„Łuk przy budynku KMPiK czeka na ornamentację”. Historia projektu i realizacji mozaiki Władysława Zycha Zamach na Café Club na budynku Klubu Międzynarodowej Prasy i Książki w Warszawie
Anna Wiszniewska
anna.wiszniewska@ispan.plInstytut Sztuki, Polska Akademia Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-6546-076X
Abstrakt
Artykuł dotyczy historii ceramicznej dekoracji na fasadzie łącznika między siedzibą Klubu Międzynarodowej Prasy i Książki w Warszawie (Nowy Świat 15/17) a budynkiem mieszkalno-usługowym (Aleje Jerozolimskie 28). Na elewacji gmachu oddanego do użytku w 1951 r. od początku przewidziano miejsce na monumentalną dekorację o charakterze propagandowym. Autorem jednej z propozycji był Krzysztof Henisz, który opracował abstrakcyjną kompozycję z wielkoformatowych płyt ceramicznych, mającą symbolizować sztandar narodowy, zniszczenia wojenne i odbudowę. Projekt ten nie został zrealizowany, prawdopodobnie z powodu jego abstrakcyjnego charakteru, nie do przyjęcia w sąsiedztwie gmachu Komitetu Centralnego PZPR. Ostatecznie zlecenie na projekt i realizację dekoracji otrzymał Władysław Zych. Temat kompozycji – zamach na Café Club – formalnie został wybrany przez inwestora – Społeczny Fundusz Odbudowy Stolicy, jednakże należy przypuszczać, że decyzja zapadła na wyższym szczeblu. Odsłonięcie mozaiki nastąpiło 21 lipca 1964 r. Dzieło wzbudziło zrozumiałe zainteresowanie, jednakże niewiele głosów dotyczyło artystycznych walorów kompozycji, skupiano się na temacie przedstawienia.
Słowa kluczowe:
Krzysztof Henisz, Władysław Zych, mozaika, sztuka i propaganda w PRL, zamach na Café Club, eksperyment łysogórskiBibliografia
Baraniewski, Waldemar, i Edyta Krajewska. „Architektura Warszawy w czasach stalinowskich. Marszałkowska Dzielnica Mieszkaniowa – symboliczny kamuflaż”. Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 55, z. 3 (2010): 49–73.
Google Scholar
Chutnik, Sylwia. Miasto zgruzowstałe. Codzienność Warszawy w latach 1954–1955. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum, 2020.
Google Scholar
Kesling, Katarzyna A., i Joanna Stacewicz-Podlipska. Polskie życie artystyczne w latach 1944–1960. Redakcja Anna Wierzbicka, t. 5: Rok 1951. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2014.
Google Scholar
Korboński, Stefan. W imieniu Rzeczypospolitej. Warszawa: Warszawska Oficyna Wydawnicza Gryf, 1991.
Google Scholar
Kostuch, Bożena. Czarodziej z Łysej Góry. Opowieść o Bolesławie Książku. Warszawa: Marginesy, 2020.
Google Scholar
Kostuch, Bożena. Kolor i blask. Ceramika architektoniczna oraz mozaiki w Krakowie i Małopolsce po 1945 r. Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie, 2015.
Google Scholar
Kubaszewska, Hanna. „Pracownie Sztuk Plastycznych”. W: Polskie życie artystyczne w latach 1944–1960, redakcja Aleksander Wojciechowski, 263–265. Wrocław–Warszawa–Kraków: Ossolineum, 1992.
Google Scholar
Strzembosz, Tomasz. Akcje zbrojne podziemnej Warszawy 1939–1945. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1983.
Google Scholar
Toniak, Ewa. Prace rentowne. Polscy artyści między ekonomią a sztuką w okresie odwilży. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, 2015.
Google Scholar
Wiszniewska, Anna. Polskie życie artystyczne w latach 1944–1960. Redakcja Anna Wierzbicka, t. 6: Rok 1952. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2015.
Google Scholar
Autorzy
Anna Wiszniewskaanna.wiszniewska@ispan.pl
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0001-6546-076X
Anna Wiszniewska, historyczka sztuki i dizajnu, kuratorka i wykładowczyni akademicka, adiunkt w Instytucie Sztuki PAN w Warszawie, laureatka nagrody im. prof. Jerzego Łozińskiego (2017). Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół artystów i projektantów związanych z Cepelią. Prowadzi badania podstawowe w zakresie historii polskiego dizajnu i sztuki przedmiotu, ze szczególnym uwzględnieniem mody, biżuterii, ceramiki i zabawkarstwa. Swoje zainteresowania naukowo-badawcze realizuje również jako kuratorka wystaw. Otwarta w 2019 r. w Muzeum Warszawy monograficzna wystawa spółdzielni ORNO, której była współkuratorką, podsumowała jej wieloletnie badania nad biżuterią powstałą w spółdzielniach zrzeszonych w Cepelii.
Statystyki
Abstract views: 163PDF downloads: 99
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
Od numeru 1/2019 do 4/2022 stosowaliśmy licencję CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
