“A German Oak Built of Stone”. Neo-Gothic Guildhalls in Riga

artykuł recenzowany

Agnieszka Zabłocka-Kos

zablocka.kos.agn@gmail.com
Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Wrocławski (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-5602-6387

Abstrakt

„Niemiecki dąb wzniesiony z kamienia”. Neogotyckie siedziby gildii w Rydze. Artykuł poświęcony jest dwóm neogotyckim budowlom użyteczności publicznej w Rydze: przebudowie Wielkiej Gildii Mariackiej (Stube zu Münster, później Grosse St. Marien Gilde, Lielā ģilde, Amatu ielā 6, Karl Beyne, 1854–1860), pochodzącej z połowy XIV w., która była siedzibą kupców, oraz Małej Gildii św. Jana (Stube zu Soest, później Kleine St. Johannisgilde, Mazā ģilde, Amatu ielā 3/5, Johann Daniel Felsko, 1864–1866) należącej do cechów rzemieślników. Stały one obok siebie, tuż przy murach miejskich. Skomplikowane dzieje ich budowy ukazane zostały na tle przemian znaczenia niemieckich elit kupieckich i rzemieślniczych w Rydze około połowy XIX w. oraz postępującej unifikacji Imperium Rosyjskiego i rusyfikacji nadbałtyckich prowincji rozpoczętej za rządów cara Aleksandra II.


Słowa kluczowe:

Ryga, Wielka Gildia, Mała Gildia, architektura XIX w., neogotyk, Niemcy bałtyccy, konflikt narodowy, architektura polityczna, prowincje bałtyckie

Asmus, Napoleon. Album von Riga. Riga: Wilhelm Ferdinand Häcker, 1871.
  Google Scholar

Bogojavlenska, Svetlana. Die jüdische Gesellschaft in Kurland und Riga 1795–1915. Paderborn: Ferdinand Schöningh Verlag, 2012.
DOI: https://doi.org/10.30965/9783657771288   Google Scholar

Brüggemann, Karsten. “Als Land und Leute ‘russisch’ werden sollten. Zum Verständnis des Phänomens der ‘Russifizierung’ am Beispiel der Ostseeprovinzen.” In Kampf um Wort und Schrift: Russifizierung in Osteuropa im 19.–20. Jahrhundert, edited by Zaur Gasimov, 27–50. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 2012.
DOI: https://doi.org/10.13109/9783666101229.27   Google Scholar

Brüggemann, Karsten. Licht und Luft des Imperiums. Legitimations- und Repräsentationsstrategien russischer Herrschaft in den Ostseeprovinzen im 19. und frühen 20. Jahrhundert. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2018.
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv11sn5f4   Google Scholar

Brunstermann, Friedrich. Die Geschichte der Kleinen oder St. Johannis-Gilde in Wort und Bild. Zum Jubiläumsjahr 1901. Riga: Lithographie und Buchdruckerei Alexander Stahl, 1902.
  Google Scholar

Deutsche Geschichte im Osten Europas. Baltische Länder. Edited by Gert von Pistohlkors, Hein von zur Möhlen. Berlin: Siedler Verlag, 1994.
  Google Scholar

Fülberth, Andreas. Riga. Kleine Geschichte der Stadt. Wien: Böhlau Verlag, 2014.
DOI: https://doi.org/10.7788/boehlau.9783412216023   Google Scholar

Die Gilden zu Riga. Riga: R. Ruetz & Co, 1936.
  Google Scholar

Das Haus der St. Johannis-Gilde in Riga. II. Theil. Riga: H. Birchardt’s Druckerei, 1890.
  Google Scholar

von Hirschhausen, Ulrike. Die Grenzen der Gemeinsamkeit. Deutsche, Letten, Russen und Juden in Riga 1860–1914. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 2006.
DOI: https://doi.org/10.13109/9783666351532   Google Scholar

Hollander, Bernhard. Riga im 19. Jahrhundert. Ein Rückblick. Riga: Verlag der Buchhandlung Löffler, 1926.
  Google Scholar

Kolbergs, Andris. Porträt einer Stadt. Geschichte Rigas Altstadt. Rīga: Jāņa sēta Druck- und Verl.-Haus, 1998.
  Google Scholar

Krastiņš, Jānis. Eklektisms Rīgas arhitektūrā. Rīga: Zinātne, 1988.
  Google Scholar

Lāce, Daina. City Architect of Riga Johann Daniel Felsko (1813–1902). Rīga: Riga City Architect’s Office, 2011.
  Google Scholar

Lāce, Daina. “Johans Daniels Felsko un Mazās ģildes pārbūve Rīgā.” Mākslas Vēsture un Teorija, no. 3 (2004): 17–28.
  Google Scholar

Lāce, Daina. Pirmais Rīgas pilsētas arhitekts Johans Daniels Felsko (1813–1902). Rīga: Latvijas Mākslas akadēmijas Mākslas vēstures institūts, Mākslas vēstures pētījumu atbalsta fonds, 2012.
  Google Scholar

Lāce, Daina. “Rīgas Biržas ēka Eiropas 19. gadsimta arhitektūrā.” In Latvijas vizuālās mākslas Eiropas kontekstā. Apvienotā Pasaules latviešu zinātnieku III un Letonikas IV kongresa sekcijas referati, 35–46. Rīga: Latvijas Mākslas akadēmijas, Mākslas vēstures institūts, 2011.
  Google Scholar

Lāce, Daina. “Die Tätigkeit des Rigaer Hauptarchitekten Johann Daniel Felsko.” In Studien zur Kunstgeschichte im Baltikum, edited by Lars Olof Larsson, 71–86. Kiel: Martin-Carl-Adolf-Böckler-Stiftung, 2003.
  Google Scholar

Meseure, Sonja Anna. Die Architektur der Antwerpener Börse und der europäische Börsenbau im 19. Jahrhundert. München: Scaneg Verlag, 1987.
  Google Scholar

Mettig, Constantin. Geschichte der Stadt Riga. Riga: Verlag von Jonck & Poliewsky, 1897.
  Google Scholar

Mettig, Constantin. Illustrierter Führer durch Riga mit Umgebung und Kunö. Riga: Verlag von Jonck & Poliewsky, 1914.
  Google Scholar

Neumann, Alexander Friedrich. Kurze Geschichte der Rigaer Kleinen Gilde oder St. Johannis-Gilde und ihres Hauses. Rīga: Selbstverlag, 2004.
  Google Scholar

Neumann, Wilhelm. “Die Gildenhäuser.” In Riga und seine Bauten, edited by Rigaschen technischen Verein, Rigaschen Architekten-Verein, 191–197. Riga: Verlag der Buch- und Kunstdruckanst. des “Rigaer Tageblatt”, 1903.
  Google Scholar

Neumann, Wilhelm. Das mittelalterliche Riga. Ein Beitrag zur Geschichte der norddeutschen Baukunst. Berlin: Verlag von Julius Springer, 1892.
  Google Scholar

Redlich, Carla. “Das älteste Riga und die Stuben zu Münster und Soest.” Zeitschrift für Ostforschung 37, no. 4 (1988): 555–580.
  Google Scholar

Riga und seine Bauten. Edited by Rigaschen technischen Verein, Rigaschen Architekten-Verein. Riga: Verlag der Buch- und Kunstdruckanst. des “Rigaer Tageblatt”, 1903.
  Google Scholar

Tołłoczko, Zdzisława i Tomasz. Architectura sine historiae nihil est. Z dziejów architektury i urbanistyki ziem Łotwy. Kraków: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, 2013.
  Google Scholar

Zabłocka-Kos, Agnieszka. “‘The First Such Liberal Undertaking in Breslau’. The Breslau Competition for the Design of the New Exchange Building in 1863.” Quart, no. 1 (2020): 3–35. https://doi.org/10.11588/ quart.2020.1.
DOI: https://doi.org/10.19195/quart.2020.1.72503   Google Scholar

Zabłocka-Kos, Agnieszka. “‘Hin sinkt der Wall, der alte Schutz, es fallen seine Stützen’. Ryska twierdza w XVI–XIX w. i jej defortyfikacja w 1857 roku.” Porta Aurea 19 (2020): 275–293. https://doi.org/10.26881/ porta.2020.19.14.
DOI: https://doi.org/10.26881/porta.2020.19.14   Google Scholar

Zabłocka-Kos, Agnieszka. “The ‘Merchant Schism’ in Breslau: A Christian-Jewish Conflict and the Construction of the Exchange Building in the First Half of the Nineteenth Century.” Acta Poloniae Historica, vol. 120 (2019): 79–112. https://doi. org/10.12775/APH.2019.120.04.
DOI: https://doi.org/10.12775/APH.2019.120.04   Google Scholar

Zilgalvis, Jānis. Neogotika Latvijas arhitektūrā. Rīga: Zinātne, 2005.
  Google Scholar


Opublikowane
2024-12-30

Cited By / Share

Zabłocka-Kos, A. (2024). “A German Oak Built of Stone”. Neo-Gothic Guildhalls in Riga. Biuletyn Historii Sztuki, 86(4), 105–128. https://doi.org/10.36744/bhs.2654

Autorzy

Agnieszka Zabłocka-Kos 
zablocka.kos.agn@gmail.com
Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Wrocławski Polska
https://orcid.org/0000-0002-5602-6387

Prof. dr hab. Agnieszka Zabłocka-Kos zajmuje się historią architektury i urbanistyki europejskiej XIX i XX w., epoki historyzmu i powojennego modernizmu, wystawami w Europie Środkowej na przełomie XIX i XX w., dziedzictwem europejskim, tożsamością narodową i kulturą pamięci. Jest autorką książek, m.in. Sztuka, wiara, uczucie. Alexis Langer – śląski architekt neogotyku (1996) i Zrozumieć miasto. Centrum Wrocławia na drodze ku nowoczesnemu city 1807–1858 (2006), a także współredaktorką opracowań Architektura w mieście, architektura dla miasta. Przestrzeń publiczna w miastach ziem polskich w „długim” dziewiętnastym wieku (z Aleksandrem Łupienką; 2019) oraz Czyj sen Wrocław śni? Od Wilhelmstadt do Centrum Południowego (z Adamem Pacholakiem i Aleksandrą Podlejską; 2023).



Statystyki

Abstract views: 60
PDF downloads: 28


Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.

Od numeru 1/2019 do 4/2022 stosowaliśmy licencję  CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.