Google Scholar
Redlich, Carla. “Das älteste Riga und die Stuben zu Münster und Soest.” Zeitschrift für Ostforschung 37, no. 4 (1988): 555–580.
Google Scholar
Riga und seine Bauten. Edited by Rigaschen technischen Verein, Rigaschen Architekten-Verein. Riga: Verlag der Buch- und Kunstdruckanst. des “Rigaer Tageblatt”, 1903.
Google Scholar
Tołłoczko, Zdzisława i Tomasz. Architectura sine historiae nihil est. Z dziejów architektury i urbanistyki ziem Łotwy. Kraków: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, 2013.
Google Scholar
Zabłocka-Kos, Agnieszka. “‘The First Such Liberal Undertaking in Breslau’. The Breslau Competition for the Design of the New Exchange Building in 1863.” Quart, no. 1 (2020): 3–35. https://doi.org/10.11588/ quart.2020.1.
DOI: https://doi.org/10.19195/quart.2020.1.72503
Google Scholar
Zabłocka-Kos, Agnieszka. “‘Hin sinkt der Wall, der alte Schutz, es fallen seine Stützen’. Ryska twierdza w XVI–XIX w. i jej defortyfikacja w 1857 roku.” Porta Aurea 19 (2020): 275–293. https://doi.org/10.26881/ porta.2020.19.14.
DOI: https://doi.org/10.26881/porta.2020.19.14
Google Scholar
Zabłocka-Kos, Agnieszka. “The ‘Merchant Schism’ in Breslau: A Christian-Jewish Conflict and the Construction of the Exchange Building in the First Half of the Nineteenth Century.” Acta Poloniae Historica, vol. 120 (2019): 79–112. https://doi. org/10.12775/APH.2019.120.04.
DOI: https://doi.org/10.12775/APH.2019.120.04
Google Scholar
Zilgalvis, Jānis. Neogotika Latvijas arhitektūrā. Rīga: Zinātne, 2005.
Google Scholar
Autorzy
Agnieszka Zabłocka-Koszablocka.kos.agn@gmail.com
Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Wrocławski Polska
https://orcid.org/0000-0002-5602-6387
Prof. dr hab. Agnieszka Zabłocka-Kos zajmuje się historią architektury i urbanistyki europejskiej XIX i XX w., epoki historyzmu i powojennego modernizmu, wystawami w Europie Środkowej na przełomie XIX i XX w., dziedzictwem europejskim, tożsamością narodową i kulturą pamięci. Jest autorką książek, m.in. Sztuka, wiara, uczucie. Alexis Langer – śląski architekt neogotyku (1996) i Zrozumieć miasto. Centrum Wrocławia na drodze ku nowoczesnemu city 1807–1858 (2006), a także współredaktorką opracowań Architektura w mieście, architektura dla miasta. Przestrzeń publiczna w miastach ziem polskich w „długim” dziewiętnastym wieku (z Aleksandrem Łupienką; 2019) oraz Czyj sen Wrocław śni? Od Wilhelmstadt do Centrum Południowego (z Adamem Pacholakiem i Aleksandrą Podlejską; 2023).
Statystyki
Abstract views: 60PDF downloads: 28
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
Od numeru 1/2019 do 4/2022 stosowaliśmy licencję CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.