Elegancja w służbie władzy. Polityka i propaganda na europejskich wachlarzach epoki nowożytnej
Abstrakt
W epoce nowożytnej wykorzystywanie wachlarzy do celów propagandy politycznej było związane z przemianami społecznymi oraz z upowszechnieniem techniki drukarskiej i rozwojem grafiki reprodukcyjnej. W artykule omówione zostały wachlarze wykonane w wiekach XVII i XVIII w Anglii i Francji. We Francji czasów Ludwika XIV propagandowe przesłanie, umieszczone na ręcznie malowanych pokryciach, adresowano do elit, ponieważ to one były znaczącą grupą społeczną. U progu Oświecenia zaczęto wytwarzać mające szeroki zasięg przedmioty o tanich, papierowych pokryciach, z drukowaną, wielonakładową dekoracją. Zleceniodawcom zależało na dotarciu do dużego kręgu odbiorców, mających w obliczu rodzącego się egalitaryzmu coraz większy wpływ na politykę i życie społeczne. Przegląd politycznych motywów ikonograficznych pozwala prześledzić drogę artystyczną, jaką pokonali wytwórcy wachlarzy. Obrazuje też ewolucję ludzkiej mentalności i świadomości: od apoteozy niepodzielnej władzy królewskiej do propagowania demokratycznych idei. Pokazuje, jak zmienił się krąg odbiorców politycznej propagandy.
Instytucje finansujące
Słowa kluczowe:
wachlarz, sztuka i propaganda politycznaBibliografia
Alexander, Hélène. Early Printed Fans. Greenwich-London: The Fan Museum, Greenwich, 2018.
Google Scholar
Bernatowicz, Aleksandra. Malarze w Warszawie czasów Stanisława Augusta. Status – aspiracje – twórczość. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2016.
Google Scholar
Burke, Peter. Fabrykacja Ludwika XIV, tłumaczenie Robert Pucek, Michał Szczubiałka. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2011.
Google Scholar
Cowen, Pamela. A Fanfare for the Sun King: Unfolding Fans for Louis XIV. Greenwich-London: Fan Museum & Third Millenium Publishing, 2003.
Google Scholar
Dobrowolski, Paweł T. Świat ze słów. Angielskie miesięczniki XVIII wieku. Media, informacja i opinia publiczna. Warszawa: Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, 2018.
Google Scholar
Dowd, Lloyd David. “L’art comme moyen de propagande pendant la Révolution Française.” W Actes du soixante-dix-septième Congrès des sociétés savantes. Grenoble 1952, 411–423. Paris: Imprimerie Nationale, 1952.
Google Scholar
Hryszko, Barbara. “Sposoby gloryfikacji władcy w malarstwie na przykładzie ikonografii Ludwika XIV.” Estetyka i Krytyka 2 (2013): 79–97.
Google Scholar
Kammerl, Christl. Der Fächer. Kunstobjekt und Billetdoux. München: Hirmer, 1989.
Google Scholar
Mayor, Susan. Fächer. München: Callwey, 1981.
Google Scholar
Sabartier, Gérard. “La gloire du roi. Iconographie de Louis XIV de 1661 à 1672.” Histoire, économie & société 19, nr 4 (2000): 527–560.
DOI: https://doi.org/10.3406/hes.2000.2134
Google Scholar
Sabartier, Gérard. Versailles ou la figure du roi. Paris: Albin Michel, 1999.
Google Scholar
Unfolding Pictures. Fans in The Royal Collection, redakcja Jane Roberts, Prudence Sutcliffe, Susan Mayor. London: Royal Collection Publications, 2005.
Google Scholar
Statystyki
Abstract views: 358PDF downloads: 261
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W numerach od 1/2019 do 4/2022 wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
