Kilka uwag o batoriańskiej przebudowie Starego Zamku w Grodnie oraz jej współczesnej rekonstrukcji
Abstrakt
Sprawa dziejów Starego Zamku w Grodnie czasów króla Stefana Batorego przez wzgląd na trwające w Grodnie od 2017 roku prace rekonstrukcyjne, mające na celu przywrócenie obiektowi formę z drugiej połowy XVI stulecia, wymaga szerszej dyskusji. Współczesny projekt odbudowy grodzieńskiego zamku autorstwa Uładzimira Baczkowa oparty jest na założeniu, iż twórcą jego architektury był florencki artysta, aktywny w Polsce w 2. połowie XVI w. – Santi Gucci. Celem niniejszego artykułu jest zainicjowanie szerszej dyskusji nad zasadnością prowadzonych prac rekonstrukcyjnych, przedstawienie najnowszych ustaleń odnoszących się do autorstwa batoriańskiej rozbudowy (w tym nieuzasadnionej atrybucji Santiemu Gucciemu) oraz prezentacja wyników przeprowadzonych w 2019 r. badań petrograficznych reliktów renesansowej kamieniarki Starego Zamku w Grodnie. W artykule autorka kolejno odnosi się do dotychczasowych opracowań traktujących o omawianym dziele, analizuje także zebrany w badaniach materiał źródłowy, uzupełniając go o nowe ustalenia. Głównym wątkiem opracowania jest omówienie nieuzasadnionej atrybucji architektury zamku w Grodnie Santiemu Gucciemu. Artykuł przedstawia ponadto sylwetki artystów, w których upatrywać można potencjalnych twórców rozbudowy zamku za czasów Batorego: Jacinctusa Fidelisa z Mediolanu, Antoniego de Grepy del Ronco i Jozefa Rojtena.
Instytucje finansujące
Słowa kluczowe:
Stary Zamek w Grodnie, nowożytna architektura rezydencjonalna, Stefan Batory, Santi Gucci, Antoni de Grepy del Ronco, Jozef Rojten vel Roiten ze Lwowa, odbudowa i rekonstrukcja zabytków architekturyBibliografia
Bachkou, Uladzimir, Rastsislau Baravy, i Aleg Trusau. “Grodzenski Stary zamak.” Mastatstva Belarusi 6 (1989): 47–48.
Google Scholar
Fischinger, Andrzej. Santi Gucci, architekt i rzeźbiarz królewski XVI wieku. Kraków: Ministerstwo Kultury i Sztuki – Zarząd Muzeów i Ochrony Zabytków, 1969.
Google Scholar
Korpysz, Ewa. “Grepy de Ronco Antonio.” W Słownik architektów i budowniczych środowiska warszawskiego XV–XVIII wieku, redakcja Paweł Migasiewicz, Hanna Osiecka-Samsonowicz, Jakub Sito, 186. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2016.
Google Scholar
Kościoły i klasztory Grodna, opracowanie Maria Kałamajska-Saeed, Dorota Piramidowicz. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury, 2012.
Google Scholar
Kościoły Grodna, opracowanie Maria Kałamajska-Saeed. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury, 2018.
Google Scholar
Malczewski, Łukasz. “Stary Zamek w Grodnie – odbudowa poprzez wyburzenie.” Spotkania z Zabytkami 41, nr 7-8 (2017): 24–28.
Google Scholar
Shalanda, Aliaksei. “Rod Antonija de Kgrypa, muliara zamka Garadzenskaga, u kantsy XVI – pershai palove XVII st.” Castrum, Urbs et Bellum 36 (2002): 402–412.
Google Scholar
Wojciechowski, Jarosław. „Stary Zamek w Grodnie I.” Biuletyn Historii Sztuki i Kultury 6, nr 2 (1938): 119–142.
Google Scholar
Wojciechowski, Jarosław. “Stary Zamek w Grodnie II.” Biuletyn Historii Sztuki i Kultury 6, nr 3 (1938): 263–264.
Google Scholar
Volkau, Mikola. “Arkhitektura Staraga zamka u Grodna u XVI–XVIII st.st.: vyglad i pryznachenne zbudavanniau, razmeshchanykh uzdouzh niomanskai stsiany.” Belaruski gistarychny chasopis 11 (2015): 5–22.
Google Scholar
Wrede, Marek. “Dystrybucja pieniędzy z prowentów folwarków warszawskich i inne wydatki na Zamek Królewski w latach 1576–1586.” Kronika Zamkowa 22, nr 2 (1990-1991): 13–15.
Google Scholar
Statystyki
Abstract views: 689PDF downloads: 363
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
Od numeru 1/2019 do 4/2022 stosowaliśmy licencję CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
